Bedrijfswinsten VS | Met dank aan de overheid

Omdat de verwachtingen de afgelopen vijf maanden met 10% zijn verlaagd, vallen de tot nu gepubliceerde winstcijfers in de VS toch weer mee. Bijna 90% van de bedrijven uit de S&P500 Index heeft de kwartaalcijfers bekendgemaakt en daarvan heeft ook weer ruim drie kwart de gemiddelde analistenverwachting overtroffen, blijkt uit data van indexaanbieder Standard & Poor’s.

De bedrijven uit de S&P500 Index stevenen af op een operationele winstmarge van 10,6% over het laatste kwartaal van 2023. Dat is het laagste niveau sinds het vierde kwartaal van 2020, maar niettemin nog aanmerkelijk hoger dan meer dan tien jaar geleden gebruikelijk was.

Verkeerde inschatting door strateeg vermogensbeheerder GMO

Dat was zeker niet iets wat James Montier, strateeg bij vermogensbeheerder GMO, had voorzien. Bijna op de dag af twaalf jaar geleden publiceerde hij een rapport waarin hij de in zijn ogen onhoudbaarheid van de toen al hoge winstmarges van het Amerikaanse bedrijfsleven benoemde. De GMO-strateeg kwam daar afgelopen mei op terug en moest concluderen dat hij er volledig naast zat. Geheel tegen zijn verwachting in bleven de winstmarges ook na 2012 veel hoger dan in de jaren daarvoor.

Kalecki winstvergelijking

Voor het antwoord op de vraag waarom hij de ontwikkeling van de winstmarges volledig verkeerd had ingeschat, ging Montier terug naar het raamwerk dat hij in 2012 had gebruikt: de Kalecki-winstvergelijking.  Michal Kalecki was een Poolse econoom wiens belangrijke bijdrage aan de economische wetenschap bestond uit het centraal stellen van bedrijfswinsten in de analyse van het kapitalistisch economisch systeem, zo schreef Hyman Minsky – een andere economische gigant – een kleine veertig jaar geleden.

De Kalecki(-Levy) winstvergelijking is een zogeheten macro-economische identiteit (wetmatigheid) waarin wordt aangegeven hoe verschillende onderdelen van de economie met elkaar samenhangen. In deze winstvergelijking worden bedrijfswinsten positief beïnvloed door hogere investeringen en uitgekeerde dividenden (inkomen dat door consumenten uitgegeven kan worden). Ook hogere uitgaven – of lagere besparingen – van gezinnen, het buitenland én de overheid leiden tot hogere winsten voor bedrijven.

Welvaart Amerikaanse bedrijfsleven

Terugkijkend op zijn analyse van ruim twaalf jaar geleden kwam Montier tot de conclusie dat zijn inschatting over investeringen, dividenden en besparingen van gezinnen heel redelijk was. De ontwikkeling van de overheidsuitgaven had de strateeg echter helemaal verkeerd ingeschat. In 2012 verklaarde hij dat ‘het bijna ondenkbaar is dat het begrotingstekort de komende jaren op de huidige niveaus zal blijven’.

In de periode 1950-2011 lag het begrotingstekort van de Amerikaanse overheid op zo’n 2,8% van het bbp. Maar geheel tegen de verwachting van de GMO-strateeg in is dit tekort opgelopen tot meer dan 6% van het bbp. Dat is niet het gevolg van dalende overheidsinkomsten – deze lopen met een korte onderbreking namelijk al decennia achtereen gestaag op – maar vooral van hogere uitgaven aan gezondheidszorg en sociale zekerheid, aldus de GMO-strateeg.

De welvaart van het Amerikaanse bedrijfsleven is het spiegelbeeld van de enorme begrotingstekorten van de Amerikaanse overheid en lage spaartegoeden van Amerikaanse consumenten, bevestigde de Amerikaanse fondsbeheerder John Hussman recent. Het aandeel van bedrijfswinsten in het bbp ligt sinds 2013 dan ook onafgebroken op een veel hoger niveau dan daarvoor (zie grafiek). Een ongezonde en op termijn ook onhoudbare situatie.