Zet je emoties aan de kant

Emoties als verdriet, woede, vreugde of angst zijn heftig. Vaak heb je het gevoel dat dergelijke emoties je overkomen, dat je er geen controle over hebt. Dat komt omdat emoties ons waarschuwen voor onmiddellijke gevaren. Ze zijn krachtiger dan gevoelens, duiken sneller op en zakken ook sneller af. Gevoelens worden vaak verward met emoties, maar ze zijn duurzamer en minder intens. Gevoelens hebben met je persoonlijkheid te maken. Emoties daarentegen ontstaan naar aanleiding van een bepaalde situatie en dwingen ons tot actie.

Slechte raadgever

Angst is een slechte raadgever, luidt het gezegde. Dat gezegde kan bij beleggen worden doorgetrokken naar alle emoties. Omdat je ze niet kunt uitschakelen, is het beter ze te onderkennen. Zo kun je voorkomen dat de angst voor verlies je beleggingsgedrag bepaalt. Als je door angst wordt overmand, neem je vaak beslissingen die je later betreurt. Wie in een correctie in paniek verkoopt, is niet alleen meestal te laat, hij of zij stapt vaak ook te laat in wanneer het weer beter gaat op de beurs. Achteraf blijkt dan vaak dat niets doen beter was geweest. Het verkeerd inschatten van de markt gaat ten koste van het rendement.

Timing klinkt simpel: laag kopen, hoog verkopen. Maar de uitvoering is geen sinecure, zo blijkt uit meerdere academische studies. Verder komt uit wetenschappelijk onderzoek naar voren dat we ons ook laten leiden door hebzucht. Je wordt als belegger dagelijks bestookt met berichtgeving over de laatste trends, lijstjes met de best presterende aandelen, maar ook met advertenties over beleggingen met indrukwekkende trackrecords. Wanneer de emotie van hebzucht om de hoek komt kijken, dan is kuddegedrag niet veraf. Beleggers die de kudde volgen, vertrouwen op de wijsheid van de massa. Het nadeel van kuddegedrag is dat beleggers door elkaar te imiteren minder goed het risico en het rendement afwegen, waardoor er zeepbellen kunnen ontstaan.

Emoties en rendement

Als je de afgelopen jaren een fraai rendement hebt geboekt, denk je wellicht dat je een goede belegger bent. In negen van de tien gevallen is dat goede resultaat echter te danken aan de markt. In alle gevallen geldt, het kan niet vaak genoeg gezegd worden: geld lenen om te beleggen moet je niet doen. Als je inleg verloren gaat, heb je een groot probleem. Niet alleen heb je geen rooie stuiver, je moet op de koop toe de lening terugbetalen. De scheidslijn tussen overmoed en zelfoverschatting is echter flinterdun. Sommige beleggers hebben alleen oog voor de winstkansen van een geliefd aandeel of voor bitcoins. Ze vergeten evenwel het belang van spreiding. Diversificatie is nog steeds de beste remedie tegen grote verliezen.

Wat je bij beleggers die te weinig spreiden vaak ook ziet, is dat zij overmatig handelen. Aandelen die niet aan de verwachtingen voldoen, kun je beter verkopen dan ze tegen beter weten in aan te houden. Maar meestal gaat snel in- en uitstappen ten koste van het rendement vanwege de transactiekosten. De meeste beleggers die excessief handelen hebben echter niet eens een duidelijk beleggingsdoel geformuleerd. Ja, winst maken, maar beleggen voor een pensioen vraagt om een andere aanpak dan de financiering van je volgende auto.

Drie variabelen

Emoties spelen op de beurs een grotere rol dan je denkt. De angst voor verlies, kuddegedrag en zelfoverschatting speelt menig belegger parten. Je ziet beleggers vaak de fout in gaan als ze gevangen raken tussen angst en hebzucht. Het kan de moeite waard zijn om een beleggingsstrategie toe te passen waarmee wordt ingespeeld op de psychologische fouten van andere beleggers. Maar hoe zorg je ervoor dat je eigen emotie je rendement niet de weg staat? Hoe vermijd je dat je wakker ligt van de beurs?

Ga na welke risico’s je loopt. Als je loopt te stressen of niet kunt slapen, dan moet je misschien wel stoppen met beleggen of op z’n minst toch wat onzekerheid wegnemen. Op termijn worden beurskoersen gedreven door het winstvermogen van het bedrijfsleven. Maar in de praktijk laten beleggers zich maar al te vaak onbewust leiden door hun emoties. Toch is voor de lange termijn de psychologie van de massa niet doorslaggevend. Zelden doen meer dan drie variabelen er echt aan toe. De rest is ruis. Over het dividend wordt soms meewarig gedaan, maar bij beleggen kom je met de drie d’s van discipline, diversificatie en dividend, een heel end.