Beleggingsfondsen | Aanbod met Nederlandse aandelen is schaars

Het aanbod van fondsen dat in Nederlandse aandelen belegt, actief of passief, is enorm afgenomen. In de afgelopen vijftien jaar liep het aanbod terug van boven de vijftig naar ruim onder de tien. En dan te bedenken dat er over die periode nog enkele nieuwe ETF’s zijn geïntroduceerd, vanwege de populariteit van deze vorm van beleggen.

Het totale belegde vermogen in de fondsen houdt ook niet bepaald over. Geen enkel fonds heeft meer dan €1 mrd euro toevertrouwd gekregen. Het totale vermogen bedraagt zo’n €2,7 mrd. Ter vergelijking: ASML, het grootste fonds van Euronext Amsterdam, heeft momenteel een beurswaarde van zo’n €348 mrd. Blijkbaar kwamen veel ‘Nederlandse’ aandelen rechtstreeks in handen van beleggers. Er is overigens ook nog een iShares MSCI Netherlands ETF, met notering in New York, met rond de €222,8 mln onder beheer, zonder Nederlandstalige documentatie, dus niet te koop voor beleggers in Nederland.

Er zijn grofweg drie manieren om in Nederlandse aandelen te beleggen via fondsen: passief (via ETF’s of een indexfonds), actief en via een deelnemingenfonds. Laten we de drie manieren eens nalopen.

Passief beleggen

Passief beleggen kan in Nederland op drie manieren, in de AEX (via iShares en VanEck), AMX (VanEck) en de MSCI Netherlands IMI ESG Universal Ex Select Global Sanctions and Business Involvement (NTR) Index (via BNP Paribas). Het laatste fonds volgt dus een duurzame variant van de MSCI Netherlands, onder andere zonder Shell.

De vraag is waarom beleggers eigenlijk zouden willen kiezen voor een van deze indices. Ten eerste ontbreekt de spreiding, in aantal noteringen (AEX en AMX kennen maar 25 aandelen) en in sectoren (ASML, Shell en Unilever zijn al bijna de helft van de AEX). Ten tweede laat in ieder geval het verleden zien dat een veel breder gespreide index als de MSCI World een betere prestatie zien. De passieve oplossingen lijken dus alleen geschikt voor beleggers die tactisch, dus tijdelijk, op bepaalde trends in de Nederlandse markt willen inspelen, of die een per se een keuze willen maken voor Nederland, al kan hierbij de kanttekening worden geplaatst dat bijvoorbeeld noteringen als Shell PLC, Unilever PLC, RELX PLC en Prosus, de nummers 2 tot en met 5 uit de AEX, niet bepaald Nederlands (meer) zijn.

Actief beleggen

Beleggers die een actief (‘long-only’) beleggingsfonds in Nederlandse aandelen zoeken, kunnen slechts kiezen uit drie fondsen, van ASR en Kempen en het Add Value Fund. Deze fondsen verschillen aanzienlijk in benadering.

Het ASR-fonds richt zich op zowel large en mid- als smallcaps en heeft een uitgesproken duurzaam karakter. Het sluit een deel van het Nederlandse beleggingsuniversum uit, omdat het onder andere een aantoonbare bijdrage wil leveren aan de CO2-reductie. Daarom wordt er niet in de olie-industrie belegd. Andere bekende sectoren die worden uitgesloten zijn wapens en tabak. Toch behoort het fonds tot de meest gespreide fondsen van alle fondsen die zich op Nederlandse aandelen richten. De top-10 bedraagt nog geen 60%. Volgens Morningstar heeft de beleggingsstijl per saldo een ‘largecap growth bias’.

Kempen Orange Fund N.V. is een van de bekendste namen als het om beleggen in Nederlandse aandelen gaat. Het beleggingsteam kreeg in april 2023 te maken met een wissel van de leidende fondsbeheerder. Wat betreft de beleggingsstrategie, bouwt het team een redelijk geconcentreerde portefeuille. De top 10-bezittingen zijn over het algemeen goed voor 60% van de activa. De aandelen met de hoogste overtuiging en de meeste liquiditeit hebben wegingen tussen 5% en 10%. Aandelen met minder overtuiging of liquiditeit hebben meestal een weging tussen 2% en 5%. Waardering is belangrijk. De beheerders zullen posities afbouwen of verkopen als ze denken dat de waarderingen te hoog zijn geworden.

Het Add Value Fund kent de beste prestatie van alle beschikbare fondsen, zowel op 3-, 5- als 10-jaarsbasis. Het fonds belegt alleen in bedrijven waarvan de brutowinstmarge groter is dan 40% en de nettowinstmarge groter dan 10%. En deze marges moeten ook redelijk stabiel zijn door de tijd. Daarom ontbreken de cyclische bedrijven of bedrijven die afhankelijk zijn van grote orders. Retailers, bouwers, banken en verzekeraars, de olie- en gasindustrie en vastgoed vinden we daarom zelden tot niet terug in de portefeuille. De portefeuille is in vergelijking tot de twee andere fondsen een stuk geconcentreerder. De top-5, ASMI, Besi, Nedap, Basic Fit en TKH, maakt ongeveer 65% van het fonds uit. Overigens is een dergelijke concentratie niet vreemd. Ook in de AEX-ETF’s domineren slechts enkele aandelen.

Deelnemingen

Een fonds dat zich richt op minimaal 5%-belangen, waardoor potentieel van de deelnemingsvrijstelling kan worden geprofiteerd, is Teslin Participaties. Het belegt vooral in smallcaps, met een beurswaarde tot €2 mrd, volgens het principe van ‘ondernemend aandeelhouderschap’: lange termijn kritische betrokkenheid op een constructieve en coöperatieve wijze. De portefeuille is erg geconcentreerd, met gemiddeld tussen de tien en vijftien bedrijven. Er kan ook in bedrijven belegd zijn die van de beurs zijn afgehaald. Het is een closed-end fonds, dus handel is alleen mogelijk als er kopers zijn. De minimale inleg bedraagt €250.000.

Nederlandse aandelen

Wat betreft Nederlandse aandelen ligt passief beleggen voor de lange termijn niet voor de hand, vanwege slecht gespreide indices. Wie kiest voor actief beleggen heeft beperkte keus. Maar de fondsen die beschikbaar zijn verschillen gelukkig wel sterk van signatuur.  Voor wat betreft de prestaties uit het verleden steekt er één fonds met kop en schouders boven de rest uit: het Add Value Fund.