Obligatierentes in de lift | Korte obligaties worden aantrekkelijker

De Duitse tienjaarsrente, een belangrijk ijkpunt in de Europese obligatiemarkt, is sinds begin 2022 met bijna 2,5%-punt opgelopen. Op 1 januari lag deze kapitaalmarktrente nog op -0,2%, nu nadert de 2,3%. Dit niveau zagen we voor het laatst in 2011. En voor een sterkere toename dan nu moeten we zelfs terug naar 1989/1990.

De waardering van staatsobligaties oogt door de rentestijging, op het eerste gezicht, aantrekkelijker. Uit de grafiek blijkt echter dat de kapitaalmarkrente in historisch perspectief gezien nog altijd uitzonderlijk laag is, zeker in relatie tot de huidige inflatie. Vanuit dit perspectief lijkt het dan ook aannemelijk dat we voorlopig nog niet verlost zijn van stijgende obligatierentes.

Inflatie

De sterk oplopende kapitaalmarktrente hangt vooral samen met de extreem hoge inflatieniveaus en de reactie hierop van centrale banken. Zo lag de voorlopige consumentenprijsindex in de eurozone in september 10,0% hoger dan in september 2021. Zelfs als we de beweeglijke energie- en voedselcomponenten buiten beschouwing laten, kwam het inflatiecijfer uit op 4,8%. Dit is ver boven het ECB-doel van circa 2% inflatie.

Bekijk ook het dossier obligatiebeleggen voor alle tips, artikelen en know-how

De Europese Centrale Bank trekt, na aanvankelijke aarzelingen, nu dan ook in rap tempo de monetaire teugels aan. De stappen die de ECB dit jaar al heeft gezet zijn het stoppen van het obligatie-opkoopprogramma en het verhogen van de officiële beleidsrentes. Zo is het depositotarief – het rentepercentage dat banken ontvangen als ze geld stallen bij de ECB – in twee stappen verhoogd van -0,5% naar 0,75%. Analisten verwachten dat de ECB eind oktober nog een verhoging van 75 basispunten doorvoert en in december nog eens een verhoging van 50 basispunten. Eind 2022 zou de depositorente dan rond de 2% uitkomen. De marktverwachting voor medio 2023 ligt zelfs in de range van 2,75% tot 3,00%.

Stagflatie

Het effect van dit ECB-beleid is dat rentes over de brede linie oplopen. Niet alleen rentes voor de korte termijn maar ook voor langere looptijden. Hierdoor wordt het duurder om geld te lenen, wat investeringen en bestedingen afremt. Afnemende vraag naar producten en diensten zou vervolgens de opwaartse prijsdruk moeten verminderen. Hoewel dit mechanisme in normale tijden meestal werkt, is het maar de vraag of dit nu ook het geval is. De hoge inflatie in de eurozone is namelijk (groten)deels te wijten aan de gevolgen van de oorlog voor het aanbod en de prijzen van energie en daar heeft de ECB met haar rentebeleid weinig vat op.

De kans bestaat dan ook dat de economische groei door de hogere rentes sterk wordt afgeremd of zelfs krimpt, terwijl de inflatie toch te hoog blijft. Deze samenvoeging van langere tijd aanhoudende economische stagnatie en inflatie, wordt ‘stagflatie’ genoemd. In de jaren 70/80 van de vorige eeuw hadden we bijvoorbeeld ook te maken met dit fenomeen, toen aangezwengeld door een oliecrisis.

Kortlopende obligaties

Stagflatie is ook voor obligatiebeleggers een lastig scenario. De inflatie blijft immers te hoog en zolang rentes nog verder stijgen, zal dat ook een negatieve impact hebben op obligatiekoersen. Toch neemt de aantrekkelijkheid van korte obligaties toe nu de marktrente flink hoger staat. Zo geeft een mandje obligaties van eurozonelanden en een resterende looptijd tussen een en drie jaar een effectief rendement van 2,2%. Dit mandje bestaat voor ongeveer een kwart uit Italiaans staatspapier.

Beleggers die de voorkeur geven aan een hogere kwaliteit kunnen bijvoorbeeld kiezen voor (een mandje met alleen) kortlopende obligaties van landen met een AAA- of AA-rating. Zo’n gemiddeld mandje geeft per eind september een effectief rendement van bijna 1,8% of een Nederlandse staatslening tot 2024 bijvoorbeeld 1,7%. Ook voor mandjes met kortlopende investment-grade bedrijfsobligaties is de marktrente flink toegenomen. Deze ligt aan het eind van het derde kwartaal rond de 3,7%. Gezien de nog immer sterke bedrijfsbalansen en de korte looptijden vinden wij het risico-rendementsperspectief interessant.

Het voordeel van kortlopende obligaties is dat de rentegevoeligheid oftewel duration laag is. Als de ECB de beleidsrentes nog sterker verhoogt dan nu al wordt voorzien omdat de inflatie zeer hardnekkig is, stijgen ook de korte marktrentes. Het negatieve koerseffect hiervan is voor deze obligaties echter klein. De leningen lopen immers binnen afzienbare tijd af, waardoor de koers van zo’n obligatie, mits van een solide uitgevende instelling, sowieso richting 100% beweegt.