Nu de door de coronacrisis veroorzaakte bedrijfssluitingen wereldwijd een forse economische krimp teweeg hebben gebracht, zijn alle ogen gericht op uitgavenprogramma’s van overheden. Veel financiële commentatoren die wij volgen, zeggen dat economieën en markten meer fiscale stimulering nodig hebben om te herstellen. Onder fiscale stimulering wordt van alles en nog wat verstaan, en Fisher Investments Nederland denkt dat deze saga een goede gelegenheid is om te kijken welke typen overheidsuitgaven wel en geen fiscale stimulering vormen – en waarom economieën en markten er geen behoefte aan hebben om inzinkingen te boven te komen.Over het algemeen betekent economische stimulering dat overheidsgeld in economieën wordt gepompt om nieuwe vraag te creëren. Bouw- en infrastructuurprojecten zijn veelvoorkomende stimuleringsmaatregelen. Wanneer overheden bijvoorbeeld geld uittrekken voor het aanleggen van nieuwe wegen en bruggen of voor het moderniseren van het elektriciteitsnet, genereren ze economische activiteit. Dit kan van pas komen wanneer de vraag naar goederen en diensten gering is en economieën krimpen. Overheidsuitgaven berusten op het “multipliereffect”, de uiteindelijke economische impact is vele malen groter dan de oorspronkelijke investering. Veel financiële commentatoren vergelijken het met het ontluchten van een pomp.
Neem een bouwproject. Overheden huren doorgaans bedrijven in om de werkzaamheden te verrichten, maar daar houdt de geldstroom niet op. De bedrijven betalen hun werknemers, die een deel van hun verdiende loon uitgeven bij andere bedrijven, die hun werknemers weer betalen, die een deel van dat geld uitgeven, enzovoorts. Het kost tijd – vergunningen en planning zijn een zaak van lange adem, en de gebruikswaarde van het oorspronkelijke project voldoet niet altijd aan de verwachtingen. Maar eenmaal in de private sector wordt overheidsgeld naar ons idee op efficiënte wijze aangewend. Ook belastingverlagingen kunnen worden aangemerkt als stimulering. Werknemers houden meer over van wat ze verdienen en een deel van dat geld komt in de bredere economie terecht, als het tenminste wordt uitgegeven.
In het afgelopen jaar heeft Fisher Investments Nederland een heleboel financiële commentaren gelezen die de coronasteunpakketten ten onrechte kwalificeerden als stimulering – en daarmee waarschijnlijk een te rooskleurig beeld schetsten van de impact die deze pakketten hebben op economische groei. Veel van deze uitgaven fungeerden als reddingsoperaties en werkloosheidsbijstand; ze vulden gederfde inkomsten aan zolang bedrijven gesloten waren, en creëerden geen nieuwe vraag.
Zo is een groot deel van de 672,5 miljard euro in het kader van de EU-faciliteit voor herstel en veerkracht gericht op het verbeteren van de financiële situatie van lidstaten via subsidies en leningen.[i] Het noodpakket wordt grotendeels aangewend om de economische steunmaatregelen die lidstaten zelf nemen te financieren. Bovendien zal de faciliteit de financiering over een periode van drie jaar uitkeren, wat de impact op korte termijn beperkt. Niemand weet of de economie in 2023 en daarna zal kampen met een vraagtekort. Het Verenigd Koninkrijk trok vorig jaar bijna 140 miljard pond uit om werknemers en bedrijven te steunen die getroffen waren door de lockdowns.[ii] Deze programma’s hadden tot doel particulieren en bedrijven te helpen om het hoofd boven water te houden, wat ons inziens buitengewoon belangrijk is, maar geen stimulering die herstel bewerkstelligt.
Het goede nieuws: terwijl marktcommentatoren en politici kibbelen over de details van uitgavenplannen, denken wij dat economieën en markten geen behoefte hebben aan stimulering om te herstellen. Denk maar eens terug aan de schuldencrisis in de eurozone tien jaar geleden, toen veel landen hun uitgaven terugschroefden en belastingen verhoogden – het tegenovergestelde van stimulering. Overheidsuitgaven in de eurozone zijn in 2012 over de hele linie met -0,3% gedaald.[iii] Sommige landen bezuinigden veel meer. Zo verlaagde Spanje de overheidsuitgaven met -4,2% in 2012, en met nog eens -2,1% in 2013.[iv] Italië verlaagde zijn overheidsuitgaven gedurende deze twee jaren met respectievelijk -1,1% en -1,8%.[v] En toch eindigde de recessie voor de bredere eurozone in het tweede kwartaal van 2013.[vi] Ook de Italiaanse groei trok toen weer aan, terwijl de Spaanse groei in het vierde kwartaal van 2013 weer op gang kwam.[vii] Wat de markten betreft, klommen de aandelen in de bredere eurozone in juni 2012 weer hoger, en Italiaanse en Spaanse aandelen bereikten in juli van dat jaar hun dieptepunt (uitgedrukt in euro om het effect van wisselkoersschommelingen uit te sluiten).[viii]
Stimuleringsmaatregelen kunnen momenteel weliswaar van pas komen, maar zijn naar ons idee niet onontbeerlijk voor een herstel. We denken dat volledig herstel staat of valt met economieën die weer op gang worden gebracht zodra COVID-19 aan banden is gelegd. Toen talloze economieën afgelopen zomer bijvoorbeeld hun lockdowns introkken, nam de groei onstuimig toe. Het bbp in de eurozone steeg in het derde kwartaal met 12,4%.[ix] De Britse bbp-groei lag nog hoger, op 16,0%.[x] Maar toen eind 2020 nieuwe lockdowns van kracht werden, vlakte de groei af. Het bbp in de eurozone kromp in het vierde kwartaal met -0,7%.[xi] In het Verenigd Koninkrijk vertraagde de groei in het vierde kwartaal tot 1,0%.[xii] Maar in december – toen de lockdowns werden versoepeld voor de kerstvakantie – klom het bbp 1,2% hoger, en deed daarmee de daling van -2,3% in november deels teniet, dankzij de sterke groei van de dienstensector.[xiii] Dit laat zien hoe snel het herstel zou kunnen gaan wanneer overheden de recentste beperkingen intrekken.
Dit alles betekent dat het voor beleggers geen zin heeft om al te lang stil te staan bij de details van de uitgavenprogramma’s van diverse landen. Het herstel zal zich waarschijnlijk aandienen naarmate vaccins op grotere schaal beschikbaar komen en economieën weer open gaan. Zodra dat gebeurt, zullen de uitgaven van sommige overheden mogelijk bijdragen aan het herstel, maar wij denken niet dat deze zelf een herstel zullen uitlokken.
Fisher Investments Nederland is de handelsnaam die wordt gebruikt door de vestiging van Fisher Investments Luxembourg, Sàrl in Nederland (“Fisher Investments Nederland”). Fisher Investments Nederland is geregistreerd in het handelsregister van de Nederlandse Kamer van Koophandel met het ondernemingsnummer 75045486. Als de Nederlandse tak van Fisher Investments Luxembourg, Sàrl, staat Fisher Investments Nederland onder het toezicht van de Commission de Surveillance du Secteur Financier (“CSSF”) en is geregistreerd bij de Nederlandse Autoriteit Financiële markten.
Dit document bevat de algemene visie van Fisher Investments Nederland en Fisher Investments Europe en dient niet te worden beschouwd als persoonlijk beleggings- of belastingadvies of als een afspiegeling van de prestaties van cliënten. Er wordt niet gegarandeerd dat Fisher Investments Nederland of Fisher Investments Europe deze visie zullen handhaven. Deze kan immers veranderen op grond van nieuwe informatie, analyses of heroverweging. Niets in dit document is als aanbeveling of prognose van marktomstandigheden bedoeld. Het is eerder bedoeld om een standpunt weer te geven. De huidige en toekomstige markten kunnen sterk afwijken van de hier geschetste markten. Bovendien worden geen garanties gegeven met betrekking tot de nauwkeurigheid van eventuele aannames gemaakt in illustraties in dit document. Beleggen op de financiële markten brengt een risico van verlies met zich mee en er is geen garantie dat het belegde kapitaal geheel of gedeeltelijk terugbetaald zal worden. Rendementen uit het verleden bieden geen garantie voor toekomstige rendementen en geven daar geen betrouwbare indicatie van. De waarde en opbrengst van de beleggingen volgen de schommelingen van de wereldwijde aandelenmarkten en van de internationale wisselkoersen.
[i] Bron: Europese Raad, per 11/02/2021.
[ii] “Coronavirus: How much will it cost the UK and how will we pay?,” Ben King, BBC News, 25/11/2020.
[iii] Bron: FactSet, per 11/02/2021. Groei van de totale overheidsuitgaven in de eurozone, 2011-2012.
[iv] Bron: FactSet, per 11/02/2021. Groei van de totale overheidsuitgaven in Spanje, 2011-2012 en 2012-2013.
[v] Bron: FactSet, per 11/02/2021. Groei van de jaarlijkse totale overheidsuitgaven in Italië, 31/12/2011-31/12/2013.
[vi] Bron: Centre for Economic Policy Research, per 11/02/2021.
[vii] Bron: FactSet, per 11/02/2021. Groei van het driemaandelijks bruto binnenlands product in reële termen in Italië en Spanje, 31/12/2012-31/12/2013.
[viii] Bron: FactSet, per 16/02/2021. Gebaseerd op het totaalrendement van de MSCI EMU Index, de FTSE MIB en de Spaanse IBEX 35 met netto-dividenden in euro, 31/12/2011-31/12/2013. Weergegeven in euro om het effect van wisselkoersschommelingen uit te sluiten. Wisselkoersschommelingen tussen de dollar en de euro kunnen leiden tot hogere of lagere beleggingsrendementen.
[ix] Bron: FactSet, per 11/02/2021. Groei van het reële bruto binnenlands product in de eurozone, 30/06/2020-30/09/2020.
[x] Bron: FactSet, per 11/02/2021. Groei van het reële bruto binnenlands product in het Verenigd Koninkrijk, 30/06/2020-30/09/2020.
[xi] Bron: FactSet, per 11/02/2021. Groei van het reële bruto binnenlands product in de eurozone, 30/09/2020-31/12/2020.
[xii] Bron: FactSet, per 11/02/2021. Groei van het reële bruto binnenlands product in het Verenigd Koninkrijk, 30/09/2020-31/12/2020.
[xiii] Bron: Brits bureau voor de statistiek (Office for National Statistics), per 16/02/2021. Maandelijkse ramingen van het bruto binnenlands product, november en december 2020.
- De kloof tussen bevlieging en werkelijkheid: lees hier de ervaringen van Fisher Investments Nederland met groene energie
- De ervaringen van Fisher Investments Nederland: waarom aandelen niet afhankelijk zijn van een lage rente
- Volgens de ervaring van Fisher Investments Nederland kunnen langetermijnbeleggers lessen trekken uit 2023
- Fisher Investments Nederland legt aan de hand van zijn ervaringen uit wat we wijzer worden als we het sentiment meten
- De ervaringen van Fisher Investments Nederland in het kort: hebben aandelen een sterke bbp-groei nodig?
- De ervaringen van Fisher Investments Nederland met de techsector
- Fisher Investments Nederland bespreekt het opveringseffect
- Fisher Investments Nederland werpt zijn licht op de markthistorie
- Fisher Investments Nederland beargumenteert waarom de olieprijzen geen invloed hebben op aandelen
- Fisher Investments Nederland werpt zijn licht op een veelvoorkomende valkuil bij het beleggen: het actualiteitsdenken
- Fisher Investments Nederland schijnt licht op de sector basisconsumptiegoederen
- Fisher Investments Nederland gaat in op de vrees voor een wereldwijde recessie
- Fisher Investments Nederland geeft kijk op de prestaties van de duurzame consumptiesector
- Fisher Investments Nederland legt uit wat u moet afwegen voordat u in vastgoed belegt
- Fisher Investments Nederland geeft kijk op de markten: slecht nieuws is niet per definitie slecht voor aandelen
- Fisher Investments Nederland over beleggingshypes: het snelle geld of pure oplichting?
- Volgens Fisher Investments Nederland speelt politiek geen rol in uw beleggingsstrategie
- Fisher Investments Nederland geeft zijn perspectief op goud als vermeend afdekkingsinstrument in de beleggingsportefeuille
- Fisher Investments Nederland neemt de inflatie onder de loep
- Fisher Investments Nederland bespreekt wat het strijden tegen de laatste oorlog inhoudt
- Fisher Investments Nederland over de beperkingen van kapitaalbehoud
- Seizoensgebonden beurswijsheden in perspectief gezet
- Wat de arbeidsstatistieken volgens Fisher Investments Nederland voor aandelen betekenen
- De impact van de bedrijfswinsten op de aandelenmarkten volgens Fisher Investments Nederland
- Groei of waarde: welke beleggingsstijl is beter voor uw portefeuille?
- Wat de rentecurve volgens Fisher Investments Nederland kan betekenen voor beleggers
- Vijf zaken die potentiële bitcoinbeleggers volgens Fisher Investments Nederland in overweging moeten nemen
- Het beleggerssentiment is getemperd en dat kan een goede zaak zijn
- De visie van Fisher Investments Nederland over de hoge energieprijzen en de ontwikkeling van de economie
- Fisher Investments Nederland: beleggers zouden de afbouw van de monetaire verruiming moeten toejuichen
- Waarom beleggers verder zouden moeten kijken dan schommelingen op korte termijn
- Wat is er gebeurd met de “waarde-rally” van 2021?
- Dit denkt Fisher Investments Nederland van de geruchten over toenemende inkopen van eigen aandelen
- De kijk van Fisher Investments Nederland op negatieve volatiliteit
- Dit kunnen beleggers volgens Fisher Investments Nederland opmaken uit de sterk schommelende olieprijzen
- Hoe u het hoofd koel houdt in stijgende markten – Fisher Investments Nederland
- Fisher Investments Nederland legt uit hoe een negatieve rente nadelige gevolgen voor u kan hebben
- Is COVID-19 van invloed op uw beslissingen?
- Fisher Investments Nederland over de zogenaamd overgewaardeerde aandelen
- Het gevaar van recency bias, volgens Fisher Investments Nederland
- Beleggen in passieve producten maakt u nog geen passieve belegger
- Waarom deflatie in de eurozone volgens Fisher Investments Nederland niet in het verschiet ligt – en ook niet gevaarlijk is
- Verminder uw financiële stress met een noodfonds
- Een leidraad voor het interpreteren van economische cijfers
- Fisher Investments Nederland: Overheidsuitgaven in het kader van COVID-19 geen gevaar voor aandelenkoersen
- Valt uw aandelenrisico hoger uit door een uitgesproken voorkeur voor uw eigen land?
- De voordelen en grenzen van fiscale stimulering
- Werkt het negatieve-rentebeleid van centrale banken wel?
- Waarom beleggen ook zinvol is in perioden waarin dit onaantrekkelijk lijkt
- ESG-beleggen: een inleiding
- Geopolitieke risico’s op de markten
- De economische vooruitzichten van China: Welke impact hebben ze op Europa?
- Discipline in tijden van hoge volatiliteit
- Klimaatverandering evalueren – risico’s en mogelijkheden
- Staatsschuld in perspectief
- Inleiding in rentecurves: wat zijn het en welke invloed hebben ze op uw beleggingen?
- De opsplitsing van de wereld door de bril van een belegger
- Beknopte handleiding over waarderingen
- Vallen de Europese verkiezingen ten prooi aan populisme?
- De Italiaanse verkiezingen: de onderschatte impact van de afnemende onzekerheid
- Vrees voor recessie in eurozone lijkt ongegrond
- Eindejaarsherinnering: rendement uit het verleden is niet te koop
- Economisch nieuws van ruis scheiden
- Onopvallende positieve ontwikkelingen op handelsgebied
- Waarom het herbeleggingsrisico van belang is voor obligatiebeleggers
- Vertrouwdheid leidt niet tot een lager risico
- Voor aandelen is een oplossing voor de existentiële langetermijnproblemen van de eurozone niet van wezenlijk belang
- Hoe wereldwijd beleggen kan helpen bij het verlagen van het single-stock risico
- Maakt verkopen in mei blij?
- Wat te doen als de volatiliteit toeneemt
- Correct denken over correcties
- Protectionisme: Vrees versus realiteit
- Europese aandelen trotseren terrorisme
- De toekomst van de euro
- Vermogensbeheerder van het jaar
- V&A met Aaron Anderson van Fisher Investments
- De berg en de klap
- Ken Fisher geeft een beursoutlook voor de tweede jaarhelft
- Bekijk valutaschommelingen op lange termijn
- De Italiaanse verkiezingen: de onderschatte impact van de afnemende onzekerheid
- Fisher Investments Nederland