De oplopende rente gaat voor problemen zorgen

Om de vraag te beantwoorden hoe belangrijk de rente is voor de financiële markten, heb ik vanaf 1990 alle dagelijkse slotstanden van de Amerikaanse tienjaarsrente in Excel gezet. Vervolgens heb ik gekeken naar het procentuele verschil met de slotstand van vierhonderd handelsdagen eerder. Dat aantal handelsdagen is willekeurig, maar de keuze voor een procentueel verschil is welbewust, want dat is de eerlijkste manier om veranderingen te meten.

Het grootste verschil in die dertig jaar werd genoteerd op 12 februari 2018, toen de Amerikaanse tienjaarsrente maar liefst 111% hoger lag dan vierhonderd handelsdagen eerder. Dit viel samen met wat later ‘Volmageddon‘ is gaan heten.

De gevolgen bleven niet uit: in de weken na februari verdubbelde de volatiliteitsindex VIX, gingen meerdere fondsen hard onderuit en daalde de S&P500 in een recordtempo met 10% vanaf een all time high. Later dat jaar crashte de beurs volledig omdat de Amerikaanse Fed liet weten voor het eerst in tien jaar tijd geen maatregelen tegen de rentestijging te zullen treffen.

Van crisis naar crisis

Het jaar 2018 is binnen mijn onderzoek wel het duidelijkste voorbeeld van de ernstige gevolgen van een snelle rentestijging. Maar ook in 2014 had het flink mis kunnen gaan. De rente lag toen veel hoger dan het jaar ervoor. Dat er toch geen ongelukken gebeurden, komt omdat de Fed, tegen de verwachting in, besloot het geldverruimingspakket QE3 toch niet af te bouwen.

Een derde voorbeeld is het jaar 2000, toen de oplopende rente leidde tot het uiteenspatten van de internetzeepbel. Rentestijgingen hebben verder geleid tot de aandelencrash van 1987, de obligatiecrash van 1994, de piek van de Amerikaanse huizenmarkt en de eurocrisis van 2011/2012.

Record

Het moet heel gek lopen willen we dit jaar niet afstevenen op een record voor de snelheid van de rentestijging. De laagste slotstand van de Amerikaanse tienjaarsrente was 0,50% op 4 augustus. De huidige rente is met 1,60% ruim 200% hoger. En de lijn is nog steeds stijgende. Dit moet wel tot ongelukken leiden.

Tussen maart en oktober vorig jaar heeft de Amerikaanse tienjaarsrente lang rond de 60 basispunten bewogen. Beursgenoteerde bedrijven hebben hiervan geprofiteerd door meer dan ooit leningen uit te geven. Als deze aflopen en moeten worden doorgerold, stijgen automatisch de financieringslasten.

Tol

Het is nog onduidelijk wanneer en waar precies de huidige rentestijging zijn tol gaat eisen, daarvoor zijn er teveel variabelen. Maar in een 2014-scenario, waarin niets gebeurde, geloof ik niet omdat de Fed deze keer niet meer te hulp kan komen. De centrale bank blijft de komende jaren immers nog volop stimuleren.