Politieke schuldenstrijd VS nadert kookpunt

Prinsjesdag was dit jaar een wat fletse vertoning. Door coronamaatregelen kon de koninklijke rit in de Glazen Koets geen doorgang vinden en de Miljoenennota was traditiegetrouw al ruim van tevoren uitgelekt. De staatsschuld komt in 2022 uit op naar schatting 57,7% van het bbp. De overheid meldt trots dat dit minder is dan de Europese grenswaarde van 60%, een grens die in werkelijkheid natuurlijk boterzacht is.

Schuldplafond VS

Aan de overkant van de oceaan is de schuldgrens een stuk lastiger te overschrijden. In de Verenigde Staten moet het schuldplafond namelijk binnenkort verhoogd worden. Dit plafond is meer dan een eeuw geleden ontworpen om te voorkomen dat de overheidsuitgaven te snel opliepen. Het Amerikaanse Congres bepaalt of het schuldplafond opgehoogd mag worden en waar de nieuwe grens ligt. In het verleden gebeurde dat vrij geruisloos.

In de zomer van 2011 drong het echter voor het eerst tot de financiële wereld door hoe groot het effect van een overschrijding van het schuldplafond kan zijn. Democraten en Republikeinen ruzieden indertijd over het op orde brengen van de overheidsfinanciën in de nasleep van de kredietcrisis.

De ene partij wilde met name de belasting voor de superrijken verhogen, terwijl de andere juist het mes wilde zetten in de sociale zekerheid. Hoewel een overschrijding van het schuldplafond werd afgewend, verlaagde Standard & Poor’s de kredietrating van de Verenigde Staten van AAA naar AA+.

Overheid op slot

Twee jaar later lukte het Amerikaanse Congres niet om op tijd het schuldplafond bij te stellen. De overheid had geen geld om de rekeningen te betalen, zodat alle niet-noodzakelijke diensten werden stopgezet. Van de ene op de andere dag werden op 1 oktober circa 800.000 overheidsmedewerkers naar huis gestuurd. Het duurde ruim twee weken voordat er alsnog een akkoord bereikt werd en alle ambtenaren weer aan het werk konden. Ook in 2019 ging de Amerikaanse overheid wekenlang op slot.

De kans dat beide partijen het opnieuw op het laatste moment laten aankomen, wordt steeds groter. Het schuldplafond kan pas worden verhoogd als 60 van de 100 senatoren daarvoor groen licht geven. De Democratische president Joe Biden heeft de steun nodig van de Republikeinen, die 50 senaatzetels in handen hebben. Voor deze partij is dit een uitgelezen kans om een stokje te steken voor de ambitieuze investeringsplannen van Biden.

De Democraten hebben de druk opgevoerd door een verhoging van het schuldplafond te koppelen aan een overheidsmaatregel waar eind deze maand over gestemd wordt. Als de Republikeinen tegenstemmen, lopen ze het risico dat ze als zondebok worden aangewezen als de overheid de rekeningen niet meer kan betalen.

Als de maatregel wordt weggestemd, neemt de druk op de Democraten stevig toe om via een andere route het schuldplafond te verhogen. Als de partij dat op eigen houtje doet, slaat de deur wijd open voor Republikeinse kritiek op het onverantwoorde financieel beleid van Biden. Die loopt dan het risico bij de tussentijdse verkiezingen de flinterdunne meerderheid in de Senaat te verliezen. Met het oog op de aankomende politieke strijd heeft kredietbeoordelaar Fitch Amerikaanse staatsobligaties al op een zogeheten negative watch gezet. Dat brengt een verlaging van de kredietrating een stuk dichterbij.

Wat betekent het schuldplafond voor beleggers?

In het afgelopen decennium ging de S&P500 gemiddeld met 2,2% onderuit in de maand voordat er een schuld-deadline verliep. Aan de andere kant veerde de goudprijs juist met 3,4% op. Het kan dan ook geen kwaad om de risicoverhoudingen in de portefeuille – na koersstijgingen van 18% van de S&P500 en de 14% voor wereldwijde aandelen – weer in balans te brengen in de aanloop naar de politieke schuldenstrijd.