Beurs & Economie: nieuwe zomercrisis
Dominostenen
Een Italiaanse bankencrisis is in potentie nog giftiger dan de Brexit. Het vertrek van Groot-Brittannië uit de EU laat zich voornamelijk voelen op het eiland zelf. Als het al tot een daadwerkelijke scheiding komt, blijft de onzekerheid bovendien grotendeels beperkt tot hoe lang de onderhandelingen duren en welke nieuwe (handels)afspraken er gemaakt worden. De gevolgen van het omvallen van een of meerdere grote Italiaanse banken laten zich veel lastiger voorspellen. De introductie van nieuwe Europese regels maakt het onmogelijk voor nationale overheden om op eigen houtje lokale financiële instellingen te helpen. De afgelopen jaren heeft de Italiaanse regering de banken telkens de hand boven het hoofd gehouden zodra de spanning te hoog opliep. Als er nu een bank in de problemen komt, krijgen de obligatiehouders een flink verlies voor hun kiezen. Dat zou in Italië extra hard aankomen. Door een voorziening in de belastingwetgeving is een groot deel van de bankobligaties in handen van Italiaanse huishoudens. In totaal gaat het om circa €200 mrd. Toen in november vorig jaar obligatiehouders deels opdraaiden voor de problemen bij kleine Italiaanse banken leidde dat tot een storm van protesten. Een obligatiehouder pleegde zelfs zelfmoord. Een andere onvoorspelbare factor is de wijze waarop het omvallen van een of meerdere grote Italiaanse banken doorwerkt in de Europese financiële sector. Beleggers hebben de afgelopen jaren gezien hoe snel de dominostenen in deze branche om kunnen vallen.Referendum
Ondanks het grote gevaar is de dreiging van de Italiaanse bankencrisis de afgelopen weken wat naar de achtergrond verdwenen op de financiële nieuwspagina’s. De aandelen van sommige getroffen banken zijn zelfs licht opgeveerd. Het is echter een kwestie van tijd voordat de Italiaanse problemen volop in de schijnwerpers komen te staan. Premier Matteo Renzi heeft een referendum aangekondigd over het vlotter maken van de besluitvorming met het oog op de aanpak van fraude en belangenverstrengeling. Hij heeft beloofd op te stappen als de kiezers zijn plan afwijzen. De Italiaanse traditie van pappen en nathouden is een belangrijke oorzaak van de ellende. In de periode tussen 2008 en 2013 bedroegen de kosten van bailouts Duitsland 8,8% van het bbp. Omdat banken in Italië vooral krediet verstrekten aan bedrijven in eigen land, bleef de schade daar beperkt tot 0,2%. De Italiaanse banksector stond er een stuk beter voor dan in veel andere Europese landen. Het gebrek aan harde maatregelen leidde er echter toe dat de branche hard geraakt werd toen de effecten van de kredietcrisis en de daarop volgende Europese schuldencrisis doorsijpelden naar de Italiaanse economie. Als Renzi het referendum wint, kan hij de banksector via hervormingen proberen langzaam weer gezond te maken. Bij een nederlaag spoelt een nieuwe golf van politieke onzekerheid over Europa. Helaas voor beleggers laat de uitkomst van het referendum zich even lastig inschatten als de Britse stemronde eerder dit jaar.Lees ook: Beurs en Economie: Groeiende tweedeling
De bankencrisis in Italië dreigt in de aanloop naar een nieuw politiek referendum weer op te laaien. Als premier Matteo Renzi dan geen groen licht krijgt om hervormingen door te voeren, kan de Italiaanse bankellende de Brexit-problemen overvleugelen.
Een zomer is tegenwoordig niet meer compleet zonder dat er ergens een crisis uitbreekt die de stabiliteit op financiële wereld bedreigt. Na de Griekse schuldencrisis en de forse correctie die China vorig jaar uitlokte door een plotselinge devaluatie van de renminbi, zorgde dit jaar de uitkomst van het Brexit-referendum voor onrust op de financiële markten.
De onverwachte keuze van het Britse volk om zich los te maken van de EU leidde in juli de aandacht af van een andere ontwikkeling, die op termijn een veel groter probleem voor Europa kan worden. De koersdalingen op Europese beurzen na het Brexit-nieuws wakkerden de vrees aan voor een bankencrisis in Italië. De banken in dat land gaan gebukt onder een enorme berg slechte leningen waarvan het twijfelachtig is of ze worden terugbetaald. Volgens officiële cijfers ligt het totale bedrag op ongeveer €200 mrd, maar bankanalisten hebben becijferd dat dit getal eerder op €360 mrd uitkomt. Dat is 15% van de totale leningenportefeuille van Italiaanse banken. De stresstest van Europese banken waaruit eind juli bleek dat Banca Monte dei Paschi in een negatief economisch scenario een Tier 1 ratio (kapitaalbuffer) zou hebben van -2,4% was olie op het vuur.
Dominostenen
Een Italiaanse bankencrisis is in potentie nog giftiger dan de Brexit. Het vertrek van Groot-Brittannië uit de EU laat zich voornamelijk voelen op het eiland zelf. Als het al tot een daadwerkelijke scheiding komt, blijft de onzekerheid bovendien grotendeels beperkt tot hoe lang de onderhandelingen duren en welke nieuwe (handels)afspraken er gemaakt worden. De gevolgen van het omvallen van een of meerdere grote Italiaanse banken laten zich veel lastiger voorspellen. De introductie van nieuwe Europese regels maakt het onmogelijk voor nationale overheden om op eigen houtje lokale financiële instellingen te helpen.
De afgelopen jaren heeft de Italiaanse regering de banken telkens de hand boven het hoofd gehouden zodra de spanning te hoog opliep. Als er nu een bank in de problemen komt, krijgen de obligatiehouders een flink verlies voor hun kiezen. Dat zou in Italië extra hard aankomen. Door een voorziening in de belastingwetgeving is een groot deel van de bankobligaties in handen van Italiaanse huishoudens. In totaal gaat het om circa €200 mrd. Toen in november vorig jaar obligatiehouders deels opdraaiden voor de problemen bij kleine Italiaanse banken leidde dat tot een storm van protesten. Een obligatiehouder pleegde zelfs zelfmoord. Een andere onvoorspelbare factor is de wijze waarop het omvallen van een of meerdere grote Italiaanse banken doorwerkt in de Europese financiële sector. Beleggers hebben de afgelopen jaren gezien hoe snel de dominostenen in deze branche om kunnen vallen.
Referendum
Ondanks het grote gevaar is de dreiging van de Italiaanse bankencrisis de afgelopen weken wat naar de achtergrond verdwenen op de financiële nieuwspagina’s. De aandelen van sommige getroffen banken zijn zelfs licht opgeveerd. Het is echter een kwestie van tijd voordat de Italiaanse problemen volop in de schijnwerpers komen te staan. Premier Matteo Renzi heeft een referendum aangekondigd over het vlotter maken van de besluitvorming met het oog op de aanpak van fraude en belangenverstrengeling. Hij heeft beloofd op te stappen als de kiezers zijn plan afwijzen.
De Italiaanse traditie van pappen en nathouden is een belangrijke oorzaak van de ellende. In de periode tussen 2008 en 2013 bedroegen de kosten van bailouts Duitsland 8,8% van het bbp. Omdat banken in Italië vooral krediet verstrekten aan bedrijven in eigen land, bleef de schade daar beperkt tot 0,2%. De Italiaanse banksector stond er een stuk beter voor dan in veel andere Europese landen. Het gebrek aan harde maatregelen leidde er echter toe dat de branche hard geraakt werd toen de effecten van de kredietcrisis en de daarop volgende Europese schuldencrisis doorsijpelden naar de Italiaanse economie.
Als Renzi het referendum wint, kan hij de banksector via hervormingen proberen langzaam weer gezond te maken. Bij een nederlaag spoelt een nieuwe golf van politieke onzekerheid over Europa. Helaas voor beleggers laat de uitkomst van het referendum zich even lastig inschatten als de Britse stemronde eerder dit jaar.
Lees ook: Beurs en Economie: Groeiende tweedeling
Verder lezen?
Michiel Pekelharing
Michiel Pekelharing (1976) schrijft sinds midden jaren ‘90 voor Beleggers Belangen, waar hij begon als junior (internet)redacteur. Inmiddels werkt hij als freelance financieel journalist. Naast zijn werk voor Beleggers Belangen is hij onder meer actief als hoofdredacteur van FondsNL. Michiel is gespecialiseerd in de aandelensectoren (bio)Chemie, Handel (zakelijk) en Industrie, en schrijft daarnaast veel over de ontwikkelingen op het vlak van beleggingsfondsen en ETF’s, gestructureerde producten en grondstoffen.