Verder kijken dan de index

Het zogenaamde passief beleggen heeft de afgelopen jaren een hoge vlucht genomen. Ongeveer een derde van al het belegde vermogen zit in passieve fondsen. In 2009 was dat nog minder dan een vijfde. Met passief beleggen wordt in essentie bedoeld dat in een bepaalde index belegd wordt. Daar tegenover staat actief beleggen; daarbij wordt een keuze gemaakt uit het immense aanbod van aandelen wereldwijd. Passieve beleggers geloven dat de markt op elk moment perfect is, gegeven de dan beschikbare informatie, en dat een effect dus nooit te goedkoop of te duur is. Dit wordt de efficiënte-markthypothese genoemd, vaak afgekort tot EMH. Actieve beleggers denken juist dat er imperfecties zijn die uitgebuit kunnen worden. Er zijn verschillende redenen voor de opkomst van passief beleggen. De lagere kosten zijn natuurlijk belangrijk: elk jaar 1 of 1,5% minder kosten afdragen zal na twintig of dertig jaar een enorm verschil opleveren. Wie €100.000 voor twintig jaar belegt, daarop een jaarlijks rendement behaalt van 4,0% en 0,5% kosten betaalt, heeft na twintig jaar ruim €35.000 meer dan een belegger met hetzelfde rendement maar met kosten van 1,5% per jaar. Een andere reden voor de opkomst van passief beleggen is de technologische ontwikkeling. De computer heeft het een stuk makkelijker gemaakt om een index te kopiëren en dit aan beleggers aan te bieden. Verder is het niet ondenkbaar dat de lage rente van de laatste jaren een rol speelt; veel mensen zoeken een betere bestemming voor hun geld dan de spaarrekening, zonder daarbij al te veel risico te willen nemen. Omdat indexbeleggen een soort ‘gemiddeld’ rendement oplevert en de kosten laag zijn, kan dit een aantrekkelijk ogend alternatief zijn. Ook maken lagere rendementen van actieve fondsen de kosten minder appetijtelijk; het voelt minder vervelend om 1,5% te betalen over een rendement van 12,0% dan over 3,0%.

De markt verslaan

Beleggen draait uiteindelijk om rendement. Een gewichtig argument ten faveure van passief beleggen is dat het lastig is om, zoals dat heet, de markt te verslaan. Onder de markt verslaan verstaat men een beter rendement halen dan een bepaald gemiddelde, zoals een index. Uit vele studies blijkt dat maar weinig fondsbeheerders erin slagen om het structureel beter te doen dan de relevante index, als rekening wordt gehouden met de kosten. Actief beheer kost geld, er moet een team ingehuurd worden dat al het onderzoek doet en de ontwikkelingen in de portefeuille bijhoudt. Hiervoor betaalt de belegger meestal een jaarlijkse vergoeding, bijvoorbeeld 1,5% over het ingelegde vermogen. Stel dat het fonds het 1,0% beter doet dan de index, dan blijft na aftrek van de kosten van 1,5% een nettorendement over dat 0,5% lager ligt dan de index. Voor een actief beheerd fonds met hogere kosten ligt de lat dus altijd hoger dan voor een fonds met lagere kosten. Als er al fondsen zijn die de beloften wel waarmaken, dan nog is het voor de gemiddelde particuliere belegger lastig om vooraf te kunnen bepalen welke fondsen dat zullen worden. Passief beleggen is niet gratis, maar het kostenniveau ligt wel veel lager. Al met al zijn er dus genoeg redenen om te kiezen voor passief beleggen.

Achilleshiel

Maar wat als nu iedereen passief zou beleggen? Dan zou de vreemde situatie ontstaan dat de samenstellers van indices de portefeuilles van beleggers bepalen. Het maakt niet uit of bedrijven het goed of slecht doen, veel schuld hebben of juist helemaal niet, als het aandeel in een index zit, wordt het gekocht door passieve fondsen, en daarmee door beleggers. Dit is natuurlijk een extreme situatie die waarschijnlijk nooit voor zal komen. Maar het toont wel de achilleshiel van passief beleggen: het is uiteindelijk het blind kopen van effecten, met alle mogelijke gevolgen van dien. Al het onderzoek en het volgen dat beheerders en analisten gezamenlijk doen heeft wel waarde. Als niemand meer een jaarrekening doorneemt of een balans tegen het licht houdt, dan gaat dat zonder twijfel tot grote missers leiden. Passieve beleggers betalen niet voor al dit werk, maar kunnen eigenlijk niet zonder. Zij moeten er op vertrouwen dat er altijd mensen zijn die wel actief bezig zijn met aandelen en obligaties, en daar ook naar handelen. Deze groep zorgt ervoor dat goede (aantrekkelijke) aandelen en obligaties gekocht worden, en dus in prijs kunnen stijgen, terwijl de zwakkere (of dure) verkocht worden, waardoor deze goedkoper worden. De betere zullen in een index blijven of opgenomen worden, terwijl de mindere goden uit de index vallen of er niet inkomen. Dit proces zorgt er dus voor dat de kwaliteit van de bedrijven in een index min of meer op peil blijft. Een blik op de samenstelling van de AEX in 1996 en die van nu geeft aan dat er veel kan veranderen. Verder is passief beleggen in de praktijk wat minder passief dan je zou denken. De keuze van de index alleen al is een actieve keuze. Allerlei indices hebben hun eigen kenmerken. Een belegger in de AEX bijvoorbeeld heeft door de hoge weging van Shell relatief meer geld in de energiesector gestoken dan een belegger in de S&P500. Elk aandeel in de wereld kopen is praktisch gezien bepaald geen sinecure, dus een alomvattende wereld­index gaat er waarschijnlijk niet komen. De MSCI World is een grote index, met 1641 aandelen, maar dat is nog steeds maar een klein deel van wat er wereldwijd op de beurzen genoteerd is. En je kunt je afvragen hoe sterk gespreid de index daadwerkelijk is: Amerikaanse aandelen hebben een weging van ongeveer 60% . Een alternatief, de MSCI ACWI-index is al iets beter gespreid, maar de VS zijn daar nog steeds goed voor meer dan 53%. Dit komt natuurlijk door de omvang van het Amerikaanse beursgenoteerde bedrijfsleven, maar het wereldwijde karakter is dus niet zo groot als je in eerste instantie zou kunnen denken. Een andere keuze die gemaakt zal moeten worden is de verdeling tussen verschillende categorieën zoals aandelen en obligaties. Er zijn aanbieders die dit vraagstuk voor klanten beantwoorden aan de hand van de situatie. We denken dat passief beleggen zeker nog groter zal en kan worden. Met het eerder genoemde hypothetische bezwaar dat door passief beleggen de gang van zaken bij beursgenoteerde bedrijven te weinig tegen het licht wordt gehouden, loopt het waarschijnlijk wel los. We denken dat altijd wel een deel van de beleggers actief omgaat met bedrijven en de markten. Ook het verdelen van vermogen over categorieën is geen onhaalbare uitdaging. Software kan prima een analyse maken aan de hand van persoonlijke gegevens die de belegger levert.

Actief blijft

Tegelijkertijd denken we dat er altijd een markt voor actieve fondsen zal blijven. Als door een verdere toename van passief beleggen het aantal beheerders van actieve fondsen afneemt, kan de concurrentie tussen actieve fondsbeheerders afnemen. Daardoor kan het makkelijker worden om ‘de markt te verslaan’. Als minder mensen naar koopjes speuren, zullen er meer koopjes op de schappen blijven liggen. Ook zal er een groep effecten blijven die bij passief beleggen veelal buiten de boot vallen: de kleintjes en de allernieuwsten. Aandelen van kleine bedrijven zitten vaak niet in de grote indices, en blijven daardoor buiten beeld bij passieve beleggers. Maar in deze groep kunnen wel kansrijke namen zitten. Hier kunnen actieve beleggers een rol spelen. Nieuw geïntroduceerde aandelen belanden in de regel ook niet direct in de index. Er bestaat een ETF voor dit soort aandelen (de Renaissance IPO ETF, fondscode: IPO), dus passieve beleggers kunnen deze categorie meenemen in de portefeuille. Maar we vermoeden dat beleggers die tussen de nieuwkomers het kaf van het koren kunnen scheiden, een aardige kans hebben om dit soort ETF’s te verslaan. Verder denken we dat zolang beurzen door mensen gecontroleerd worden, ze niet echt perfect zullen zijn. Er zullen altijd beleggers zijn die soms, of vaak, hun emoties laten overheersen, en dat komt tot uitdrukking in de koersen. Daar kunnen andere beleggers dan weer van profiteren. Er zal waarschijnlijk ook een groep beleggers blijven die geen genoegen wil nemen met het gemiddelde rendement. Voor die groep zullen passieve fondsen minder interessant zijn. Met deze fondsen weet je zeker dat je geen bovengemiddeld rendement zult halen. Bij actieve fondsen is de mogelijkheid van een hoger rendement wel aanwezig. Onder deze ambitieuze beleggers bevindt zich ook nog een categorie die het leuk vindt om zelf te proberen bovengemiddeld te presteren. Deze groep heeft het voordeel dat ze geen beheerder hoeven te betalen. Transactiekosten zijn er natuurlijk wel, maar door de concurrentie bij brokers hoeven die niet al te hoog meer te zijn. Passieve beleggers moeten zich ook realiseren dat hun strategie vooral geschikt is voor de langere termijn; regelmatig in- en uitstappen vanwege bepaalde gebeurtenissen is eigenlijk actief beleggen met een passief instrument. Beleggers kunnen natuurlijk ook kiezen voor beide: een deel van de portefeuille in passieve fondsen en een deel op een actieve manier beleggen. Met het actieve deel kan een poging gedaan worden om een beter dan gemiddeld rendement te halen. In onze ETF-portefeuille hebben we bijvoorbeeld enkele ETF’s die de kern vormen, die een groot gewicht hebben en voor de lange termijn zijn opgenomen. Daaromheen zit een aantal ETF’s waarmee we willen inspelen op specifieke ontwikkelingen. Deze hoeven niet lang in de portefeuille te zitten, maar ritjes van dagen of enkele weken maken we niet. [su_box title="Niemand belegt voor eeuwig" style="soft" box_color="#27242b" title_color="#ffffff" radius="1"]Passief beleggen sluit jaren met een negatief rendement niet uit. Maar als het goed is, volgen er uiteindelijk weer positieve jaren, die de verliezen weer goedmaken. Er ontstaat wel een probleem als het verlies opgelopen wordt vlak voordat de portefeuille gedeeltelijk of geheel verkocht zou moeten worden. Wie bijvoorbeeld in 2010 met pensioen ging en daarvoor een deel van de portefeuille wilde verkopen zat met een flinke tegenvaller. Er zijn ook andere voorbeelden: het kopen van een huis, kinderen die gaan studeren enz. Omdat dit soort grote aanpassingen in de portefeuille meestal voorspelbaar zijn, is er iets te doen aan het risico op een daling op een ongunstig moment: eenvoudigweg door risico in de jaren ervoor geleidelijk af te bouwen. Dit gaat dan wel ten kostte van het rendement. Hoe veiliger, hoe minder rendement, is de regel. Maar als er geen plan B mogelijk is in geval van een verlies op precies het verkeerde moment, is dat de prijs die betaald moet worden. [/su_box]

Bekijk hier de etf-portefeuille

Het zogenaamde passief beleggen heeft de afgelopen jaren een hoge vlucht genomen. Ongeveer een derde van al het belegde vermogen zit in passieve fondsen. In 2009 was dat nog minder dan een vijfde. Met passief beleggen wordt in essentie bedoeld dat in een bepaalde index belegd wordt. Daar tegenover staat actief beleggen; daarbij wordt een keuze gemaakt uit het immense aanbod van aandelen wereldwijd. Passieve beleggers geloven dat de markt op elk moment perfect is, gegeven de dan beschikbare informatie, en dat een effect dus nooit te goedkoop of te duur is. Dit wordt de efficiënte-markthypothese genoemd, vaak afgekort tot EMH. Actieve beleggers denken juist dat er imperfecties zijn die uitgebuit kunnen worden.

Er zijn verschillende redenen voor de opkomst van passief beleggen. De lagere kosten zijn natuurlijk belangrijk: elk jaar 1 of 1,5% minder kosten afdragen zal na twintig of dertig jaar een enorm verschil opleveren. Wie €100.000 voor twintig jaar belegt, daarop een jaarlijks rendement behaalt van 4,0% en 0,5% kosten betaalt, heeft na twintig jaar ruim €35.000 meer dan een belegger met hetzelfde rendement maar met kosten van 1,5% per jaar.

Een andere reden voor de opkomst van passief beleggen is de technologische ontwikkeling. De computer heeft het een stuk makkelijker gemaakt om een index te kopiëren en dit aan beleggers aan te bieden. Verder is het niet ondenkbaar dat de lage rente van de laatste jaren een rol speelt; veel mensen zoeken een betere bestemming voor hun geld dan de spaarrekening, zonder daarbij al te veel risico te willen nemen. Omdat indexbeleggen een soort ‘gemiddeld’ rendement oplevert en de kosten laag zijn, kan dit een aantrekkelijk ogend alternatief zijn. Ook maken lagere rendementen van actieve fondsen de kosten minder appetijtelijk; het voelt minder vervelend om 1,5% te betalen over een rendement van 12,0% dan over 3,0%.

De markt verslaan

Beleggen draait uiteindelijk om rendement. Een gewichtig argument ten faveure van passief beleggen is dat het lastig is om, zoals dat heet, de markt te verslaan. Onder de markt verslaan verstaat men een beter rendement halen dan een bepaald gemiddelde, zoals een index. Uit vele studies blijkt dat maar weinig fondsbeheerders erin slagen om het structureel beter te doen dan de relevante index, als rekening wordt gehouden met de kosten. Actief beheer kost geld, er moet een team ingehuurd worden dat al het onderzoek doet en de ontwikkelingen in de portefeuille bijhoudt. Hiervoor betaalt de belegger meestal een jaarlijkse vergoeding, bijvoorbeeld 1,5% over het ingelegde vermogen. Stel dat het fonds het 1,0% beter doet dan de index, dan blijft na aftrek van de kosten van 1,5% een nettorendement over dat 0,5% lager ligt dan de index. Voor een actief beheerd fonds met hogere kosten ligt de lat dus altijd hoger dan voor een fonds met lagere kosten. Als er al fondsen zijn die de beloften wel waarmaken, dan nog is het voor de gemiddelde particuliere belegger lastig om vooraf te kunnen bepalen welke fondsen dat zullen worden. Passief beleggen is niet gratis, maar het kostenniveau ligt wel veel lager. Al met al zijn er dus genoeg redenen om te kiezen voor passief beleggen.

Achilleshiel

Maar wat als nu iedereen passief zou beleggen? Dan zou de vreemde situatie ontstaan dat de samenstellers van indices de portefeuilles van beleggers bepalen. Het maakt niet uit of bedrijven het goed of slecht doen, veel schuld hebben of juist helemaal niet, als het aandeel in een index zit, wordt het gekocht door passieve fondsen, en daarmee door beleggers. Dit is natuurlijk een extreme situatie die waarschijnlijk nooit voor zal komen. Maar het toont wel de achilleshiel van passief beleggen: het is uiteindelijk het blind kopen van effecten, met alle mogelijke gevolgen van dien. Al het onderzoek en het volgen dat beheerders en analisten gezamenlijk doen heeft wel waarde. Als niemand meer een jaarrekening doorneemt of een balans tegen het licht houdt, dan gaat dat zonder twijfel tot grote missers leiden. Passieve beleggers betalen niet voor al dit werk, maar kunnen eigenlijk niet zonder. Zij moeten er op vertrouwen dat er altijd mensen zijn die wel actief bezig zijn met aandelen en obligaties, en daar ook naar handelen. Deze groep zorgt ervoor dat goede (aantrekkelijke) aandelen en obligaties gekocht worden, en dus in prijs kunnen stijgen, terwijl de zwakkere (of dure) verkocht worden, waardoor deze goedkoper worden. De betere zullen in een index blijven of opgenomen worden, terwijl de mindere goden uit de index vallen of er niet inkomen. Dit proces zorgt er dus voor dat de kwaliteit van de bedrijven in een index min of meer op peil blijft. Een blik op de samenstelling van de AEX in 1996 en die van nu geeft aan dat er veel kan veranderen.

Verder is passief beleggen in de praktijk wat minder passief dan je zou denken. De keuze van de index alleen al is een actieve keuze. Allerlei indices hebben hun eigen kenmerken. Een belegger in de AEX bijvoorbeeld heeft door de hoge weging van Shell relatief meer geld in de energiesector gestoken dan een belegger in de S&P500. Elk aandeel in de wereld kopen is praktisch gezien bepaald geen sinecure, dus een alomvattende wereld­index gaat er waarschijnlijk niet komen. De MSCI World is een grote index, met 1641 aandelen, maar dat is nog steeds maar een klein deel van wat er wereldwijd op de beurzen genoteerd is. En je kunt je afvragen hoe sterk gespreid de index daadwerkelijk is: Amerikaanse aandelen hebben een weging van ongeveer 60% . Een alternatief, de MSCI ACWI-index is al iets beter gespreid, maar de VS zijn daar nog steeds goed voor meer dan 53%. Dit komt natuurlijk door de omvang van het Amerikaanse beursgenoteerde bedrijfsleven, maar het wereldwijde karakter is dus niet zo groot als je in eerste instantie zou kunnen denken. Een andere keuze die gemaakt zal moeten worden is de verdeling tussen verschillende categorieën zoals aandelen en obligaties. Er zijn aanbieders die dit vraagstuk voor klanten beantwoorden aan de hand van de situatie.

We denken dat passief beleggen zeker nog groter zal en kan worden. Met het eerder genoemde hypothetische bezwaar dat door passief beleggen de gang van zaken bij beursgenoteerde bedrijven te weinig tegen het licht wordt gehouden, loopt het waarschijnlijk wel los. We denken dat altijd wel een deel van de beleggers actief omgaat met bedrijven en de markten. Ook het verdelen van vermogen over categorieën is geen onhaalbare uitdaging. Software kan prima een analyse maken aan de hand van persoonlijke gegevens die de belegger levert.

Actief blijft

Tegelijkertijd denken we dat er altijd een markt voor actieve fondsen zal blijven. Als door een verdere toename van passief beleggen het aantal beheerders van actieve fondsen afneemt, kan de concurrentie tussen actieve fondsbeheerders afnemen. Daardoor kan het makkelijker worden om ‘de markt te verslaan’. Als minder mensen naar koopjes speuren, zullen er meer koopjes op de schappen blijven liggen. Ook zal er een groep effecten blijven die bij passief beleggen veelal buiten de boot vallen: de kleintjes en de allernieuwsten. Aandelen van kleine bedrijven zitten vaak niet in de grote indices, en blijven daardoor buiten beeld bij passieve beleggers. Maar in deze groep kunnen wel kansrijke namen zitten. Hier kunnen actieve beleggers een rol spelen.

Nieuw geïntroduceerde aandelen belanden in de regel ook niet direct in de index. Er bestaat een ETF voor dit soort aandelen (de Renaissance IPO ETF, fondscode: IPO), dus passieve beleggers kunnen deze categorie meenemen in de portefeuille. Maar we vermoeden dat beleggers die tussen de nieuwkomers het kaf van het koren kunnen scheiden, een aardige kans hebben om dit soort ETF’s te verslaan. Verder denken we dat zolang beurzen door mensen gecontroleerd worden, ze niet echt perfect zullen zijn. Er zullen altijd beleggers zijn die soms, of vaak, hun emoties laten overheersen, en dat komt tot uitdrukking in de koersen. Daar kunnen andere beleggers dan weer van profiteren.

Er zal waarschijnlijk ook een groep beleggers blijven die geen genoegen wil nemen met het gemiddelde rendement. Voor die groep zullen passieve fondsen minder interessant zijn. Met deze fondsen weet je zeker dat je geen bovengemiddeld rendement zult halen. Bij actieve fondsen is de mogelijkheid van een hoger rendement wel aanwezig. Onder deze ambitieuze beleggers bevindt zich ook nog een categorie die het leuk vindt om zelf te proberen bovengemiddeld te presteren. Deze groep heeft het voordeel dat ze geen beheerder hoeven te betalen. Transactiekosten zijn er natuurlijk wel, maar door de concurrentie bij brokers hoeven die niet al te hoog meer te zijn. Passieve beleggers moeten zich ook realiseren dat hun strategie vooral geschikt is voor de langere termijn; regelmatig in- en uitstappen vanwege bepaalde gebeurtenissen is eigenlijk actief beleggen met een passief instrument.

Beleggers kunnen natuurlijk ook kiezen voor beide: een deel van de portefeuille in passieve fondsen en een deel op een actieve manier beleggen. Met het actieve deel kan een poging gedaan worden om een beter dan gemiddeld rendement te halen. In onze ETF-portefeuille hebben we bijvoorbeeld enkele ETF’s die de kern vormen, die een groot gewicht hebben en voor de lange termijn zijn opgenomen. Daaromheen zit een aantal ETF’s waarmee we willen inspelen op specifieke ontwikkelingen. Deze hoeven niet lang in de portefeuille te zitten, maar ritjes van dagen of enkele weken maken we niet.

Bekijk hier de etf-portefeuille