De stier op Wall Street lijkt niet te temmen

De huidige bullmarkt, die op maandag 9 maart 2009 begon, zal over twee maanden de langste zijn in de moderne geschiedenis van de S&P500. Op woensdag 22 augustus 2018 breekt deze stier het record van 3452 dagen uit het illustere jaar 2000.

Voorwaarde is wel dat de S&P500, de belangrijkste graadmeter voor Amerikaanse aandelen, in de tussentijd niet onder het niveau van 2300 punten zakt. Want een daling onder – om precies te zijn – 2298,30 punten komt overeen met verlies van 20%, de kritische grens voor een berenmarkt.

Hoe vervelend ze ook zijn, koersdalingen van 10 à 20% zijn op aandelenmarkten niet ongebruikelijk. In een gemiddeld jaar dalen de koersen op Wall Street tussentijds met 15%. Door de bank genomen ondergaat de S&P500 eens per jaar een correctie van 10% en om de twee jaar een daling van 20%. Om de vier jaar heb je een heuse berenmarkt.

Oude stier

Op dit moment is de grote vraag of de stier op Wall Street wellicht op zijn laatste benen loopt. Met 111 maanden is hij namelijk al behoorlijk op leeftijd. De huidige bullmarkt is ruim twee keer zo oud als het gemiddelde aantal van 48 maanden sinds de Tweede Wereldoorlog.

Even zag het ernaar uit dat de correctie van begin februari roet in het eten zou gaan gooien. In korte tijd daalden op Wall Street de koersen met 10%, omdat beleggers bezorgd waren om het aantal renteverhogingen van de Federal Reserve, en het tempo daarvan.

Net op een moment dat de markt bijna van de verliezen was bekomen, ging het weer mis. President Trump kondigde importheffingen op staal aan. Prompt duwde het handelsconflict de S&P500 andermaal 10% in de min.

Vizier op nieuwe records

De graadmeter met de 500 belangrijkste bedrijven van de Amerikaanse economie is de verliezen van dit jaar nog niet te boven. Op het moment van schrijven zit de S&P500 100 punten onder de hoogste stand ooit, te weten de 2872,87 punten van 26 januari jongstleden.

Volgens sommige banken wijzen steeds meer indicatoren op een snel einde van de bullmarkt. Hiervoor verwijzen zij graag naar de gespannen arbeidsmarkt, het monetaire beleid en de politieke wind in de Verenigde Staten. Daar staat tegenover dat aandelen van smallcaps sinds kort wel nieuwe records boeken.

Dat op Wall Street de aandelen van kleine en middelgrote ondernemingen het leiderschap opeisen, is niet onbelangrijk. Dit zijn niet alleen de bedrijven die het van de binnenlandse economie moeten hebben, ook zijn zij als groep de grootste werkgever van het land. Politici doen graag zaken met multinationals, maar verreweg de meeste mensen werken, ook in Nederland, in het midden- en kleinbedrijf.

Wat vooraf ging

De economie zit in de VS al negen jaar in de lift. Na anderhalf jaar van krimp, kwam in het tweede kwartaal van 2009 de ommekeer na de Grote Recessie. De economie is er sindsdien alleen maar gegroeid, jaarlijks met gemiddeld 3,8%. Dat is weliswaar veel lager dan het historisch jaarlijks gemiddelde van 6,4%, maar het is wel de op een na lang­ste periode van economische voorspoed.
Tussen maart 1991 en maart 2001 groeide de Amerikaanse economie op jaarbasis met 5,8%. Tussen het knappen van de intertnetzeepbel, voorjaar 2000, en maart 2001 had de S&P500 echter al 23,2% verspeeld. Dat verlies bedroeg in oktober 2002 al 47%.

Recessies worden echter niet altijd voorafgegaan door een berenmarkt. De S&P500 doorstond sinds 1945 elf recessies. Slechts één daarvan werd aangekondigd door een daling van 20%: de genoemde -23,2% in 2000-2001. In de regel pieken aandelen vier maanden voor het begin van een recessie, wat in genoemd geval bij de start een verlies van 8,7% gaf. Daar staat tegenover dat Amerikaanse aandelen in de vijf maanden voor het einde van een recessie gemiddeld 25% stijgen.

Niet elke daling van 20% kondigt een nieuwe recessie aan. De S&P500 kelderde sinds de Tweede Wereldoorlog vijf keer met meer dan 20% zonder dat dit gevolgd werd door een economische neergang. Zo had je in oktober 1987 de schok van Black Monday, en in 2002 worstelde Wall Street met het faillissement van Enron en boekhoudschandalen à la WorldCom.

Achteraf voorspellen

Bovenstaande feitenreeks is doorspekt met voorkennis achteraf. Na het verstrijken van een kwartaal duurt het vier weken voordat een eerste voorlopige schatting van het bruto binnenlands product bekend is en in de twee maanden erna wordt dit cijfer tot tweemaal toe herzien. Wil je in een oogwenk zien of de economie afstevent op een recessie, werp dan een blik op de ‘yield curve’ of kijk naar de ‘index of leading economic indicators’.

De yieldcurve is de termijnstructuur van de rente. Normaal gesproken, is het renteverschil tussen de kapitaalmarkt en de geldmarkt positief. Dat komt doordat beleggers voor het uitlenen van hun spaartegoeden bij lange looptijden een hogere vergoeding vragen dan bij korte looptijden.
Het verschil in rente is de facto een premie op het risico op het niet terugbetalen van de hoofdsom en op de ontwikkeling van de inflatie. En dat laatste is belangrijk: door een krappe arbeidsmarkt of door hogere importprijzen kan de inflatie snel oplopen. Je kunt dan de situatie krijgen dat de korte rente harder stijgt dan de lange rente, met misschien wel een omgekeerde termijnstructuur tot gevolg. In de regel signaleren inverse yieldcurves recessies elf maanden van tevoren.

De ‘leading economic indicators’ van The Conference Board geeft een accuraat beeld van de laatste stand van zaken van de Amerikaanse economie. Het is een uitgekiende combinatie van indicatoren die 17 maanden van te voren waarschuwt of de economie over zijn hoogtepunt heen is. De indicator kan ook gebruikt worden om in recessies het keerpunt te bepalen. Als de indicator drie opeenvolgende maanden van richting veranderd is, gaat het met de economie opnieuw de goede kant uit.

Het verschil in rente is de facto een premie op het risico op het niet terugbetaling van de hoofdsom en op de ontwikkeling van de inflatie. En dat laatste is belangrijk: door een krappe arbeidsmarkt of door hogere importprijzen kan de inflatie snel oplopen. Je kunt dan de situatie krijgen dat de korte rente harder stijgt dan de lange rente, met misschien wel een omgekeerde termijnstructuur tot gevolg. In de regel signaleren inverse yieldcurves recessies elf maanden van te voren.

De ‘leading economic indicators’ van The Conference Board geeft een accuraat beeld van de laatste stand van zaken van de Amerikaanse economie. Het is een uitgekiende combinatie van indicatoren die 17 maanden van te voren waarschuwt of de economie over zijn hoogtepunt heen is. De indicator kan ook gebruikt worden om in recessies het keerpunt te bepalen. Als de indicator drie opeenvolgende maanden van richting verandert is, gaat het met economie opnieuw de goede kant uit.

Kun je markten timen?

Welke conclusie moeten we hieruit trekken? Op dit moment noteert de S&P500 vlak onder zijn all-time high, is het renteverschil nog steeds positief en zolang de leading indicator omhoog wijst, is de kans op een recessie klein. Het wordt wel een ander verhaal als de korte rente harder blijft stijgen dan de lange. Als die trend doorzet, dan zou het renteverschil over anderhalf jaar negatief kunnen worden.

Een alternatieve manier om te zien of het met de beurs de verkeerde kant uitgaat, is het 200-daags gemiddelde. Het is geen wet van Meden en Perzen, maar als het voortschrijdend gemiddelde met 3% geschonden wordt, is de kans groot dat de richting van de trend is veranderd. Dit is echter nu nog niet het geval. Al met al denken we dat de huidige bullmarkt nog zo’n anderhalf jaar zal standhouden.
Bullmarkten sterven niet van ouderdom. Het einde wordt vaak wel gekenmerkt door een economie met volledige werkgelegenheid, stijgende rentevoeten of externe schokken die schade berokkenen aan de nationale economie.

Hoewel bullmarkten niet met een grote knal eindigen, wordt het einde ervan in de regel wel aangekondigd door grotere koersuitslagen. Dat zie je ook terug in de ontwikkeling van de VIX, de volatiliteitsindex van de S&P500. De zogeheten angstbarometer van Wall Street steeg in 2000 en eind 2007 duidelijk voordat de S&P500 in een berenmarkt verzeild raakte. Op dit moment staat de VIX aanzienlijk lager.

Als bullmarkten niet eeuwig duren en de stier al negen jaar oud is, waarom zou je dan nu nog aandelen kopen? Records zijn er om gebroken te worden, en zoals gezegd denken we dat het einde van de huidige bullmarkt nog niet in zicht is.

Als je volop van de hausse wilt profiteren, dan moet je aandelen met hoge bèta’s kopen, zoals (bio)technologie. Wanneer de algemene marktbeweging omhoog is, stijgen aandelen met een hoge marktvolatiliteit dankzij hun koersbeweeglijkheid sneller dan gemiddeld.

Ideale wereld

Het ideale scenario voor de beurs is, naast matige volatiliteit, economische groei met bescheiden inflatie zonder een al te hoge rente. Helaas is de Federal Reserve berucht om haar contra-cyclische renteverhogingen die recessies veroorzaken en grote koersdalingen tot gevolg hebben.

Idealiter koop je aandelen als het bloed door de straten loopt, en je ze voor spotprijzen kunt kopen. Na een bull-run van 3382 dagen is de S&P500 met een koers-winstverhouding van 22,5 bepaald niet goedkoop. Het langetermijngemiddelde ligt op 16,7. De actuele k/w is wel beduidend lager dan de piekwaarde (31,5) uit 2000, maar tegelijkertijd ook hoger dan de piekwaarde (17,5) in 2007. Beurscorrecties zijn dus niet altijd het gevolg van dure aandelen.

In de praktijk zie je echter dat mensen pas gaan beleggen als vrienden en collega’s dat doen. Wat op zijn beurt een veeg teken is, want hoe groter de kudde, hoe groter de ravage. Het gevaar van achter de markt aan lopen, is niet ondenkbeeldig. De meeste beleggers kopen na een periode van stijging en verkopen na een lange daling. Dat is te zien aan de in- en uitstroom bij beleggingsfondsen en uit zich in een lager rendement.

Ook gespreid beleggen kost gemiddeld genomen rendement. In twee van de drie gevallen is het beter om meteen vol in te stappen, ook als de beurs tegen nieuwe all-time highs aanschurkt. Aandelen gaan op termijn altijd omhoog, maar het zal je net gebeuren dat de markt daags nadien koers zet naar het zuiden.
Als het erop aan komt, blijkt dat na een belangrijke top van de S&P500 laagvolatiele aandelen, dividendaristocraten en small-caps sneller herstellen. En als je mag afgaan op de yieldcurve en de leading-indicator dan is de economie in de Verenigde Staten nog lang nog niet over zijn hoogtepunt heen. De kans is dus groot dat de S&P500 nieuwe records zal neerzetten. Voor wie hiervan wil profiereren door te beleggen in de S&P500: de drie grootste beleggingsfondsen/ETF’s die openstaan voor Europese beleggers zijn het Vanguard S&P 500 UCITS Fund (ISIN: IE00B3XXRP09), de iShares S&P 500 UCITS ETF (ISIN: IE0031442068) en de SPDR S&P 500 UCITS ETF (ISIN: IE00B6YX5C33).