Een verrassing met grote gevolgen (met name voor dit marktsegment)

Heel wat Nederlanders zullen tevreden terugkijken op de feestdagen. Uit onderzoek kwam naar voren dat ruim 9 van de 10 Nederlanders van plan waren om minstens evenveel of zelfs meer uit te geven aan kerstcadeaus dan een jaar eerder. In de financiële wereld draait het meestal veel meer om de kleine dingen dan de grote cadeaus. Een van die kleine dingen ontketende eind vorig jaar een schok op aandelen- obligatiemarkten die in 2023 kan doordreunen.

De Bank of Japan (BoJ) veranderde weliswaar niets aan de (korte) beleidsrente, maar maakte de bandbreedte voor de lange rente net iets breder. De rente op Japanse tienjaars-staatsobligaties krijgt nu ruimte om te schommelen tussen -0,5% en 0,5%. Eerder was dat nog -0,25% tot 0,25%.

• Bekijk ook | Zes koopwaardige Japanse beleggingen

Hoewel er niets verandert aan de doelstelling van een 0%-rente, kwam de bijstelling hard aan. Op lokale obligatiemarkten gingen de koersen zo hard omlaag dat de handel tijdelijk werd stilgelegd. De Nikkei 225 Index ging met bijna 4% onderuit en ook westerse aandelenmarkten doken in het rood. De felle reactie wordt veroorzaakt doordat beleggers in de kleine aanpassing een voorschot zien voor een grotere beleidswijziging.

Momenteel gebruiken handelaren de extreem lage rente in Japan om in dat land geld te lenen en dat elders ter wereld tegen hogere rendementen te investeren. Een stijgende rente kan de zogeheten carry trade verzwakken, die de afgelopen jaren de koersen van allerlei activa omhoog heeft geduwd.

Hele trukendoos

De BoJ heeft het afgelopen decennium een hele trukendoos opengetrokken om de zeer lage inflatie aan te wakkeren. In 2016 verlaagde de bank bijvoorbeeld de beleidsrente veel eerder dan de ECB tot onder nul. Daarnaast heeft BoJ-gouverneur Haruhiko Kuroda er indertijd voor gekozen om ook de rente op kapitaalmarkten omlaag te duwen. Zodra de rente tot boven het doelniveau stijgt, koopt de bank staatsobligaties om die weer omlaag te duwen. Het vergroten van de bandbreedte is een signaal dat de grens van dit beleid is bereikt. Dat is overigens niet helemaal verrassend, aangezien de BoJ inmiddels meer dan de helft van de Japanse staatsschuld op de balans heeft staan. Het opkoopbeleid heeft ertoe geleid dat de markt voor dit soort leningen ontwricht is geraakt.

Een andere reden voor een beleidswijziging is dat de Japanse inflatie eindelijk weer tot leven is gekomen. De peiling van 3,7% in november markeerde het hoogste niveau in meer dan veertig jaar. De hoge inflatie is overigens niet te danken aan de maatregelen van Kuroda, maar vooral een gevolg van gestegen energieprijzen en van geïmporteerde inflatie door de dalende yen.

Japanse bankaandelen krijgen wat lucht

Er zijn twee redenen om de ontwikkelingen rondom de opvolger van Kuroda en het BoJ-beleid goed te volgen in 2023. Als een minieme aanpassing aan de bandbreedte voor de obligatierente zich al laat voelen op financiële markten, kan een grotere koerswijziging mogelijk een grote schok veroorzaken.

De tweede reden om Japan niet uit het oog te verliezen, is dat één marktsegment in dat land sterk profiteert van een normalisering van het rentebeleid. Het marktklimaat voor Japanse banken is al heel lange tijd minstens even uitdagend als voor Nederlandse en Europese banken. De waardering is al jarenlang aantrekkelijk en dat geldt ook voor het dividendrendement van aandelen zoals 3,9% bij Sumitomo Mitsui Financial Group (SMFG) en 3,3% bij Mitsubishi UFJ Financial Group (MUFG).

Beide aandelen hebben een Amerikaanse dubbelnotering. Een groeiende focus op duurzaam beleggen en een toenemende druk om de onderlinge belangen te ontvlechten, zorgen de afgelopen jaren ervoor dat de sector steeds meer in positieve zin de aandacht van beleggers trekt. Een omslag in het rentebeleid kan die beweging in een ongekende stroomversnelling brengen.