De onstuitbare opmars van impactbeleggen

In de financiële wereld draait het heel vaak om de cijfers. Er zijn allerlei maatstaven om te beoordelen of een aandeel aantrekkelijk gewaardeerd is, hoeveel rendement je boekt en in welke mate de koersbewegingen van verschillende categorieën met elkaar in de pas lopen. Al die maatstaven zijn te danken aan alle ervaringen, studies en onderzoeken van de afgelopen decennia. Hiermee vergeleken staat de kennisopbouw op het vlak van duurzaam beleggen nog in de kinderschoenen, al betekent dat natuurlijk niet dat er helemaal geen onderzoek gedaan is.

Rendement duurzaam beleggen

Enkele jaren geleden hield een trio Duitse wetenschappers maar liefst 2200 studies op het vlak van duurzaam beleggen van de afgelopen veertig jaar tegen het licht. Het goede nieuws is dat maar liefst 90% van die studies uitwijst dat het verwerken van duurzame criteria in het beleggingsproces geen of een positieve impact heeft op het financieel rendement. Het slechte nieuws is dat het nog lang gaat duren voordat er een duidelijk antwoord komt op de vraag wat duurzaam beleggen precies is.

Cijferfocus

Door de cijferfocus in de financiële wereld ligt de nadruk op het zo goed mogelijk meten van allerlei duurzaamheidscriteria. In Frankrijk is het voor beleggingsfondsen bijvoorbeeld al sinds begin 2016 verplicht om de CO2-uitstoot van de totale portefeuille te publiceren. Op zich is het een prima zaak dat dit soort zaken zichtbaar wordt gemaakt. Alleen al het naar buiten brengen van dit soort cijfers draagt bij aan de duurzame bewustwording in de beleggingswereld. Het vervelende is dat het onmogelijk is om aan de hand van dit soort cijfers conclusies te verbinden aan het fonds.

Er zijn bijvoorbeeld fondsen met een negatieve CO2-voetafdruk. Een voorbeeld daarvan is het Pictet Timber Fonds. Hoewel de beheerders absoluut oog hebben voor duurzame criteria, is de negatieve CO2-uitstoot voor een heel groot deel te danken aan het beleggingsuniversum. Het fonds investeert namelijk in bosgrondbedrijven en gerelateerde ondernemingen. De score wordt veroorzaakt door het CO2 dat de bomen opslaan. De prestaties van het fonds worden bovendien sterk beïnvloed door de gang van zaken op de Amerikaanse huizenmarkt. Dat is een wel heel specifieke markt voor beleggers die op basis van CO2-cijfers op zoek zijn naar een duurzaam fonds.

Het hele plaatje

Ook in andere opzichten schetsen duurzame indicatoren niet het hele plaatje. ‘Op het vlak van waterintensiteit scoort mijn fonds niet hoger dan gemiddeld’, vertelt Philip Ripman, beheerder van Storebrand Global Solutions. De vermogensbeheertak van het Noorse Storebrand werd in 1981 opgericht en sindsdien is het bedrijf uitgegroeid tot marktleider op de thuismarkt, met een beheerd vermogen van ruim €70 mrd. Ripman: ‘Met onze strategie proberen we niet om bedrijven te vinden met een zo laag mogelijk waterverbruik of een lage CO2-uitstoot. Dit soort indicatoren meet vooral hoe duurzaam de bedrijfsprocessen zijn. Wij kijken juist in hoeverre de producten of diensten van een onderneming een positieve impact hebben op onze wereld.’

Impactbeleggen

De wijze waarop Storebrand investeert, wordt ook wel impactbeleggen genoemd, een term die dateert uit 2007. Deze beleggingsvorm is een van de nieuwste en snelst groeiende vormen van duurzaam beleggen, en komt inmiddels voor in het toonaangevende tweejaarlijkse overzicht van duurzame beleggingsvormen dat wordt opgesteld doort GSIR. Zo weten we dat wereldwijd $444 mrd belegd is in fondsen en oplossingen die zich binnen het aandelensegment richten op impactbeleggen. Dat is een groot bedrag, maar het steekt nog wat mager af bij andere duurzame categorieën. Zo komt de waarde van beleggingen met een duurzaam uitsluitingsbeleid bijvoorbeeld op $19.771 mrd. Voor duurzame integratie is dat $17.544 mrd.

Duurzaam kompas

De groei van impactbeleggen ligt met 30 à 40% per jaar echter veel hoger dan in veel andere segmenten. De kans is groot dat het groeitempo de komende tijd versnelt, aangezien zich een grote impactverschuiving aftekent. Kwamen impactbeleggingen in het verleden vooral voor rekening van kerkelijke instellingen en filantropen, tegenwoordig omarmen grote institutionele partijen zoals verzekeraars en pensioenfondsen deze beleggingsvorm. In Nederland heeft pensioenfonds PFZW zichzelf in 2016 het doel gesteld om in 2020 €20 mrd belegd te hebben in impact-oplossingen. Dat is bijna een tiende van het totale vermogen. Deze partijen zien het als hun verantwoordelijkheid om namens hun klanten bij te dragen aan het aanpakken van sociale- en klimaatproblemen: een goed pensioen, maar wel een leefbare wereld.

Een tweede reden van de groei van impactbeleggen is de introductie van een duurzaam kompas. In 2015 hebben 193 landen hun handtekening gezet onder 17 duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG’s) van de Verenigde Naties. Hierdoor is het voor alle betrokken partijen veel makkelijker geworden om aan te geven hoe ze bijdragen aan een betere wereld. Inmiddels zijn de SDG’s terug te vinden in bijna alle Nederlandse jaarverslagen. Ook steeds meer duurzame fondsen geven in de brochure aan op welke doelen ze zich richten. Grote institutionele beleggers kunnen aan de hand van SDG’s een beleggingskoers kiezen die aansluit bij de overtuiging of achtergrond van de klantgroep.

Meer fondsen en betere maatstaven

Nederlandse particuliere beleggers gaan de komende jaren steeds meer te maken krijgen met impactbeleggen. In 2016 lanceerde NN IP als een van de eerste Europese partijen impact-aandelenfondsen: NN Global Equity Impact Opportunities. Triodos heeft half mei in alle fondsnamen het woord ‘sustainable’ vervangen door ‘impact’. Op 21 juni lanceert de vermogensbeheerder bovendien drie nieuwe impact mixfondsen. De rendementen van de impactfondsen vormen voorlopig geen belemmering voor duurzaam ingestelde beleggers om hierin te investeren. Het is eerder een kwestie van maanden dan jaren dat het impact-fondsaanbod toeneemt en er betere maatstaven komen voor het meten van die impact.