Beurs & Economie | De hoge inflatie is er al, nu de recessie nog

Vorige week woensdag trok de Federal Reserve (Fed) de beleidsrente met drie kwartjes op, oftewel met 75 basispunten. Het was de derde renteverhoging van de Amerikaanse centrale bank dit jaar, de grootste in drie decennia en ook groter dan aangekondigd.

De drastische renteverhoging moet de ontspoorde inflatie terugdringen. Even leek het erop dat de depreciatie van het geld over zijn piek heen was, maar de inflatie in de grootste economie ter wereld blijft harder oplopen dan verwacht. In mei, het jongste cijfer, bedroeg de inflatie 8,6%. Het hoogste niveau in veertig jaar.

De hoge inflatie komt deels door de gestegen brandstofprijzen, als gevolg van de oorlog in Oekraïne. Ook levensmiddelen worden hierdoor duurder, wat de koopkracht uitholt. Het vertrouwen van consumenten in de Amerikaanse economie daalde ondertussen naar een dieptepunt, lager dan tijdens de kredietcrisis van 2007-2008.

Forse rentestappen

Bestrijden van de inflatie heeft volgens de Amerikaanse president Joe Biden de hoogste binnenlandse prioriteit van zijn regering. Jerome Powell, de voorzitter van het stelsel van Amerikaanse centrale banken, sluit niet uit dat in de komende maanden nog enkele forse rentestappen zullen volgen.

Over een jaar zal de beleidsrente wellicht 4% bedragen, tegen 1,75% nu. Powell ziet zich genoodzaakt de inflatie terug te brengen naar de officiële doelstelling van 2%. Door de krapte op de arbeidsmarkt en de daaraan gekoppelde stijgende lonen, zal hij wellicht met zijn renteverhogingen moeten doorgaan tot 5%.

De Europese Centrale Bank (ECB) heeft lang geaarzeld, maar ook zij verklaarde de inflatie de oorlog. Die bereikte in mei de recordhoogte van 8,1%. In de economie kan men aan hand van de werkloosheid en de inflatie de beleidsrente berekenen. Volgens de zogenaamde Taylor-regel zou de rente in de eurozone 7,4% moeten bedragen. Nu is het 0%! Pas in juli wordt het opgetrokken tot 0,25%. In september volgt dan nog een belangrijke (forsere) renteverhoging.

Het pleidooi voor een kloeke aanpak van de inflatie heeft impact op de kapitaal- en aandelenmarkten. Beleggers verkopen zowel obligaties als aandelen, omdat ze meer en grotere renteverhogingen vrezen dan tot voor kort verwacht. De hoge inflatiecijfers laten zien dat het lastig wordt de inflatie in bedwang te houden en de door scheefgroei verzwakte economie dreigt daardoor nog meer averij op te lopen.

Aartsmoeilijke taak

Zowel de beleidsmakers van de Fed als de ECB staan voor de aartsmoeilijke taak de inflatie terug te dringen zonder een recessie te veroorzaken. Die vrees nam vorige week acuut toe. Na het rentebesluit van de Fed steeg in de VS de kortetermijnrente tot boven het peil van de rente op tien jaar. Zo’n omgekeerde rentetermijnstructuur is vaak de voorbode van een recessie.

In de eurozone baart de groeiende rentekloof extra zorgen. Om de ontspoorde inflatie een halt toe te roepen, kondigde de ECB in maart nog aan dat ze in juli een punt zou zetten achter het omstreden opkoopprogramma van obligaties. Hiermee werden jaarlijks miljarden euro’s aan goedkoop geld in de economie gepompt, wat juist inflatie uitlokt(e).

Daags voor het rentebesluit van de Fed besloot de ECB in een spoedvergadering dat ze mocht het nodig zijn gericht obligaties van zuidelijke eurolanden zal opkopen. Zo wil de ECB de onrust op de kapitaalmarkten aanpakken en als het moet de rentestijging op Italiaans staatspapier stoppen. De situatie roept herinneringen op aan de eurocrisis. Het rendement op mediterrane obligaties liep toen hard op. Griekenland dreigde zelfs failliet te gaan. Het leek zijn schulden niet meer zelfstandig te kunnen financieren.

Nu nog de recessie

Centrale banken kregen eerder kritiek dat ze de hoge inflatie niet zagen aankomen. Nu zijn analisten en beleggers bang dat de rente te veel wordt verhoogd en de economie zal instorten. Zij hopen vurig dat de beleidsmakers de geldontwaarding kunnen beteugelen. Maar het is pas bij een recessie dat de renteverhogingen voldoende zullen blijken om de onevenwichtige scheefgroei, zoals de krapte op de arbeidsmarkt en de verstoringen in de toeleveringsketen, uit de economie te halen.