De voordelen en grenzen van fiscale stimulering

advertorial

Als reactie op de economische consequenties van de maatregelen die worden genomen om de COVID-19-epidemie af te remmen, hebben overheden wereldwijd enorme bedragen toegezegd om hun economie te ondersteunen – in de vorm van belastingverlagingen en extra overheidsuitgaven, een combinatie van maatregelen die we fiscale stimulering noemen. Als er zulke bedragen over tafel gaan, denken we dat sommige beleggers behoefte hebben aan wat meer context. In dit artikel geven we onze visie op wat we in alle redelijkheid kunnen verwachten van de stimuleringsmaatregelen van de overheid – en wat juist niet.

Fiscale stimulering is een middel dat overheden kunnen inzetten om de hoeveelheid geld die in de economie circuleert te verhogen of op peil te houden, ofwel via uitgaven en investeringen, ofwel via belastingverlaging en fiscale prikkels (of een combinatie van beide); de methoden die daarbij worden gebruikt lopen uiteen. Fiscale stimuleringsmaatregelen werken in de regel het best tijdens perioden waarin consumenten en bedrijven aarzelen om hun geld uit te geven en/of moeite hebben om kapitaal aan te trekken – wat typisch het geval is tijdens een recessie (een algemene, aanhoudende daling van de economische bedrijvigheid in een land).

Hoewel het op het moment van schrijven niet zeker is dat de COVID-19-gerelateerde bedrijfssluitingen en gereduceerde bedrijvigheid in de ontwikkelde landen een recessie zullen veroorzaken, staat volgens ons vast dat de economie op korte termijn zal worden verstoord. In reactie op de uitbraak hebben overheden de bewegingsvrijheid ingeperkt. Een dergelijke verstoring heeft gevolgen voor de bestedingen van mensen en bedrijven, wat consequenties kan hebben voor de bedrijvigheid in allerlei sectoren. Bijvoorbeeld: als een bedrijf geen klanten meer heeft vanwege een regionale lockdown, kan het zijn werknemers niet meer betalen. Sommige van die werknemers kunnen zonder loon nauwelijks rondkomen en geven dus minder uit. Dat heeft weer gevolgen voor andere bedrijven; het is een proces dat zich voortdurend herhaalt. Als dit voor langere tijd van toepassing is op een hele economie ontstaat er waarschijnlijk een recessie.

Wanneer een regering stimuleringsmaatregelen afkondigt, ontstaat er vrijwel automatisch een discussie over de vraag waar het geld naartoe moet en of de gekozen bestemming wel de ‘beste’ is. Tijdens en na de wereldwijde financiële crisis van 2008–2009 werden in de belangrijkste economieën diverse stimuleringspakketten bekendgemaakt. Vaak werd daarbij nadrukkelijk vermeld wie de veronderstelde begunstigden waren. Zo zou de ‘American Recovery and Reinvestment Act’ volgens Amerikaanse politici nieuwe banen creëren en de infrastructuur van het land herstellen.[i] De Britse regering beweerde dat de btw-verlaging ten goede zou komen aan de consumenten, die er flink op achteruit waren gegaan.[ii] Het Franse stimuleringspakket van EUR 26 miljard was gericht op de sociale woningbouw en het Duitse plan, ter hoogte van EUR 50 miljard, was bedoeld als steun in de rug voor de autosector.[iii] Hoewel deze in het oog springende doelstellingen door politici kunnen worden gebruikt om hun plannen te verkopen, denken we dat zo’n ‘eerste uitgave’ – de beoogde ontvanger van de stimuleringsmaatregel – minder belangrijk is. Waar het om gaat is dat er geld in de brede economie wordt geïnjecteerd.

Laten we eens kijken naar het onderstaande hypothetische geval. Dankzij een programma voor overheidsuitgaven voor de infrastructuur krijgt een bouwbedrijf de opdracht om in een stad de gaten in het wegdek van de hoofdstraat te vullen. Het bedrijf geeft dat geld uit aan arbeidskrachten en nieuw materieel. Dat geld blijft niet stilzitten en wordt elders weer uitgegeven. De leverancier van het materieel krijgt nieuw kapitaal om te investeren in onderzoek en ontwikkeling. De arbeiders van het bouwbedrijf geven een gedeelte van hun loon uit op het plaatselijke terras. Degenen die dat geld ontvangen kunnen het naar eigen inzicht weer uitgeven, investeren of sparen. Dit fenomeen, waarbij geld dat in eerste instantie wordt uitgegeven door de overheid meerdere malen van eigenaar wisselt, wordt in economische kringen aangeduid met de term multiplier-effect. In essentie is het de tegenpool van de impact die bedrijfssluitingen als gevolg van de COVID-19-epidemie op de economie hebben. Het circuleren van geld stimuleert de economische bedrijvigheid en heeft dus een positieve impact op de groei.

Hoewel fiscale stimulering per saldo gunstig kan uitpakken, denken we niet dat het alle huidige economische problemen in de wereld kan oplossen. Fiscale stimuleringsmaatregelen richten zich per definitie vooral op de vraag – dat wil zeggen dat ze consumenten en bedrijven aansporen om meer geld uit te geven. Maar de verstoringen als gevolg van COVID-19 hebben gevolgen voor zowel de vraag als het aanbod. Bedrijven die dicht zijn omdat iedereen thuis moet blijven, zullen niet meer klanten krijgen wanneer de belasting wordt verlaagd.

Bovendien beweegt geld niet snel door de economie, ongeacht of de overheid nu meer uitgeeft aan nieuwe wegen of de consumptie stimuleert met belastingverlagingen. Het hypothetische bouwbedrijf ontvangt niet meteen geld om de gaten in de weg te repareren. Dat duurt even. Eerst moet het contract worden afgerond, de plannen worden opgesteld, de vereiste vergunningen worden aangevraagd bij diverse instellingen en instanties, en arbeiders worden ingehuurd. Ook belastingverlagingen hebben niet per se tot gevolg dat mensen meer geld gaan uitgeven en dat de vraag onmiddellijk omhooggaat. Ze kunnen er ook voor kiezen om te sparen of hun schulden af te lossen.

De fiscale stimuleringsmaatregelen zullen naar onze mening vooral effect hebben als de beperkingen in verband met COVID-19 zijn opgeheven. Dus als de sluitingen als gevolg van het coronavirus van korte duur zijn, zullen de stimuleringsmaatregelen waarschijnlijk niet erg zinvol zijn, aangezien er geen maandenlange onderbreking van loonbetalingen en economische bedrijvigheid hoeft te worden gecompenseerd. Hoewel de uitgaven het herstel enigszins zouden kunnen stimuleren, zouden de maatregelen waarschijnlijk veel te ver gaan in verhouding tot de werkelijke schade als gevolg van de onderbrekingen. Als de beperkingen daarentegen langer gaan duren, denken we dat de negatieve impact op de groei waarschijnlijk niet kan worden gecompenseerd met stimuleringsmaatregelen. In dat scenario kunnen we op zijn hoogst verwachten dat ze het herstel zullen ondersteunen.

Maar naar onze mening zijn stimuleringsmaatregelen geen noodzakelijke voorwaarde voor economisch herstel. Er zijn recessies geweest die zonder dergelijke maatregelen zijn verdwenen. De geschiedenis leert dat bedrijven en consumenten zich uiteindelijk herstellen en dat hun bestedingen weer omhoog gaan. Tijdens de recessie in de eurozone van 2011–2013 hebben de overheden geen stimuleringsmaatregelen genomen. Ze deden het tegenovergestelde en kozen voor een streng bezuinigingsbeleid. Toch begon de economie van de monetaire unie zich medio 2013 te herstellen. Fiscale stimulering kan volgens ons een steun in de rug zijn voor dat proces, maar het is niet waarschijnlijk dat het de druk op de economie helemaal weg zal nemen.

Fisher Investments Nederland is de handelsnaam die wordt gebruikt door de vestiging van Fisher Investments Luxembourg, Sàrl in Nederland (“Fisher Investments Nederland”). Fisher Investments Nederland is geregistreerd in het handelsregister van de Nederlandse Kamer van Koophandel met het ondernemingsnummer 75045486. Als de Nederlandse tak van Fisher Investments Luxembourg, Sàrl, staat Fisher Investments Nederland onder het toezicht van de Commission de Surveillance du Secteur Financier (“CSSF”) en is geregistreerd bij de Nederlandse Autoriteit Financiële markten.

Dit document bevat de algemene visie van Fisher Investments Nederland en Fisher Investments Europe en dient niet te worden beschouwd als persoonlijk beleggings- of belastingadvies of als een afspiegeling van de prestaties van cliënten. Er wordt niet gegarandeerd dat Fisher Investments Nederland of Fisher Investments Europe deze visie zullen handhaven. Deze kan immers veranderen op grond van nieuwe informatie, analyses of heroverweging. Niets in dit document is als aanbeveling of prognose van marktomstandigheden bedoeld. Het is eerder bedoeld om een standpunt weer te geven. De huidige en toekomstige markten kunnen sterk afwijken van de hier geschetste markten. Bovendien worden geen garanties gegeven met betrekking tot de nauwkeurigheid van eventuele aannames gemaakt in illustraties in dit document. Beleggen op de financiële markten brengt een risico van verlies met zich mee en er is geen garantie dat het belegde kapitaal geheel of gedeeltelijk terugbetaald zal worden. Rendementen uit het verleden bieden geen garantie voor toekomstige rendementen en geven daar geen betrouwbare indicatie van. De waarde en opbrengst van de beleggingen volgen de schommelingen van de wereldwijde aandelenmarkten en van de internationale wisselkoersen.

[i] Bron: “Senate Passes $787 Billion Stimulus Bill,” Jeanne Sahadi, CNNMoney, 15 februari, 2009.

[ii] Bron: “Tax Hit to Fund £20bn Fiscal Stimulus,” Chris Giles en George Parker, Financial Times, 24 november, 2008.

[iii] Bron: “France Unveils $33B Stimulus Plan,” Staff, CNN, 2 februari, 2009 en “Germany Approves €50bn Stimulus Package,” Kate Connolly, The Guardian, 27 januari, 2009.

Updates

AkzoNobel

Allianz

Novartis

HAL Trust

Home Depot

Aegon

HSBC

Walmart

Siemens

L'Oréal

Enel

De voordelen en grenzen van fiscale stimulering