Waarom schuld goed is

In 1999 werd de Effectenhypotheek van de ING Bank als financieel product van het jaar gekozen door de intermediairsbranche. Een synopsis van dit product: je mocht tot 130% van de executiewaarde lenen. Daarnaast werd er nog voor 30% extra hypotheek verstrekt voor het kopen van een aandelenportefeuille (cliënt mocht daarbij zelf vijf aandelen kiezen uit een door de ING samengestelde lijst van zo’n twintig Nederlandse aandelen). De bedoeling was dat na dertig jaar de aandelenportefeuille zoveel waard zou zijn dat na verkoop ervan de hypotheek kon worden afgelost.

Met de kennis van nu zou u wellicht zeggen dat het onbegrijpelijk is dat dit product destijds zo populair was: voor 160% van de executiewaarden lenen, om over de spreiding in de portefeuille van slechts vijf aandelen maar niet te spreken! Maar toen was een andere tijd. Aandelenkoersen stegen al meer dan vijftien jaar bijna onafgebroken en toezichthouders kwamen amper in geweer tegen deze producten. Bij de STE, de voorganger van de AFM, werkte nog maar een halve man en een paardenkop.

Visie op schuld nu volledig anders

Het kan verkeren. Banken verstrekken nu alleen nog maar leningen als ze er eigenlijk niet onderuit kunnen en dwingen cliënten zelfs regelmatig af te lossen. Toezichthouders en commissie-Wijffels hebben er recent diverse malen gewag van gemaakt dat het goed zou zijn dat mensen eigen geld meebrengen bij aankoop van hun huis. Het Kifid – het klachteninstituut waar cliënten van financiële dienstverleners terecht kunnen bij een dispuut over de dienstverlening - heeft al diverse tussenpersonen beboet voor hun adviezen om te beleggen met geleend geld.

Tegen beleggen met geleend geld is de laatste jaren een heuse hetze ontstaan. De scheidslijn tussen wat wel en niet beleggen met geleend geld is, kan overigens amper worden gemaakt. Is iemand die een beleggingsportefeuille heeft en een huis koopt dat hij volledig financiert aan het beleggen met geleend geld? Is een partner die zich middels een lening in een praktijk inkoopt aan het beleggen met geleend geld? Of een onderneming die met een lening een investering doet? Ik zie geen verschil. Anglosaksen ook niet, beleggen en investeren wordt door hen vertaald met één woord: ‘to invest’.

‘More debt please’

Er zit veel politiek en maatschappelijk opportunisme achter hoe er op enig moment tegen schuld of investeren aangekeken wordt. De economische rationale achter het aangaan van schuld is echter nooit veranderd. Een schuld aangaan is een goede zaak als de verwachte opbrengsten van de investering (ruim) groter zijn dan de rentekosten, mits natuurlijk de liquiditeit en solvabiliteit niet in gevaar komen. De uitspraak ‘more debt please’ komt van een van de grootste pleitbezorgers van schuld: Kenneth Fisher. 

Daarbij is het mooi dat het bankwezen – althans de commerciële banken – het privilege hebben gekregen aan geldschepping te kunnen doen (meer geld uitlenen dan ze binnen krijgen). Hiermee kan de groei (extra) worden gestimuleerd. Maar dan moet dit privilege wel gebruikt worden! Door het niet aangaan van een schuld, waarbij de investering meer opbrengt dan de rente, beroven we de economie van extra groei. En dat is precies wat er nu gebeurt. De banken leggen met hun beperkte kredietverlening, daarbij direct gestuurd door toezichthouders en striktere regelgeving, de huizenmarkt en de economische groei stil.

Een investering in een huis staat als een huis

Ook investeren in een huis is bijna altijd een goede zaak (en dan hebben we niet over het fijne gevoel een eigen huis te hebben). Een eenvoudig rekenvoorbeeld. Stel we hebben de keus tussen een huurhuis van €1.250 per maand of een koophuis van €500.000. We kunnen gemiddeld tegen 4,5% rente per jaar lenen (de belastingschijf is 42% en de verwachte gemiddelde inflatie is 2% per jaar en met dit percentage stijgen huur en huizenprijs mee).

De huurder heeft na dertig jaar €608.521 huur en de koper €391.500 rente betaald (daarbij is aan het eind van de periode het huis in waarde gestegen naar €905.681), een verschil van €622.702 in het voordeel van de koper. Natuurlijk moet de koper meer vaste lasten betalen dan de huurder, maar voor €500.000 kun je waarschijnlijk een leuker huis kopen dan je voor €1.250 per maand kunt huren. Als banken mensen een investering in een huis gaan ontzeggen beroven ze niet alleen mensen, maar ook de economie van groeimogelijkheden.

Harry Geels is econoom en directeur Research en partner bij Inmaxxa Vermogensbeheer in Naarden (www.inmaxxa.nl). Daarnaast is hij hoofdredacteur van Traders Club Magazine (TCM) (www.tradersclub.nl) en partner van de ML Finance Academy (www.mlfa.eu). De informatie in deze opinie is niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. De standpunten en vooruitzichten van Geels geven zijn persoonlijke mening weer.

In 1999 werd de Effectenhypotheek van de ING Bank als financieel product van het jaar gekozen door de intermediairsbranche. Een synopsis van dit product: je mocht tot 130% van de executiewaarde lenen. Daarnaast werd er nog voor 30% extra hypotheek verstrekt voor het kopen van een aandelenportefeuille (cliënt mocht daarbij zelf vijf aandelen kiezen uit een door de ING samengestelde lijst van zo’n twintig Nederlandse aandelen). De bedoeling was dat na dertig jaar de aandelenportefeuille zoveel waard zou zijn dat na verkoop ervan de hypotheek kon worden afgelost.

Met de kennis van nu zou u wellicht zeggen dat het onbegrijpelijk is dat dit product destijds zo populair was: voor 160% van de executiewaarden lenen, om over de spreiding in de portefeuille van slechts vijf aandelen maar niet te spreken! Maar toen was een andere tijd. Aandelenkoersen stegen al meer dan vijftien jaar bijna onafgebroken en toezichthouders kwamen amper in geweer tegen deze producten. Bij de STE, de voorganger van de AFM, werkte nog maar een halve man en een paardenkop.

Visie op schuld nu volledig anders

Het kan verkeren. Banken verstrekken nu alleen nog maar leningen als ze er eigenlijk niet onderuit kunnen en dwingen cliënten zelfs regelmatig af te lossen. Toezichthouders en commissie-Wijffels hebben er recent diverse malen gewag van gemaakt dat het goed zou zijn dat mensen eigen geld meebrengen bij aankoop van hun huis. Het Kifid – het klachteninstituut waar cliënten van financiële dienstverleners terecht kunnen bij een dispuut over de dienstverlening – heeft al diverse tussenpersonen beboet voor hun adviezen om te beleggen met geleend geld.

Tegen beleggen met geleend geld is de laatste jaren een heuse hetze ontstaan. De scheidslijn tussen wat wel en niet beleggen met geleend geld is, kan overigens amper worden gemaakt. Is iemand die een beleggingsportefeuille heeft en een huis koopt dat hij volledig financiert aan het beleggen met geleend geld? Is een partner die zich middels een lening in een praktijk inkoopt aan het beleggen met geleend geld? Of een onderneming die met een lening een investering doet? Ik zie geen verschil. Anglosaksen ook niet, beleggen en investeren wordt door hen vertaald met één woord: ‘to invest’.

‘More debt please’

Er zit veel politiek en maatschappelijk opportunisme achter hoe er op enig moment tegen schuld of investeren aangekeken wordt. De economische rationale achter het aangaan van schuld is echter nooit veranderd. Een schuld aangaan is een goede zaak als de verwachte opbrengsten van de investering (ruim) groter zijn dan de rentekosten, mits natuurlijk de liquiditeit en solvabiliteit niet in gevaar komen. De uitspraak ‘more debt please’ komt van een van de grootste pleitbezorgers van schuld: Kenneth Fisher. 

Daarbij is het mooi dat het bankwezen – althans de commerciële banken – het privilege hebben gekregen aan geldschepping te kunnen doen (meer geld uitlenen dan ze binnen krijgen). Hiermee kan de groei (extra) worden gestimuleerd. Maar dan moet dit privilege wel gebruikt worden! Door het niet aangaan van een schuld, waarbij de investering meer opbrengt dan de rente, beroven we de economie van extra groei. En dat is precies wat er nu gebeurt. De banken leggen met hun beperkte kredietverlening, daarbij direct gestuurd door toezichthouders en striktere regelgeving, de huizenmarkt en de economische groei stil.

Een investering in een huis staat als een huis

Ook investeren in een huis is bijna altijd een goede zaak (en dan hebben we niet over het fijne gevoel een eigen huis te hebben). Een eenvoudig rekenvoorbeeld. Stel we hebben de keus tussen een huurhuis van €1.250 per maand of een koophuis van €500.000. We kunnen gemiddeld tegen 4,5% rente per jaar lenen (de belastingschijf is 42% en de verwachte gemiddelde inflatie is 2% per jaar en met dit percentage stijgen huur en huizenprijs mee).

De huurder heeft na dertig jaar €608.521 huur en de koper €391.500 rente betaald (daarbij is aan het eind van de periode het huis in waarde gestegen naar €905.681), een verschil van €622.702 in het voordeel van de koper. Natuurlijk moet de koper meer vaste lasten betalen dan de huurder, maar voor €500.000 kun je waarschijnlijk een leuker huis kopen dan je voor €1.250 per maand kunt huren. Als banken mensen een investering in een huis gaan ontzeggen beroven ze niet alleen mensen, maar ook de economie van groeimogelijkheden.

Harry Geels is econoom en directeur Research en partner bij Inmaxxa Vermogensbeheer in Naarden (www.inmaxxa.nl). Daarnaast is hij hoofdredacteur van Traders Club Magazine (TCM) (www.tradersclub.nl) en partner van de ML Finance Academy (www.mlfa.eu). De informatie in deze opinie is niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. De standpunten en vooruitzichten van Geels geven zijn persoonlijke mening weer.