Commentaar: Vergeet Londen, kijk naar Rome

De dag voor het EU-referendum wijzen de polls nog steeds op een  nek-aan-nekrace. De strijd tussen het Brexit en het Remain-kamp zorgt voor onrust en de toekomst van Groot-Brittannië zal de komende dagen en weken een onderwerp blijven dat de koersen in beweging zal zetten. Dat is begrijpelijk, hoewel de kans op een Brits vertrek uit de EU volgens mij niet zo groot is. Bovendien is er geen uitslag van het referendum mogelijk waarbij Europa werkelijk uit de problemen komt. De mogelijke gevolgen van een Brits vertrek hebben we de afgelopen weken al vaak de revue laten passeren. De deskundigen verschillen van mening over de impact, maar zeker is dat Groot-Brittannië en Europa een zeer onzekere periode tegemoet gaan, waarbij een verdere desintegratie zeker niet is uitgesloten. Echter, ook bij een meerderheid voor 'Remain' is Europa zeker niet uit de problemen. De nationalistische, euro-sceptische geest is in Europa uit de fles en niets dat er op wijst dat dit verandert. Een laatste voorbeeld waren zondag de  lokale verkiezingen in Italië. Niet alleen wist zoals verwacht in Rome de kandidaat van de oppositionele Vijfsterrenbeweging het burgemeesterschap te veroveren, hetzelfde gebeurde in het linkse bolwerk Turijn. Een klap voor Matteo Renzi, de premier waarvan beleggers sinds begin 2014 hopen dat hij Italië zal bevrijden van de periode van stagnatie onder de regeringen van Silvio Berlusconi, de man die zijn land en daarmee Europa eind 2011 het pak innaaide. Het was daarna de technocraat Mario Monti die het vertrouwen herstelde. Maar pas toen Renzi werd gekozen, was er hoop op werkelijke vooruitgang. Als we de de beurs van Milaan als uitgangspunt nemen, bleven de verwachtingen over  Renzi tot vorig jaar zomer voortduren. Sinds de piek op 20 juli tot en met afgelopen dinsdag bedraagt het rendement van de FTSEMIB echter -27,5%, slechts een klein stukje beter dan de gecrashte beurs van Shanghai. En gemeten over 2016 is de Italiaanse hoofdgraadmeter met -18,6% de op één na slechtste hoofdindex ter wereld. De weerstand waarmee Renzi in Italië kampt, maken hem nog geen gevaar voor Europa zoals Berlusconi dat was. Maar de populariteit van de  Vijfsterrenbeweging - en meer in het algemeen van nationalistische, euro-sceptische bewegingen in Europa - vormt evenzeer een nagel aan de doodskist van het continent als een eventuele Brexit.

Lees ook: Commentaar: Beleggers laten zich niet gek maken

De dag voor het EU-referendum wijzen de polls nog steeds op een  nek-aan-nekrace. De strijd tussen het Brexit en het Remain-kamp zorgt voor onrust en de toekomst van Groot-Brittannië zal de komende dagen en weken een onderwerp blijven dat de koersen in beweging zal zetten. Dat is begrijpelijk, hoewel de kans op een Brits vertrek uit de EU volgens mij niet zo groot is.

Bovendien is er geen uitslag van het referendum mogelijk waarbij Europa werkelijk uit de problemen komt. De mogelijke gevolgen van een Brits vertrek hebben we de afgelopen weken al vaak de revue laten passeren. De deskundigen verschillen van mening over de impact, maar zeker is dat Groot-Brittannië en Europa een zeer onzekere periode tegemoet gaan, waarbij een verdere desintegratie zeker niet is uitgesloten.

Echter, ook bij een meerderheid voor ‘Remain’ is Europa zeker niet uit de problemen. De nationalistische, euro-sceptische geest is in Europa uit de fles en niets dat er op wijst dat dit verandert. Een laatste voorbeeld waren zondag de  lokale verkiezingen in Italië. Niet alleen wist zoals verwacht in Rome de kandidaat van de oppositionele Vijfsterrenbeweging het burgemeesterschap te veroveren, hetzelfde gebeurde in het linkse bolwerk Turijn.

Een klap voor Matteo Renzi, de premier waarvan beleggers sinds begin 2014 hopen dat hij Italië zal bevrijden van de periode van stagnatie onder de regeringen van Silvio Berlusconi, de man die zijn land en daarmee Europa eind 2011 het pak innaaide. Het was daarna de technocraat Mario Monti die het vertrouwen herstelde. Maar pas toen Renzi werd gekozen, was er hoop op werkelijke vooruitgang.

Als we de de beurs van Milaan als uitgangspunt nemen, bleven de verwachtingen over  Renzi tot vorig jaar zomer voortduren. Sinds de piek op 20 juli tot en met afgelopen dinsdag bedraagt het rendement van de FTSEMIB echter -27,5%, slechts een klein stukje beter dan de gecrashte beurs van Shanghai. En gemeten over 2016 is de Italiaanse hoofdgraadmeter met -18,6% de op één na slechtste hoofdindex ter wereld.

De weerstand waarmee Renzi in Italië kampt, maken hem nog geen gevaar voor Europa zoals Berlusconi dat was. Maar de populariteit van de  Vijfsterrenbeweging – en meer in het algemeen van nationalistische, euro-sceptische bewegingen in Europa – vormt evenzeer een nagel aan de doodskist van het continent als een eventuele Brexit.

Lees ook: Commentaar: Beleggers laten zich niet gek maken