De prijs van een (on)verwachte schok

De Russische invasie in Oekraïne telt alleen maar verliezers, met op de eerste plaats uiteraard de bevolking van het laatstgenoemde land. Door de sancties die Europa, de Verenigde Staten en veel andere landen hebben afgekondigd, krijgt ook de Russische economie het zwaar te verduren. Veel westerse bedrijven moeten kosten maken omdat ze onder politieke en maatschappelijke druk de banden met Rusland verbreken.

Het onvoorspelbare karakter van het oorlogsverloop en van de economische impact van de sancties, creëert veel onzekerheid op financiële markten. Het goede nieuws voor beleggers is dat de invasie niet als een donderslag bij heldere hemel plaatsvindt. In het verleden herstelden de aandelenkoersen zich na dit soort geopolitieke ontwikkelingen een stuk sneller dan in de nasleep van gebeurtenissen die als een complete verrassing kwamen.

Schokmomenten

In de Verenigde Staten is de S&P500-index op de dag van de Russische invasie 1,5% hoger gesloten. Overigens noteerde de future voorbeurs nog flink in de min door de oorlogsberichten en opende de index aanvankelijk ruim 1,5% lager. Het is niet de eerste keer dat de index na een geopolitieke schok toch in het groen eindigt. In het verleden tekenden zich bijvoorbeeld ook koersstijgingen af na het eind van het systeem met een vaste goudstandaard (Bretton Woods) in 1971 en de Amerikaanse inval in Irak bij de start van de Tweede Golfoorlog in 2003.

Bij veel andere schokmomenten bleef de koersdaling beperkt tot minder dan 1%. Een belangrijke reden is dat veel geopolitieke gebeurtenissen zich al ruim van tevoren aftekenden. Het stelsel met vaste wisselkoersen (Bretton Woods) stond bijvoorbeeld al in de jaren zestig onder druk. En aan de Tweede Golfoorlog ging een uitgebreide troepenopbouw vooraf. Bijna een half jaar voordat de strijd los barstte, kreeg toenmalig president George W. Bush bijvoorbeeld al toestemming van het Amerikaanse Congres om Irak de oorlog te verklaren.

Plots

Plotselinge gebeurtenissen waar beleggers niet op konden voorsorteren leverden overigens wel flinke koersdalingen op. Goede voorbeelden zijn de terroristische aanslagen in de VS in 2001 (-4,9%) en de verrassende uitkomst van het Brexit-referendum in 2016 (-3,6%). In dit soort situaties stond de S&P500 een jaar later nog op een verlies van gemiddeld bijna 5%.

De Russische invasie van Oekraïne valt uiteraard niet in deze categorie. Aan de inval ging een periode van troepenopbouw aan de grens en dreigende taal van president Vladimir Poetin vooraf. Dat had zijn weerslag al op financiële markten. Onder meer door de toenemende politieke onzekerheid is de S&P500-index in de drie maanden voor de invasie met 9% gedaald. In dezelfde periode is de prijs van een vat Brent-olie met ruim 20% gestegen.

Onrust in de markt

Het is heel lastig om te voorspellen hoe lang de oorlog gaat duren en wat de uiteindelijke impact op de financiële wereld zal zijn. In plaats van zich te wagen aan een inschatting van de ontwikkelingen tijdens de komende weken, kunnen beleggers beter de aandacht verschuiven naar cijfers die de onrust in de markt meten. De Fear & Greed Index, die aan de hand van zeven factoren de stemming in de markt peilt, geeft aan dat beleggers zich laten leiden door extreme angst.

Volatiliteitsindex VIX heeft bovendien het hoogste niveau bereikt in meer dan een jaar. Hoewel dat in het verleden niet als ultiem koopsignaal gold, vormen deze indicatoren samen met het historisch gunstige koersverloop in de periode na een niet helemaal onverwacht schokmoment belangrijke argumenten om je als belegger niet te laten leiden door angst en om vooral ook te kijken naar de kansen in de markt.