De digitale transformatie twintig jaar na het knappen van de zeepbel

De aandelenluchtbel van eind jaren negentig was uitzonderlijk. In 1999 trokken op Wall Street 294 internetbedrijven naar de beurs. Samen haalden zij $20 mrd op aan kapitaal. Tegen maart 2000 was hun marktkapitalisatie uitgegroeid tot een $1,7 bln. Duizelingwekkend! Nochtans liet de referentiegraadmeter voor internetaandelen slechts een stijging van 222,2% optekenen.

Nog indrukwekkender was de koersimplosie die daarop volgde. Eind 2000 stond de internetindex terug op het peil van 1999, en in de negen maanden erna leverde de graadmeter nog eens 64% in. Per saldo denderde de index 92% omlaag!

Omdat beleggers na het knappen van de zeepbel internetaandelen massaal de rug toekeerden, duurde het haast 15 jaar vooraleer de sector dit monsterverlies te boven was. Bij de S&P500 ging dat tien jaar sneller. De index met de 500 grootste bedrijven in de Verenigde Staten had dan ook minder recht te zetten. Maar de vreugde was slechts van korte duur. Een smeulende binnenbrand in de Amerikaanse hypotheekmarkt zaaide in de bankensector de kiem voor een uitslaande brand. Het gevolg was een financiële crisis wereldwijd, de Grote Recessie.

In de rookwolk

De internetsector heeft gemeten vanaf het dieptepunt van oktober 2002 een stijging van pakweg 1500% achter de rug. In de rookwolk van de zeepbel concentreerde de herboren euforie zich aanvankelijk rond blogging, internettelefonie, streaming en zoekmachines. De volgende fase in de ontwikkeling van het internet is big data en cloud computing.

Als je naar de lijst met ronkende internetaandelen van weleer kijkt, dan bestaan de meeste van die bedrijven niet meer. Achteraf kun je echter stellen dat het overdreven optimisme van destijds terecht was. De internetbedrijven van toen legden het fundament onder de interneteconomie van nu.

Puur uit angst om de boot te missen, legden beleggers tijdens de dotcom-gekte de klassieke waarderingsmethoden naast zich neer. Het aantal clicks, de eyeballs en de marktpenetratie werden ter hand genomen om de extreme waarderingen te rechtvaardigen. Die creatieve waarderingsmethodes sloegen eigenlijk nergens op, want het betrof veelal niet-betalende internetgebruikers.

Push versus pull

Nieuwe internetbedrijven kunnen nog steeds vanuit het niets een hele sector op zijn kop zetten. Tegenwoordig wordt echter wel op een meer substantiële manier gekeken naar de waardering van internetaandelen, want de economie adopteert steeds meer het ‘pull-model’. In een ‘push-economie’ worden producten op de markt gezet zonder dat er duidelijk gekeken wordt naar de wensen van de gebruikers. In het pull-model betrekken stemmen bedrijven hun innovaties juist af op de voorkeuren van gebruikers, die ook actief worden betrokken bij de ontwikkeling.

Het voordeel van push-strategieën is dat bedrijven met innovaties nieuwe markten kunnen creëren met weinig of geen concurrentie. Het risico daarvan is dat er altijd de mogelijkheid bestaat dat gebruikers niet op een bepaalde radicale innovatie zitten te wachten. Het kan overigens net zo goed gebeuren dat bedrijven met een bewezen verdienmodel destructieve start-ups opkopen om de concurrentie te slim af te zijn.

Blik op de toekomst

Het internet evolueert naar een platformeconomie. Op dit moment is het internet vooral een plaats waar wij websites bezoeken en zelf applicaties downloaden. In de toekomst komt het internet naar ons toe.

In een platformeconomie speelt e-commerce een rol op de achtergrond en functioneren internetbedrijven als relatiebeheerder. Naar verwachting zal iedereen gebruikmaken van een vijftal platforms. In de huidige fase zijn de push-notificaties eerder irritant dan een verrijking, maar ze maken wel deel uit van een onomkeerbaar proces. In de volgende fase beheren computers allerlei persoonlijke en zakelijke relaties voor ons.

Ook gaat het zichtbare verschil tussen aanbieders van internetdiensten en leveranciers van goederen en diensten vervagen. Die digitale transformatie zal ervoor zorgen dat applicaties je financiële zaken van A tot Z regelen. Op basis van de uitgaven en het inkomen wordt de opbouw van je vermogen in lijn gebracht met de gewenste levenswijze na je actieve carrière. Hierdoor verandert ook de traditionele rol van beleggingsadviseurs.