Fed navigeert naar zachte landing

Toen Federal Reserve-voorzitter Jerome Powell vorige week woensdag de voorgenomen renteverhoging aan de pers toelichtte, reageerden de financiële markten opgelucht. Op het moment dat het persbericht met de renteverhoging werd gepubliceerd dook de S&P500 Index nog in de min, maar kort nadat de persconferentie met Powell was gestart, schoot de index fors in de plus.

De tweejaarsrente liet een omgekeerde beweging zien: een flinke stijging tussen 14.00 en 14.30 uur Amerikaanse tijd werd gevolgd door een – iets minder – forse daling vanaf de start van de persconferentie. En net als de S&P500 Index en de tweejaarsrente, toonde ook de dollar een omkeerpatroon. De dollarindex – waarin de Amerikaanse munt wordt afgezet tegen de valuta’s van de belangrijkste handelspartners – liep in eerste instantie op, maar viel daarna samen met de rente terug.

Ook opmerkelijk was dat de tienjaarsrente in de VS na het rentebesluit heel even onder het niveau van de vijfjaarsrente daalde. Dat was de eerste keer in vijftien jaar dat dit deel van de rentecurve ‘invers’ werd. Het waren allemaal tekenen dat de financiële markten het idee hadden dat de Federal Reserve iets minder zou kunnen – of willen – verkrappen dan gevreesd.

Heldere boodschap

Begin deze week sprak Jerome Powell opnieuw, dit keer tijdens de jaarlijkse conferentie van de National Association for Business Economics in Washington. De titel van Powell’s toespraak was ‘Restoring price stability’. De Fed-voorzitter deed er alles aan om de boodschap over te brengen dat de inflatie in de ogen van de centrale bank veel te hoog is en gecorrigeerd moet worden. Powell stelde dat economen – inclusief het rentebepalende comité van de Federal Reserve zelf – de inflatie hebben onderschat. Vooral de hardnekkige problemen in de aanvoerketen zijn, in combinatie met de vraag naar duurzame consumptiegoederen zoals auto’s, niet goed beoordeeld.

Die fout gaat de Federal Reserve nu echter rechtzetten via een verkrappender monetair beleid. Afgelopen juni lag de mediane verwachting van het rentebepalende comité voor eind 2022 nog dichtbij de 0%. Nu is dat 1,9%. Ook zal de centrale bank de enorme balans gaan afbouwen, volgens Powell voldoende om de inflatie in de VS over de komende drie jaar rond de gewenste 2% te krijgen. Dit keer drong Powell wat beter tot de markten door. Na de toespraak vielen de belangrijke Amerikaanse beursindices in eerste instantie terug en steeg de lange rente.

Hard of zacht

Wanneer een centrale bank het monetair beleid verkrapt, ontstaat de terechte vrees voor een recessie met negatieve consequenties voor de winstgevendheid van bedrijven en voor de aandelenmarkt. In zijn toespraak begin deze week stelde Powell dat ‘herstel van prijsstabiliteit’ echter gepaard zou gaan met ‘een sterke arbeidsmarkt’ en ‘een langdurige economische expansie’. Deze ideale situatie staat bekend als een ‘zachte landing’, waarbij een verkrappend monetair beleid dus geen recessie en stijgende werkloosheid veroorzaakt, maar wel het inflatieniveau verlaagt.

Powell erkende dat er nogal wat twijfel bestaat over het vermogen van de Federal Reserve om de economie zacht te laten landen in plaats van te laten crashen. De renteverhogingen van 1994 worden vaak als de enige succesvolle zachte landing sinds de Tweede Wereldoorlog gezien. Powell wees in zijn toespraak echter op andere naoorlogse successen, zoals de renteverhogingen in 1965 en 1984 die ook niet tot een recessie hebben geleid (zie grafiek). Ook de recessie van 2020 was niet het gevolg van verkrappend monetair beleid, maar van de coronacrisis, aldus de Fed-voorzitter. Dat zijn geruststellende woorden, maar mede gezien zijn eerdere inflatie-inschatting hebben ze slechts een garantie tot aan de deur.