Updates

Aandelen Internationaal

Allianz

Advies
houden
Aandelen Internationaal

Novartis

Advies
houden
Aandelen Nederland

HAL Trust

Advies
kopen
Aandelen Internationaal

Home Depot

Advies
verkopen
Aandelen Nederland

Aegon

Advies
kopen
Aandelen Internationaal

HSBC

Advies
kopen
Aandelen Internationaal

Walmart

Advies
verkopen
Aandelen Internationaal

Siemens

Advies
houden
Aandelen Internationaal

L'Oréal

Advies
houden
Aandelen Internationaal

Enel

Advies
houden
Aandelen Nederland

ASML

Advies
kopen
Aandelen Nederland

ABN Amro

Advies
houden

Europese aandelen trotseren terrorisme

advertorial

Londen. Manchester. Brussel. Parijs. Nice. Kopenhagen. Stockholm. Normandië. Dit zijn slechts enkele van de Europese steden die de laatste jaren door terroristische aanslagen zijn getroffen. Aanslagen komen helaas steeds vaker voor en bij elke aanslag wordt gespeculeerd over de mogelijke impact op de markten en de economie. We kunnen onmogelijk weten waar of wanneer terroristen de volgende keer zullen toeslaan , maar volgens ons heeft de recente geschiedenis beleggers alvast de volgende belangrijke les geleerd: hoewel terrorisme levens en eigendommen vernietigt, heeft het tot dusver geen blijvende impact gehad op aandelen.

Verrassende gebeurtenissen zijn van invloed op de markten, maar terrorisme is tegelijkertijd wel en niet verrassend. Door de onvoorspelbare aard van aanslagen betekent elke aanslag een schok voor de samenleving, de slachtoffers en hun families. Maar omdat aanslagen steeds vaker voorkomen, is de constante aanwezigheid van terrorisme geen verrassing. Het maakt onvermijdelijk deel uit van ons leven en als gevolg daarvan, lijkt het wel of de markten er ongevoelig voor zijn geworden.

Toen Amerika op 11 september 2001 zwaar werd aangevallen, had de westerse wereld minder ervaring met grote terroristische aanslagen. Door incidenten zoals de eerste aanslag op het World Trade Center in het begin van de jaren 90, de aanslag op vlucht Pan Am 103 boven Lockerbie (Schotland) in 1988 en de bomaanslagen van de IRA in Manchester en elders had de wereld enigszins de ogen geopend, maar 11 september was de eerste keer dat terroristen op westerse bodem duizenden slachtoffers maakten en daarbij financiële en overheidsinstellingen troffen. Het was nieuw, schokkend en verwoestend en de markten reageerden op dezelfde manier. Toen de Amerikaanse aandelenmarkt op 17 september 2001 heropende, verloor de S&P 500 in vijf opeenvolgende handelsdagen -11,6% (gemeten in Amerikaanse dollar om het valutaeffect buiten beschouwing te laten).[i] Maar de daling hield niet aan. Hoewel de aandelenmarkten het nog altijd moeilijk hadden tijdens de lange bearmarkt als gevolg van de internetzeepbel, die in Amerika aanhield van 24 maart 2000 tot oktober 2002, begonnen ze eind 2001 toch weer aan een rally. Tegen 11 oktober stond de S&P 500 opnieuw op zijn niveau van voor de aanslag.[ii] Aan het einde van het jaar was de index met 5,1% gestegen sinds de sluiting van de markt op 10 september.[iii] Hoe verschrikkelijk de aanslag ook was, mettertijd werd duidelijk dat het leven voortgaat en dat de aanslag geen nieuwe neerwaartse beweging in de Amerikaanse recessie tot gevolg zou hebben. In plaats daarvan begon de economie zich aan het einde van het jaar te herstellen en rekenden de markten volgens ons op de veerkracht van vrije samenlevingen tegenover terreur.

Toen terroristen enkele jaren later in West-Europa toesloegen, was de reactie van de markten minder uitgesproken. Op 11 maart 2004 eisten gecoördineerde bomaanslagen op Madrileense treinen 191 onschuldige slachtoffers. Drie dagen voor de algemene verkiezingen verkeerde het land in shock en kreeg Europa te maken met de ergste terroristische aanslag sinds Lockerbie. Die dag verloren Spaanse aandelen -2,18% en toen de markt op 15 maart sloot, stonden ze -7,4% lager dan voor de aanslag.[iv] Op de 16e – de vierde handelsdag na de aanslag – begonnen de markten zich te herstellen en tegen 7 april stonden ze opnieuw op hun oude niveau.[v] Toen het VK iets meer dan een jaar later, op 7 juli 2005, werd getroffen, verloor de MSCI UK-index die dag -1,4% maar herpakte zich op de 8e en sloot die dag hoger af dan op de sluiting van 6 juli.[vi] Omdat markten gewend raakten aan terrorisme, werden ze er volgens ons immuner voor.

Sindsdien is de reactie van aandelen op de meeste terroristische aanslagen verwaarloosbaar. Zo stegen Belgische aandelen licht op 22 maart 2016, toen terroristen in Brussel toesloegen, en nogmaals de dag nadien. Ook Duitse aandelen stegen heel licht op 20 december 2016, de eerste dag na de aanslag op de Berlijnse kerstmarkt. Franse aandelen verloren 0,1% op de eerste handelsdag na de aanslagen van Parijs van 13 november 2015, maar de volgende dag stegen ze alweer met 2,7%.[vii] Eerder dat jaar, toen terroristen het satirische magazine Charlie Hebdo en andere doelen in Parijs tussen 7 en 9 januari aanvielen, stegen de Franse aandelen in die periode van drie dagen met 2,4%.[viii] Een daling van 1,7% op 9 januari maakte hieraan een einde, maar de volgende twee handelsdagen stegen de markten met respectievelijk 1,1% en 1,5%.[ix]

Hoewel het vermogen van markten om snel over terroristische aanslagen heen te stappen nu deel uitmaakt van de harde werkelijkheid, waarin steeds meer aanslagen worden gepleegd, geloven we dat het ook een zekere hoop biedt: Het herinnert ons eraan dat vrije samenlevingen het kwaad en de vernieling, door hen die onze manier van leven willen vernietigen, kunnen overwinnen. We zijn ervan overtuigd dat kwade krachten niet op kunnen tegen vrije mensen en vrije markten. Het snelle herstel van markten is telkens weer een blijk van solidariteit en volharding van vrije landen.

Fisher Investments Nederland is de Nederlandse tak van Fisher Investments Europe Limited, een volledige dochteronderneming van Fisher Investments. Fisher Investments is een onafhankelijke, particuliere vermogensbeheerder. Fisher Investments Europe delegeert het portefeuillebeheeractiviteiten aan zijn moedermaatschappij. Dit artikel geeft de standpunten, inzichten en commentaren van redactiemedewerkers van Fisher Investments weer, die op elk moment onaangekondigd kunnen veranderen. De weergegeven marktgegevens dienen louter ter illustratie en informatie. Niets in dit artikel kan worden uitgelegd als beleggingsadvies of een aanbeveling om een effect te kopen of verkopen, noch als een bewijs dat een specifieke transactie of beleggingsstrategie geschikt is voor een bepaald persoon.

[i] FactSet, per 5/6/2017. S&P 500-index in USD, 10/9/2001 – 21/9/2001.

[ii] FactSet, per 5/6/2017. S&P 500-index in USD, 10/9/2001 – 11/10/2001.

[iii] FactSet, per 5/6/2017. S&P 500-index in USD, 10/9/2001 – 31/12/2001.

[iv] FactSet, as of 6/6/2017. Koersrendement MSCI Spain in EUR, 10/3/2004 – 15/3/2004.

[v] FactSet, as of 6/6/2017. Koersrendement MSCI Spain in EUR, 10/3/2004 – 7/4/2004.

[vi] FactSet, as of 6/6/2017. Koersrendement MSCI UK in GBP, 6/7/2005 – 18/7/2005.

[vii] FactSet, as of 6/6/2017. Koersrendement MSCI France in EUR, 13/11/2015 – 17/11/2015.

[viii] FactSet, as of 6/6/2017. Koersrendement MSCI France in EUR, 6/1/2015 – 9/1/2015.

[ix] FactSet, as of 6/6/2017. Koersrendement MSCI France in EUR, 9/1/2015 – 13/1/2015.