Een betoog (met sluwe tip) voor pessimisme

De coronacrash heeft 2020 nu al tot een onvergetelijk beursjaar gemaakt. Na een pijlsnelle en zeer diepe koersval volgde een bijna even uitbundig herstel. Maar hoe bijzonder dit jaar ook is, toch zijn er duidelijke parallellen met een aantal bekende crashes uit het verleden.

Elke beurskrach kent drie fasen. De eerste wordt gekenmerkt door angst. Niemand weet immers hoe diep het ravijn is. In de tweede fase overheerst speculatie vanuit de gedachte dat het allemaal wel mee zal vallen en het ergste achter de rug is. In de derde fase, de realiteitsfase, dringt vervolgens het besef door dat er wel degelijk iets zeer ingrijpends is gebeurd en dat de gevolgen daarvan nog lange tijd zichtbaar en voelbaar zullen zijn.

De vier bekendste aandelencrashes van de afgelopen eeuw zijn die van de Dow Jones in 1929, die van de Japanse Nikkei in 1989, die van de Nasdaq in het jaar 2000 en die van de S&P500 in 2008. Deze indices daalden tijdens de angstfase in korte tijd met respectievelijk 47,9%, 35,7%, 28,0% en 18,7%. De fase van hoop duurde respectievelijk vijf, zes, vijf en zes maanden. Gedurende deze tijd stegen de indices met tientallen procenten. In de realiteitsfase zakten de indices vervolgens naar nieuwe dieptepunten. Dit gebeurde echter wel met minder volatiliteit en in een langzamer tempo dan in de angstfase.

Geen overwaardering

Twee crashes volgden dit patroon niet: de flashcrash van 2010 en de crash van 1987, ook wel Zwarte Maandag genoemd. Er zijn twee grote verschillen tussen dit tweetal en de vier bovengenoemde crashes. In de eerste plaats waren aandelen in 1987 en 2010 goedkoop. In 2010 was net de grote crisis van 2008 achter de rug en waren alle kaartenhuizen al ingestort. De crash van 1987 deed zich voor op een moment dat aandelen over een periode van 15 jaar 85% van hun waarde hadden verloren zodat de beurzen al waren gezuiverd van enige overwaardering.

De koersval in 1987 werd veroorzaakt door een nieuwe manier van verzekeren via futures. Elke kleine daling zorgde voor extra verkoop van futures, waardoor een vicieuze cirkel ontstond met steeds meer verkopen. Bij de flashcrash in 2010 zorgde een grote vermogensbeheerder voor flinke dalingen. De algoritmen konden dit niet aan en duwden sommige aandelen naar nul.

Zowel in 1987 als in 2010 was de crash van zeer korte duur. In die zin staan deze twee gevallen op zichzelf, en zijn ze niet te vergelijken met beurscrashes die een meer fundamenteel en langdurig karakter hebben. Zoals de crash die we op dit moment meemaken.

Speculatiefase

De beurs zit op dit moment in de speculatie-fase. Die begon in maart, toen de Fed zijn besluit bekendmaakte om over een maand te zullen beginnen met het opkopen van bedrijfsobligaties via ETF’s. De professionals op Wall Street wisten hierdoor dat ze risicoloos geld konden verdienen door beleggingen te kopen die ze later voor meer geld aan de Fed kwijt zouden kunnen. Amerikaanse bedrijven hebben dit klimaat aangegrepen om tot juni voor $1 bln aan nieuwe obligaties uit te geven. Dit is twee keer zoveel als in de afgelopen jaren over dezelfde periode.

De Amerikaanse overheid herstelde daarnaast de koopkracht van tientallen miljoenen Amerikanen door ze een hoge werkloosheidsuitkering te geven. Ongeveer twee derde van de mensen die ontslagen zijn, krijgt een uitkering die hoger is dan het loon dat ze ervoor ontvingen. Dit betekende uiteraard ook een hart onder de riem voor de Amerikaanse consument. Dit voedde de hoop bij beleggers dat het ergste achter de rug was. De opluchting leidde tot een grote rally, die nog werd aangejaagd door Amerikaanse gokkers die in de beurs een alternatief vonden voor het gokken op sportwedstrijden; dat was niet langer mogelijk omdat de Amerikaanse competities waren stilgelegd. De afgelopen week bereikten de Amerikaanse technologie-indices de hoogste stand ooit. Gokkers kopen zelfs de aandelen van beursgenoteerde bedrijven die failliet zijn, in de hoop op een doorstart.

De gekte op de beurs heeft weer niveaus bereikt die vergelijkbaar zijn met 1999. Dit zou een belangrijk waarschuwingssignaal moeten zijn. De speculatiefase duurt nu drie maanden. Bij de belangrijkste crashes in het verleden was dit meestal een maand of vijf.

Realiteitsfase

De toekomst zal moeten uitwijzen wat de overgang van de speculatiefase naar de realiteitsfase in gang zet. Het zou de brexit kunnen zijn, of de koude oorlog tussen de Verenigde Staten en China, of een tweede golf van het coronavirus. Misschien duwen de Amerikaanse presidentsverkiezingen de beurzen omlaag, of ontstaat er een crisis in de Europese Unie.

Het meest waarschijnlijke scenario lijkt mij dat de Amerikaanse economie in het najaar plots begint te krimpen omdat er minder geld in omloop is. Dit kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt doordat werklozen van hun corona-uitkering naar een normale uitkering gaan die stukken lager ligt, waardoor ze minder geld uitgeven. Of, hoe gek dat ook klinkt, doordat ze minder geld te besteden hebben omdat ze werk hebben gevonden. Maar het is evengoed mogelijk dat mensen zo zijn geschrokken van wat er is gebeurd dat ze meer gaan sparen en minder gaan uitgeven.

De steunmaatregelen waren genoeg om ervoor te zorgen dat de economie niet verder het ravijn in viel. Ze zijn echter niet voldoende om een opgaande fase te veroorzaken. 2008 is een goede vergelijking. In dat jaar verklaarden de Amerikaanse regering en de Fed na het omvallen van Lehman Brothers dat alle grote financiële instellingen zouden worden gered. De grootste verzekeraar ter wereld, AIG, werd genationaliseerd, net als de twee grootste Amerikaanse hypotheekverstrekkers. De overheid dreigde bovendien elke bank stevig aan te pakken die geen steunpakket wilde aannemen. Al dat geweld was echter niet genoeg om te voorkomen dat de aandelenmarkt in 2009 een flink stuk lager kwam te staan dan de dieptepunten van 2008. Pas in de zomer van 2009 kwam de economie uit de recessie.

Wat moet je als belegger doen in een klimaat van speculatie, waarin het verleden laat zien dat er grote kans bestaat dat de speculatieve geest bij beleggers plaatsmaakt voor realisme? Zelf heb ik een groot geloof in twee beleggingen.

Dollar

De eerste hiervan is de Amerikaanse dollar, waarvan ik denk dat de kans groot is dat hij gaat aantrekken. Met de euro zie ik dat niet gebeuren, want ik weiger te geloven dat beleggers hun geld in tijden van crisis massaal in eurobeleggingen steken. Daar is de eurozone te instabiel voor, zo blijkt onder andere uit het feit dat landen als Nederland weigeren om de zwaarst getroffen coronalanden binnen de EU onvoorwaardelijk te helpen. Ook de Japanse yen is geen aantrekkelijk alternatief voor de dollar. Japan loopt voorop met de creatie van schulden, en inmiddels heeft de Japanse centrale bank al 75% van de overheidsschuld in handen. Japan lijkt me dus ook niet echt een fijne plek om te schuilden in een crisis. Zo komen beleggers automatisch uit bij de Verenigde Staten, en de Amerikaanse dollar. Niet omdat de dollar op zich zo aantrekkelijk is, maar omdat de puinhoop in Europa en Japan nog groter is.

De tweede belegging baseer ik op mijn verwachting dat de Fed de beleidsrente onder de nul gaat zetten. Ik denk dat Amerikanen minder geld zullen uitgeven, wat ervoor zal zorgen dat de prijzen dalen. In januari was de inflatie 2,5% hoger dan twaalf maanden eerder. In mei was het 0,1%. Deze inflatie zal de komende maanden omslaan in deflatie, omdat Amerikanen zoals gezegd minder geld zullen uitgeven. De reële rente, het verschil in rente en de inflatie, zal hierdoor stijgen. Hogere reële rente doet pijn in een economie met veel bedrijfsschulden. Ik voorzie dan ook een scenario zoals in de herfst van 2008. De voorzitter van de Fed wilde toen niks doen aan de stijging van de reële rente, maar de financiële markten dwongen hem door koersdalingen en dalende marktrentes om in december zijn beleid 180% graden te draaien.

Ik verwacht een daling van de hele rentecurve, en daar wil ik op inspelen met een belegging waarmee ik in één moeite door blootstelling krijg aan de Amerikaanse dollar. De twee bovengenoemde beleggingen verenig ik dus als het ware in één product. Dat is de iShares USD Treasury Bond 20+ Yr UCITS ETF (ISIN: IE00BSKRJZ44). In deze ETF zitten tientallen staatsobligaties, maar voor het bepalen van het mogelijke rendement (zowel positief als negatief) kijk ik naar de Amerikaanse staatsobligaties die in 2040 aflopen. De Amerikaanse twintigjaarsrente staat op 1,24%. Mocht deze naar 0% gaan, dan is de koerswinst 25%. Mocht de rente naar 3% gaan dan is het koersverlies 27%.

De rente is lager dan ooit in de Verenigde Staten. Ik acht de kans op een schok op de (Amerikaanse) beurs echter dermate groot dat ik een nog veel grotere rentedaling verwacht. De iShares USD Treasury Bond 20+ Yr UCITS ETF is daarom op dit moment koopwaardig.