Volatiliteit als opportuniteit | Het koerskompas en de koopkansen
Aandelenkoersen bewegen op en neer. Dat heet volatiliteit. Als de koers van een vermogenstitel heftig en vaak op en neer gaat, dan is dat een teken dat de beweeglijkheid hoog is. De gangbare definitie van volatiliteit is de mate van beweeglijkheid. De meeste beleggers meten volatiliteit middels de standaarddeviatie. Die registreert de gemiddelde afwijking ten opzichte van de gemiddelde koers. Aandelen met een hoge standaardafwijking vertonen een volatiele koersontwikkeling, terwijl het koersverloop van aandelen met een lage standaarddeviatie eerder stabiel te noemen is.
Een andere manier om de beweeglijkheid te kwantificeren, is het bepalen van het gemiddelde bereik van de hoogste en laagste koers. Dit is een rekenmethode die de koersschommelingen tussen meerdere beursdagen in kaart brengt. De berekening meet simpel gezegd de gemiddelde spreiding van de dagelijkse toppen en bodems, gecorrigeerd voor koerssprongen bij de opening. Het is geen standaardfunctie van rekenprogramma’s, maar actieve beleggers gebruiken de techniek om stops te plaatsen.
Oorsprong van volatiliteit
De prijzen van aandelen en andere vermogenstitels bewegen constant op en neer, omdat de markt voortdurend reageert op nieuwe informatie, zoals bijvoorbeeld militaire conflicten, prijsverhogingen op de internationale oliemarkten of verstrekkende rentebesluiten van centrale banken. Dat levert beleggers nieuwe inzichten op, waardoor ze (andere) aandelen (bij)kopen of misschien wel verkopen. Als de vraag groter is dan het aanbod stijgt de koers en omgekeerd, als het aanbod groter is, zal de koers dalen.
Volatiliteit is dus een gevolg van vraag en aanbod, maar er komt nog een andere factor bij kijken. Dat is emotie. Vaak worden beleggers bij grote koersdalingen snel overmand door een gevoel van angst. Bevreesd voor grote verliezen verkopen ze dan alles om te redden wat er nog te redden valt, met nog grotere koersdalingen tot gevolg. En omgekeerd; wanneer de koersen voortvarend stijgen, worden beleggers overmand door het gevoel van hebzucht. Bang om de boot te missen, kopen ze aandelen bij, al zijn ze stevig aan de prijs.
Risico op koersdalingen
De VIX, het Engelse acroniem van Volatility Index, geeft de mate van beweeglijkheid op Wall Street weer. De index doet dit middels opties op aandelen die deel uitmaken van de S&P500. In die index zitten de 500 belangrijkste beursgenoteerde bedrijven voor de Amerikaanse economie. De VIX is hierdoor een solide graadmeter voor de volatiliteit van de Amerikaanse beurs. Maar in tegenstelling tot de standaarddeviatie en het gemiddelde bereik van de hoogste en laagste koers, kwantificeert de VIX de verwachte volatiliteit van aandelen.
Een lage stand van de VIX voorspelt doorgaans een kalme beurs, een hoge stand signaleert onrust. Bij een stand van 16 mag u koersschommelingen van 1% verwachten. Staat de VIX op 32, dan zullen de koersen met 2% op en neer gaan en bij de hoge stand van 48 zelfs met 3%. Naast de regel van 16, moet u weten dat als de beweeglijkheid toeneemt niet alleen het beleggingsrisico oploopt, maar ook het rendement blijkt te dalen. Als op Wall Street de koersuitslagen kleiner zijn dan 1%, noteert de S&P500 de maand erop 1,5% hoger. Maar als de koersen sterker dan 2% schommelen, is de kans groot dat de aandelenindex 1% onderuitgaat.
Volatiliteit als opportuniteit
De logica van de VIX is dat de nervositeit van beleggers tot uitdrukking komt in de te verwachten koersschommelingen van aandelen. De VIX leent zich eveneens tot timinginstrument. Is het een goed of slecht moment om te kopen? Een hoge VIX signaleert onrust in de markt, vaak een voorbode van sterk dalende koersen.
Op dit moment is het beurssentiment nog gelaten, maar de VIX zoekt het almaar hoger op. Een correctie is niet uitgesloten. De meeste beleggers worden echter nerveus van flinke koersuitslagen, maar als het koerskompas op tilt slaat, doen zich mooie koopkansen voor. Voor langetermijnbeleggers is volatiliteit geen synoniem van risico, maar een ander woord voor opportuniteit. In die zin rijmt opportuniteit op volatiliteit en zonder volatiliteit geen opportuniteit.