Column | Bereid u voor met scenarioplanning

De algehele verwachting is dat de rentes in 2024 omlaag gaan. Wanneer precies is nog de vraag. Zijn de beurzen hierop afgelopen weken al vooruit gelopen, of zit er nog meer in het vat? Of is de impact van een eventuele recessie groter dan de meewind van de rente en krijgen we koersdaling? We zullen het over een jaar weten en er prima verklaringen voor hebben.

Het doet me denken aan mijn oud-collega in risicomanagement Paul de Ruijter, nazaat van admiraal Michiel de Ruijter. Vrij vertaald was zijn opvatting dat er economen zijn met een enorme academische achtergrond en weinig geld die hun dagen vullen met het zo precies mogelijk voorspellen van het moment waarop en het percentage waarmee een rente omhoog of omlaag zal gaan. En je hebt boeren die geen achtergrond hebben in het voorspellen van rentestanden, maar wel veel geld verdienen. Hun boerenverstand zegt dat rentes soms omhoog en soms omlaag bewegen en dat je daarop voorbereid moet zijn. Naar wie van beiden zou u luisteren voor uw beleggingsbeslissingen?

Het punt dat hij maakt is dat je je niet zozeer moet bezighouden met het bepalen van het meest waarschijnlijke of gemiddelde scenario en de oorzaken daarvan. Je moet je vooral voorbereiden op meerdere scenario’s en vooraf al weten wat je gaat doen als zo’n scenario uitkomt. Zoals Michiel de Ruijter in de film op het strand vooraf al uittekent hoe zijn schepen in een zeeslag moeten reageren op diverse mogelijke Engelse manoeuvres.

Scenario’s in kaart

Scenarioplanning voor beleggers kan simpel zijn. Het is niet van belang waarom een koers stijgt of daalt, het enige dat telt is bepalen wat te doen áls het gebeurt. Stel u heeft uw huidige portefeuille verdeeld over 1/3 aandelen, 1/3 obligaties en 1/3 cash. Iedere belegger moet in mijn ogen vooraf nagedacht hebben over een scenario waarbij zijn aandelen 20% dalen en wat hij dan zal doen. En wat als aandelen dan nog eens 20% dalen? En wat als aandelen dan nóg eens 20% dalen? Voor obligaties ga ik op die manier uit van een negatief scenario van -15%, -7% en -5%. Dat geeft voor beide assetcategorieën een redelijk extreem scenario: een totale daling van aandelen met 50% en van obligaties van 25%. Extreem, maar niet onmogelijk. En het maakt weinig uit of er één of drie jaar voor nodig is.

Ik deel de totale daling bewust op in meerdere stukken. Na een halvering van de koersen lijkt me beleggen niet zo moeilijk: dan moet je kopen. In de praktijk krijgen we niet de vraag wat we doen als de koersen eenmaal gehalveerd zijn, maar hoe en waar in te grijpen gedurende de weg ernaar toe. Hanteert u een buy the dips-strategie, dan zet u wellicht uw obligaties en cash na de eerste 20% daling volledig om naar aandelen. Dan heeft u geen geld meer om bij een verdere daling bij te kopen. En vervolgens verliest u cumulatief nog eens 36% en in totaal 44% van uw vermogen: is dat een groter verlies dan u wilt accepteren? Dan moet u daar vóóraf op anticiperen. Het maakt niet uit welke keuzes u maakt, als u ze maar bewust maakt.

U kunt vooraf ook al bedenken wat te doen als veel positievere scenario’s uitkomen. Bijvoorbeeld wanneer aandelen drie maal 15% stijgen (samen +52%) en obligaties drie maal 8% omhoog gaan (samen +26%). Gaat u bijvoorbeeld tussentijds afromen richting cash? Of herbalanceren? Of doet u niets? Dat ligt aan de eerste twee vragen die een belegger zich moet stellen: wat is mijn doelstelling en wat is mijn risicobereidheid? Beide mag u voor uzelf opschrijven. En schrijf er een paar extreme en gematigde scenario’s bij, inclusief uw toekomstige reacties. Het helpt om bij (stressvolle) omstandigheden de juiste beslissingen te maken, die al weldoordacht bij de kerstboom waren gekozen.