VS bereikt schuldenplafond | Is eventuele nervositeit terecht?
De Amerikaanse federale overheid bereikte in januari het schuldenplafond van $31,4 bln. Dit is het bedrag dat de federale overheid maximaal mag lenen om aan zijn financiële verplichtingen te voldoen. Minister van financiën Janet Yellen kondigde direct bijzondere maatregelen aan, om ervoor te zorgen dat de Amerikaanse overheid toch zijn rekeningen nog kan betalen.
Bijvoorbeeld door in te teren op de cashpositie en door minder in te leggen in de pensioenpot van ambtenaren. Deze bijzondere maatregelen bieden echter slechts tijdelijk soelaas. Ergens tussen juni en november zijn de mogelijkheden hiervan uitgeput, zo is de inschatting. Augustus wordt door economen het meest genoemd als de maand waarin de overheid de rekeningen waarschijnlijk niet meer kan betalen zonder extra schulden aan te gaan.
Voor die tijd is het dus noodzakelijk dat de politiek tot een oplossing komt, het liefst voor de vakantiemaand augustus. Gezien het huidige politieke krachtenveld lijkt dit echter nog niet zo eenvoudig.
Politieke tweestrijd
De Republikeinen hebben een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden. Een deel van hen wil geen hoger plafond, en een deel wil dit slechts overwegen als er concessies in de vorm van een vermindering van het begrotingstekort tegenover staan. Tegelijkertijd lijkt een verhoging van het schuldenplafond in ruil voor minder overheidsbestedingen niet op goedkeuring te kunnen rekenen van de Democraten.
Uiteindelijk ligt een compromis het meest voor de hand, waarbij zowel het schuldenplafond wordt verhoogd als het tekort wordt gereduceerd door minder overheidsuitgaven en meer belastinginkomsten. Een situatie waarin de Amerikaanse overheid niet meer aan zijn financiële verplichtingen kan voldoen is immers voor iedereen een zeer slecht scenario. Als zo’n politiek besluit pas op het allerlaatste moment wordt genomen, kan dit in de aanloop er naartoe echter wel voor de nodige turbulentie op financiële markten zorgen.
Vergelijking met 2011
De laatste twintig jaar is het schuldenplafond meerdere keren onderwerp van discussie geweest. Meestal werd tijdig voor het verstrijken van de ‘reservetijd’ een oplossing gevonden en had het weinig impact op financiële markten. In de zomer van 2011 daarentegen werd slechts daags voor de deadline een compromis bereikt. In de aanloop naar de einddatum kelderde de aandelenindex (S&P 500), verzwakte de dollar ten opzichte van de euro en stegen kredietopslagen op bedrijfsobligaties. Ook het consumentenvertrouwen daalde scherp en herstelde pas in de loop van 2012.
Ratingbureau S&P verlaagde de AAA-rating van de VS naar AA+ en korte rentes liepen op. Hoewel dit beeld nu enigszins vertroebeld wordt door de Federal Reserve, die de beleidsrente komende tijd waarschijnlijk verder optrekt, is dit ook nu een indicator om in de gaten te houden. Voor obligatiebeleggingen met wat langere looptijden geldt dat de onzekerheid rondom het schuldenplafond zelfs tot neerwaartse druk op rentes kan leiden, zoals in de grafiek is te zien. Dit komt door risico-aversie en de zeer negatieve impact op de (wereldwijde) groei in geval van een faillissement van de Amerikaanse overheid.
Obligatiebeleggers
Wij gaan er vanuit dat het Amerikaanse schuldenplafond uiteindelijk verder wordt opgetrokken. Hoe langer een oplossing echter op zich laat wachten, hoe nerveuzer beleggers, net als in 2011, waarschijnlijk worden. Niet alleen omdat hierdoor overheidsdiensten en -bestedingen worden opgeschort en dit het vertrouwen en de economische groei afremt. Maar ook doordat beleggers vrezen voor wanbetaling waardoor bijvoorbeeld rentes op staatsobligaties, die later dit jaar moeten worden terugbetaald, oplopen (= dalende koersen). Uiteindelijk zullen deze ontwikkelingen mede bijdragen aan het besef bij politici dat een compromis noodzakelijk is.
Als de deadline toch bereikt wordt zonder oplossing, verwachten wij dat de overheid in eerste instantie nog enkele (in principe onwenselijke) opties achter de hand heeft om een direct faillissement van de overheid af te wenden. Wellicht bijvoorbeeld door betalingen aan obligatiehouders te prioriteren boven ‘reguliere’ uitgaven. En mocht het onwaarschijnlijke scenario zich toch voordoen dat de Staat geen couponrentes en aflossingen meer kan betalen, dan heeft dit waarschijnlijk een zeer negatieve impact op alle financiële markten wereldwijd. Niet alleen op kortlopende Amerikaanse staatsleningen.
Obligatiebeleggers die, ondanks de zeer geringe kans op dit scenario, alle onzekerheid rondom dit onderwerp willen beperken, kunnen Amerikaans staatspapier dat in de tweede helft van dit jaar moet worden afgelost, het beste maar even mijden totdat de Amerikaanse politiek tot een oplossing is gekomen.