Wat koopt u: aandelen of wc-papier?

Gefeliciteerd. Dat u dit artikel nu leest, is te danken aan een serie goede keuzes die ver terugvoert. Een voorbeeld is de beslissing om een abonnement te nemen op Beleggers Belangen, zodat u geïnformeerd blijft over de beleggingswereld. Maar op de lange termijn voeren die keuzes heel veel generaties terug. Als in de oertijd iedereen opeens op de vlucht sloeg, draafden uw en mijn voorouders hard mee. Ze waren in ieder geval slim genoeg om niet te gaan kijken of er echt een sabeltandtijger in de bosjes zat. Bovendien legden ze snel een veilige voorraad aan, als bijvoorbeeld de besjesstruiken leeg dreigden te raken.

We zijn waardeloze beleggers

De eigenschappen die ons in de oertijd hielpen om te overleven, werken in de moderne tijd vaak in ons nadeel. In sommige gevallen maken ze ons tot een onaangenaam medemens dat hele schappen toiletpapier leegplundert en niets voor anderen overlaat.

En minstens zo erg: we zijn in aanleg waardeloze beleggers. Bijna iedereen laat zich bij het nemen van beleggingsbeslissingen leiden door zijn of haar emoties. Een goed voorbeeld is wat gedragswetenschappers Daniel Kahneman en Amos Tversky verlies-aversie noemen. Het verdriet wanneer je ontdekt dat een briefje van €50 uit je zak is gevallen, zou rationeel bekeken even groot moeten zijn als de vreugde wanneer je datzelfde briefje op straat vindt. Uit onderzoek van Kahneman en Tversky blijkt echter dat pijn bij verlies dubbel zo groot is als de vreugde bij winst.

Waar komen die zeepbellen vandaan?

Een gevolg van deze scheve verhouding is dat winst nemen een stuk makkelijker is dan het afkappen van verlies. Dit kan leiden tot portefeuilles waarin veel posities in het rood staan, aangezien alle goede aandelen (te vroeg) zijn verkocht. In 2009 trokken economen Robert Shiller en George Akerlof veel aandacht met het boek Animal Spirits, waarin wordt beschreven hoe kuddegedrag en andere gedragsvalkuilen leiden tot zeepbellen in de economie en grote schade in beleggingsportefeuilles.

Het goede nieuws is dat een schokeffect mensen wel degelijk kan aanzetten tot het maken van betere keuzes. Een goed bewijs hiervoor is Alfred Nobel. Hij was de naamgever van de bekende prijs die Akerlof (2001), Kahneman (2002) en Shiller (2013) allemaal in ontvangst namen. Maar het had niet veel gescheeld of die prijs was er nooit gekomen.

Pijnlijk overlijdensbericht

Nobel las in 1888 zijn eigen overlijdensbericht. Een Franse krant had zijn naam abusievelijk verwisseld met die van zijn broer Ludwig Nobel. Als uitvinder van het dynamiet werd Alfred betiteld als een handelaar in dood. Volgens het bericht was hij rijk geworden door nieuwe manieren te vinden om meer mensen te doden dan ooit tevoren. Nobel schrok zich rot en besloot dat hij niet op deze manier de geschiedenis in wilde gaan. Hij liet bijna zijn volledige vermogen na aan een stichting die in zijn naam elk jaar prijzen uitreikt aan mensen die een grote bijdrage hebben geleverd binnen hun vakgebied.

Leermoment

Voor sommige beleggers zijn de recente koersdalingen de eerste echt grote schok. Anderen hebben de kredietcrisis van 2008, de internetzeepbel van 2001 of misschien zelfs de beurskrach van 1987 meegemaakt. Die laatstgenoemde groep kreeg – net als Nobel – de kans om veel te leren van een flink schrikmoment. Namelijk dat je op de lange termijn beter af bent met aandelen dan met wc-papier.

Het is echter enorm lastig om die les in praktijk te brengen. De nieuwsstroom wordt voorlopig namelijk nog gedomineerd door berichten over de naderende recessie, dreigende faillissementen en winstwaarschuwingen. Helaas zijn onze hersens zo geprogrammeerd dat we liever met de kudde mee vluchten, dan dat we op dit soort momenten onze emoties aan de kant zetten en naar de lange termijn kijken.