Amsterdamse parels | Wat is het beste Nederlandse aandeel ooit?

De vraag met welk aandeel Nederlandse beleggers het meest konden verdienen, laat zich makkelijk beantwoorden. Op het Beursplein staan drie bedrijven genoteerd met een beurswaarde van meer dan €100 mrd. Twee daarvan hebben al sinds 1985 een vaste plaats binnen de AEX: Unilever en Shell. Het gemiddelde rendement van deze aandelen ligt niet ver af van dat van de AEX. Maar dat geldt niet voor ASML. Deze onderneming heeft een marktkapitalisatie van ruim €360 mrd – meer dan Shell en Unilever samen – en kreeg in 1998 een plaats in de hoofdindex. Op dat moment stond de toeleverancier van de halfgeleidersector net drie jaar genoteerd aan  Euronext Amsterdam. De (naar euro’s omgerekende en voor vier koerssplits gecorrigeerde) slotkoers van €2,13 op de eerste beursdag in maart 1995, is inmiddels opgelopen tot meer dan €875. Een belegger die indertijd voor 5000 gulden aandelen had gekocht, zou inmiddels bijna euro-miljonair zijn.

Het succes van ASML is voor een heel groot deel te danken aan de technologische voorsprong die het bedrijf stapsgewijs opbouwde binnen de lithografiemarkt. Dit zijn grote machines voor de fabricage van halfgeleiders. Met nieuwe technieken lukte het ASML om steeds meer transistoren (een soort heel dunne lijntjes) op een chip te plaatsen, waardoor deze sneller en krachtiger wordt. Bij de modernste machines die gebruikmaken van extreem ultraviolet licht (EUV) zitten deze lijntjes slechts 13,5 nanometer (een miljoenste van een millimeter) van elkaar af. Om dat in perspectief te plaatsen: een rode bloedcel is 7000 nanometer in doorsnede en een griepvirus is 100 nanometer lang. In de jaren negentig was de afstand tussen de lijntjes op een halfgeleider nog 250 nanometer. De enorme verbetering die zich sindsdien heeft voltrokken, verklaart waarom een moderne smartphone meer rekenkracht heeft dan een desktop computer van tien jaar geleden.

Inmiddels heeft ASML een marktaandeel van 90% op het meest geavanceerde segment van de lithografiemarkt, terwijl de onderneming in de begintijd nog moest opboksen tegen grotere concurrenten Nikon en Canon. Behalve in een sterke omzetgroei, vertaalde die beweging zich ook in een enorme margeverbetering. In 1995 haalde het bedrijf een brutomarge van 36,6% op een omzet van €416 mln. Vorig jaar kwam die omzet uit op €27,6 mrd en de brutomarge op 51,3%. De investeringen in onderzoek en ontwikkeling zijn in deze periode gegroeid van €31 mln naar €4,0 mrd.

Opvallende dwarsverbanden

Er zijn geen bedrijven die kunnen tippen aan het totaalrendement dat ASML over zijn hele beursbestaan heeft gehaald. Maar het Beursplein herbergt meer aandelen met aansprekende rendementen. Daarbij springen al snel de dwarsverbanden tussen een aantal van dit soort ondernemingen eruit. ASML is bijvoorbeeld ontstaan uit een joint venture tussen Philips en ASMI. Die laatstgenoemde onderneming was in 1981 het eerste Nederlandse bedrijf met een directe beursnotering aan de Amerikaanse Nasdaq. Sinds december 1996 wordt ASMI echter ook verhandeld op Euronext Amsterdam. De koers is opgelopen van (omgerekend) €8,17 tot €562, wat een totaalrendement oplevert van 7682%.

De indrukwekkende rendementen van beide chipaandelen zijn voor het overgrote deel te danken aan een felle koersstijging in de afgelopen jaren. Aan het begin van het millennium beleefden beleggers weinig plezier aan ASMI en ASML. Tijdens de internethype aan het eind van de jaren negentig waren de koersen van technologieaandelen sterkt gestegen. Alleen al in 1999 zijn de koersen van ASMI en ASML ruimschoots verdubbeld. Maar toen de internetzeepbel knapte, droogde de vraag naar nieuwe halfgeleidermachines sterk op. ASML bereikte pas in het najaar van 2013 weer de koerstop van 2000, terwijl dat bij ASMI zelfs een jaar later gebeurde.

Biotech

Deze bedrijven zijn niet het enige moeder-dochter duo waarmee beleggers heel mooie rendementen konden boeken. Biotechbedrijven Crucell en Galapagos vallen in dezelfde categorie. De eerstgenoemde onderneming kwam in oktober 2000 naar de beurs. Op de eerste handelsdag kende Crucell in verschillende opzichten een valse start. Als gevolg van technologische problemen bij Euronext ging de handel een uur te laat van start en de beurskoers viel van een introductieprijs van €18 terug naar €16,50. In de volgende jaren had het aandeel – net als de halfgeleiderbedrijven – sterk te lijden onder het slechte beursklimaat. Maar na half maart 2013 schoot de koers in iets meer dan anderhalf jaar met 1500% omhoog, dankzij een samenwerkingsdeal met farmaciereus Sanofi en doordat de overname van een branchegenoot de fantasie van beleggers prikkelde.

Dat laatste gebeurde bij Galapagos vanaf 2014 vooral dankzij de goede vooruitzichten van reumamiddel Filgotinib, dat inmiddels onder de merknaam Jyseleca op de markt wordt gebracht. Galapagos is in 1999 ontstaan als joint venture van Crucell en farmaciebedrijf Tibotec. De onderneming kwam in mei 2005 tegen een koers van €7 naar het Beursplein. De eerste jaren kende Galapagos een vrij anoniem beursbestaan. Daar kwam verandering in toen er een samenwerkingsovereenkomst werd aangekondigd met AbbVie. Dit bedrijf zag in Filgotinib een mogelijke opvolger van Humira, dat indertijd goed was voor een jaaromzet van ruim $10 mrd. Uiteindelijk beëindigde AbbVie de samenwerking in 2015, waarna Galapagos snel doorschakelde en een overeenkomst tekende met Gilead Sciences. De koers bereikte een niveau van €250 in de aanloop naar de toelatingsuitspraak van de Amerikaanse toezichthouder, wat een rendement is van 3471% ten opzichte van de introductiekoers. Uiteindelijk bleef de goedkeuring voor Filgotinib uit, zodat de koers inmiddels rond €33 schommelt.

Nieuwe ster

Adyen bewijst dat ook bedrijven met een minder lange beurshistorie zich kunnen onderscheiden met mooie rendementen. Het betalingsbedrijf kwam in juni 2018 naar de beurs tegen een prijs van €240. Binnen enkele maanden schoot de koers omhoog tot meer dan €700. In september 2021 werd zelfs een niveau bereikt van €2808: een rendement van 1070% in iets meer dan drie jaar. Vervolgens kwam de koers echter sterk onder druk te staan als gevolg van de sterk stijgende rente en door zorgen over oplopende margedruk. Adyen viel terug tot €650 na de publicatie van teleurstellende resultaten over de eerste helft van 2023, om vervolgens ruimschoots te verdubbelen. Dit soort heftige koersbewegingen – bij de eerder genoemde aandelen komen die ook geregeld voor – is niet ongebruikelijk in de halfgeleider-, bio- en fintechsector.

Ook buiten deze bedrijfstakken valt op Euronext Amsterdam echter een mooi rendement te halen. Dat bewijst Acomo bijvoorbeeld. Het aanvankelijk vrij vlakke koersverloop kwam pas in beweging toen de onderneming de volatiele rubberactiviteiten van de hand deed en met de inkomsten verschillende bedrijven overnam op het vlak van voedingsingrediënten, thee en zaden. Tussen eind 2008 en halverwege 2017 is de beurskoers bijna vertienvoudigd van €3 tot €29. Deze ongekende groei leverde de onderneming zelfs een unieke prijs op. In 2017 ontving topman Erik Rietkerk van beleggingsfonds Add Value Fund een award voor de beste koersperformance van de voorgaande tien jaar.

Overigens wijst een analyse van Hendrik Bessembinder (Carey School of Business) uit dat in de periode tussen 1990 en 2020 het volledige beursrendement op internationale aandelenmarkten te danken is aan minder dan 2% van alle aandelen. Als belegger kan het dus geen kwaad om in het achterhoofd te houden dat de rendementen van aandelen zoals ASML, ASMI, Adyen en Acomo behoorlijk uitzonderlijk zijn.