Coronavaccins | Beleggen in een complexe zoektocht

De vrees voor een ‘tweede golf’ van coronabesmettingen maakt nog maar eens duidelijk hoe belangrijk een vaccin tegen het virus is. De zoektocht naar dit vaccin verloopt ongebruikelijk snel. Normaal gesproken is een vaccin zeker tien jaar in ontwikkeling, stelt Deutsche Bank. Dat de ontwikkelingen nu sneller gaan heeft te maken met de technologische vooruitgang in de medische wereld, soepeler toezichthouders en het feit dat het huidige corononavirus – Covid-19 – genetische overeenkomsten vertoont met de al eerder bekende Sars- en Mers-virussen. De technologische vooruitgang leidde er toe dat het genoom van het coronavirus al in januari volledig in kaart was gebracht. Daardoor is het mogelijk vaccins op een nieuwe basis te ontwikkelen. Volgens Deutsche Bank is de kans op goedkeuring van een vaccin 85% als het de derde testfase heeft bereikt. Dat is bemoedigend, maar de bank waarschuwt terecht dat dit een historisch gemiddelde voor alle vaccins is en dat er nooit eerder een coronavirus op grote schaal getest en gebruikt is.

De vaccins die nu in ontwikkeling zijn, vallen grofweg in drie typen uiteen. Het eerste type is nog een traditionele variant, waarbij mensen blootgesteld worden aan (synthetische) delen van het virus, vaak met behulp van zogeheten adjuvans. Dat zijn stoffen die bij de vaccinatie een extra immuunreactie moeten opwekken zodat het vaccin effectiever wordt. Onder meer Sanofi – met GlaxoSmithKline als producent van de adjuvans – en het Amerikaanse Novavax werken aan een vaccin op deze basis. Deze aanpak wordt al lange tijd en met succes toegepast en heeft bewezen een reactie van antilichamen op een virus op gang te kunnen brengen. Het griepvaccin FluBlok van Sanofi is hier een voorbeeld van. Het proces om het juiste viruseiwit te ontwikkelen en daar de juiste adjuvans bij te vinden vraagt echter relatief veel tijd.

Genetische code

Door de technologische vooruitgang zijn er echter nieuwe methoden beschikbaar gekomen om sneller vaccins te kunnen maken. In plaats van het ontwikkelen en injecteren van viruseiwitten hebben enkele bedrijven een methode ontwikkeld om delen van de in januari ontdekte genetische code van het virus in cellen te krijgen. Daarmee kunnen deze cellen zelf de viruseiwitten produceren en de bijbehorende immuunreactie opwekken. Dat genetisch materiaal kan op verschillende manieren in cellen worden gebracht. Bijvoorbeeld via een ander – onschadelijk gemaakt – virus; dat wordt een virale vector genoemd. Deze methode wordt nu al in verschillende gentherapieën toegepast. Johnson & Johnson, AstraZeneca (in samenwerking met de Universiteit van Oxford) en het Chinese CanSino zijn het verst met een vaccin op basis van deze methodiek.

Een andere mogelijkheid om het genetisch materiaal – mRNA – in de celkern terecht te laten komen is door het te ‘verpakken’ in nanodeeltjes gemaakt van vetten. Bedrijven als Moderna, BioNTech (in samenwerking met Pfizer) en CureVac zijn hier ver mee. Ook Sanofi – ’s werelds grootste vaccinproducent – werkt met zijn Amerikaanse partner Translate Bio aan een vaccin via deze methodiek. Er is echter nauwelijks ervaring met dit soort ‘genetische vaccins’ en de vraag is hoe snel de productiecapaciteit ervoor opgeschaald kan worden. Die ervaring is er wel met de meer traditionele vaccins, aldus Bernstein.

Goedkeuring

Niettemin hebben meerdere overheden en internationale instanties al overeenkomsten gesloten met vaccinontwikkelaars voor levering van miljoenen doses. De financiële impact van deze overeenkomsten zijn voor beleggers door de verschillende soorten overeenkomsten echter lastig te duiden (zie kader).

Naast de afgesproken prijzen, kunnen ook de voorwaarden van de overeenkomsten afwijken. Nieuwsagentschap Reuters berichtte dat AstraZeneca met de Europese Unie een lage prijs voor zijn vaccin heeft afgesproken, maar dat in ruil daarvoor schadevergoedingen voor eventuele nadelige bijwerkingen begrensd worden. Sanofi zou zo’n clausule niet hebben afgesproken.

De levering van de nieuwe vaccins is uiteraard wel op voorwaarde dat deze ook daadwerkelijk door de toezichthouders worden goedgekeurd. Om die goedkeuring te krijgen, doorlopen de verschillende vaccins de gebruikelijk drie testfasen. De ‘genetische vaccins’ zijn het verst in het testproces. Deze maand worden er eerste resultaten uit de derde en laatste testfase verwacht van het BioNTech/Pfizer-vaccin. Moderna heeft een kleine vertraging opgelopen, maar verwacht tussentijdse resultaten in november en definitieve data in december. Bij AstraZeneca is de situatie niet helemaal duidelijk. De farmaceut moest als gevolg van een serieuze bijwerking bij een testpersoon – ontsteking van het ruggenmerg – de derde testfase tijdelijk staken. Inmiddels is de test in het Verenigd Koninkrijk weer hervat, maar in de VS nog niet. Onduidelijk is waarom niet. J&J is recent gestart met de laatste testfase, net als Novavax (in het Verenigd Koninkrijk).

Sanofi en GSK zijn begin vorige maand begonnen met de gecombineerde testfase 1 en 2, en verwachten eind dit jaar de derde testfase te kunnen starten. De gecombineerde eerste en tweede testfase voor het mRNA-vaccin dat Sanofi samen met Translate Bio ontwikkelt start in november. Voor goedkeuring op de Amerikaanse markt eist toezichthouder FDA een effectiviteit van 50%. Een dergelijke effectiviteit is in lijn met die van griepvaccins, maar wel duidelijk lager dan die van veel kindervaccins, die een effectiviteit van 85-95% en dus een hogere virusbescherming bieden. Met een effectiviteit van 50% zou een coronavaccin helpen, maar de pandemie zeker niet volledig kunnen bestrijden.

Economische impact voor bedrijven

Bij de zoektocht naar het vaccin zijn grote farmaceuten, (kleinere) biotechconcerns en andersoortige bedrijven betrokken waarvan de koersreactie op vaccinnieuws nogal verschilt. Zo is J&J een belangrijke partij in de vaccinontwikkeling, maar is volgens UBS ‘de economische korte-termijnimpact van het succes van het vaccin niet heel groot’. Dat geldt ook voor GlaxoSmithKline. Voor Pfizer en Sanofi kan het effect van een succesvol coronavaccin groter zijn, maar mijn koopadvies voor beide aandelen hangt niet af van het succes van het vaccin. Negatief nieuws over de ontwikkeling van het vaccin zal de koers van beide aandelen raken, maar vermoedelijk niet al te hard en ook slechts tijdelijk.

Aan de andere kant staan bedrijven waarvan de koers voorlopig gedomineerd wordt door vaccinnieuws, zoals BioNTech, Moderna en Novavax. De koers van laatstgenoemde steeg tussen begin dit jaar en medio augustus van $4 tot ruim $178. Sindsdien viel Novavax met 36% terug, maar afgelopen vrijdag won het aandeel weer 11% op het bericht dat de derde testfase van het vaccin in het Verenigd Koninkrijk wordt gestart. Daardoor bedraagt de winst over dit jaar een hoogst opmerkelijke 2753%. BioNTech is vanaf de top (in juli) 36% teruggevallen en Moderna zo’n 27%. Beide aandelen staan dit jaar echter nog wel op flinke winsten: 255% voor Moderna en bijna 100% voor BioNTech.

Alternatieven aandelen

Tussen de grote farmaceuten en de kleinere biotechconcerns staan andersoortige bedrijven die een rol spelen in de totstandkoming van het vaccin. Deze interessante groep loopt uiteen van producenten van virussen tot bedrijven die zorgen voor de flacons en verpakkingen voor het vaccin. Zo produceert Oxford BioMedica – dat ik voor het eerst tipte in oktober 2019 op een koers van 562 pence – virale vectoren (virussen) voor het vaccin van AstraZeneca. Oxford BioMedica ontvangt £15 mln van AstraZeneca voor het ‘vrijhouden’ van productiecapaciteit en verwacht – op voorwaarde van goedkeuring van het AstraZeneca-vaccin – tot eind 2021 een omzet van zo’n £35 mln. Dat is een belangrijke order voor het biotechconcern, dat mede daardoor komend jaar winstgevend kan worden. Moderna heeft een productie-overeenkomst gesloten met het Zwitserse Lonza, en werkt voor het verpakken van de vaccins samen met het Amerikaanse Catalent. BioNTech heeft voor deze diensten met het Zwitserse Siegfried Holding een contract afgesloten dat goed zou kunnen zijn voor hoge dubbelcijferige omzet. Siegfried Holding behaalde afgelopen jaar een omzet van ruim CHF830 mln.

Beleggen in coronavaccins

Inspelen op succesvolle coronavaccins – waarvan de komst dus allerminst zeker is – kan op verschillende manieren, ook via aandelen waarvan de impact van een vaccin op het bedrijf als geheel misschien wat minder groot is maar die ook los van het coronavaccin interessant zijn. In die categorie heb ik koopadviezen staan op zowel Sanofi als Pfizer.

Van de meer risicovolle biotechconcerns die aan het vaccin werken heeft BioNTech mijn voorkeur. Het bedrijf ontving in april al $158 mln van Pfizer en heeft bij het bereiken van verschillende ‘mijlpalen’ recht op een betaling van nog eens $563 mln. BioNTech en Pfizer verdelen daarnaast de ontwikkelingskosten en de (bruto) winst gelijk. Overigens is het coronavaccin een ‘afgeleid’ product van de onderzoeksactiviteiten van BioNTech. Het bedrijf richt zich namelijk op vaccins tegen kanker, een interessant onderzoeksgebied. Het aandeel valt wel in de categorie ‘extreem risicovol’ en grote posities innemen valt dan ook niet aan te raden.

Daarnaast vind ik Oxford BioMedica al langere tijd een interessant aandeel door de ontwikkeling van gentherapieën (het bedrijf heeft ook een contract met Novartis voor de productie van virale vectoren). Catalent en Lonza leveren verschillende producten aan onder andere de farmaceutische industrie, zoals hulp bij de uitvoer van klinische testen en verpakkingen (Catalent) en productie van farmaceutische ingrediënten en het beschikbaar stellen van productiefaciliteiten (Lonza). Beide aandelen zijn aantrekkelijk voor de langere termijn. Lonza is met een koers-winstverhouding van 41 nu helaas wat aan de dure kant. Catalent zit met een k/w van bijna 35 op het randje.