De OPEC moet met haar tijd mee

Tegenwoordig hebben andere partijen de kennis waar het allemaal om draait, en ze gebruiken die om hun strategieën continu aan te passen. Daardoor loopt de OPEC voortdurend achter de feiten aan. De richting van financiële markten, en dus ook van de oliemarkten, wordt tegenwoordig veelal bepaald door marktspeculatie. Real-time informatie is voor zowel olieproducenten als marktspeculanten cruciaal bij het maken van de juiste inschatting van toekomstige vraag-aanbodverhoudingen.

In het verlengde hiervan zorgt deze informatie, op basis van big data en handel per milliseconde, voor druk op de marges van olieproducenten. De juiste kennis bepaalt de marges, en de informatie in kwestie is afkomstig van bijvoorbeeld satellietgegevens, algoritmen, kunstmatige intelligentie (vrijwel alle handel in oliecontracten gaat tegenwoordig zonder tussenkomst van de mens) en natuurlijk de wekelijkse voorraad- en productiecijfers van het Amerikaanse Department of Energy (DoE).

De Organisation of Petroleum Exporting Countries, bij het grote publiek bekend onder het acroniem OPEC, gaat uit van een strategie waarbij twee keer per jaar een productieniveau wordt afgesproken. De OPEC communiceert dit besluit, en ‘bevriest’ daarna en half jaar lang het overeengekomen productieniveau tot de volgende vergadering. Deze werkwijze gaat uit van de veronderstelling dat de markt daarmee maandenlang in evenwicht is.

Olie, geopolitiek en economie

De grondstoffenmarkten beschouwen momenteel de Amerikaanse president Donald Trump als een van de belangrijkste factoren bij de prijsvorming van olie. Dat is duidelijk ten koste gegaan van de OPEC als sturende macht van de oliemarkt. Waar de OPEC alleen als doel heeft om in naam van producenten, consumenten en investeerders de stabiliteit op de oliemarkten te bewaken, stuurt Trump namelijk op twee andere doelen: geopolitiek en economie.

Op het geopolitieke vlak is het Amerikaanse beleid van directe invloed op het aanbod van olie, bijvoorbeeld via de economische sancties die de Verenigde Staten hebben opgelegd aan Venezuela, Rusland en Iran. Wat het sturen om economische factoren betreft, volgt Trump een andere lijn: op de binnenlandse markt stuurt hij vooral op de benzineprijs.

Waar prijzen dus centraal staan in het beleid van Trump, zoekt de OPEC de marktbalans nog steeds in het aanpassen van haar productieniveau. Wil de kartelorganisatie de regie echter niet kwijtraken, dan zou ze wellicht ook moeten gaan sturen op basis van prijs. De meest ideale bandbreedte is volgens mij $50 tot $70 per vat Brent olie. Dit komt voor de VS overeen met een bandbreedte voor benzine van $2 à $3 per gallon. Onder de $50 per vat zal de productie van schalieolie verlieslatend worden. Dat niveau is dus niet lang houdbaar.

De OPEC hoeft haar productie niet te verlagen. Een te lage prijs zal immers vanzelf leiden tot afnemende productie in andere regio’s. Boven de $70 per vat moet de OPEC voldoende capaciteit beschikbaar hebben om de productie te verhogen en daarmee de prijs te drukken.

Door een prijsbandbreedte te communiceren krijgt de OPEC mogelijk weer grip op de markt. Hiervoor is grote marktkennis en de meest actuele data van cruciaal belang. De OPEC zal moeten kunnen vertrouwen op haar eigen actuele data om de financiële markten, concurrenten van buiten het kartel én president Trump de baas te blijven.

Communicatie op de schop bij OPEC

Ook een nieuwe OPEC-communicatiestrategie is daarbij essentieel. Het is niet meer van deze tijd om twee keer per jaar de productiecapaciteit af te spreken en achteraf te meten of daarmee de gewenste balans in de markt is bereikt. Ik zie twee communicatiestrategieën als alternatief voor de huidige OPEC-vergaderingenstructuur:

1. De OPEC moet wekelijks haar meest actuele productie- en exportdata gaan rapporteren, net als de DoE nu al doet met de voorraad- en productiedata in de VS. Hiermee worden onzekerheden met betrekking tot mogelijke tekorten en overschotten in de markt beperkt. De markt is gebaat bij meer duidelijkheid om onrust, en dus speculatie, te voorkomen.
2. Een alternatief is absolute stilte. Kennis is macht. Communiceer éénmaal de bandbreedte voor olieprijzen op basis waarvan je gaat sturen. Vraag vervolgens de markt te vertrouwen op het feit dat de OPEC de markt dusdanig zal bevoorraden dat de prijs tussen ruwweg $50 en $70 per vat blijft (voor Brent). Zorg er vervolgens voor dat de bovenkant van de bandbreedte in stand blijft zonder verdere communicatie.

Ongeacht welke manier van communiceren de OPEC zou kiezen, het zou altijd beter zijn dan de huidige strategie. Als de OPEC haar strategie niet aanpast, is zij enkel aan het reageren in plaats van de markt te controleren. Het veranderen van zowel de communicatie- als de productiestrategie is volgens mij de enige manier waarop de OPEC de komende jaren een toonaangevende organisatie kan blijven.