Japans scenario dreigt voor Europese banksector

De opening van een Mexicaans front in de handelsoorlog van president Trump eind vorige week wakkerde de onrust op de financiële markten verder aan. Alsof het handelsconflict tussen de VS en China al niet voor voldoende beweging op de beurzen zorgt. Niet iedere sector werd even hard getroffen door de dreigende taal van Trump richting Mexico, maar Europese autobouwers er vrijdag met een verlies van 2% flink van langs. De Stoxx Europe 600 Automobiles & Parts Index is daardoor gedaald tot het laagste niveau sinds begin januari. Over heel 2019 staat de Europese autosector, exclusief dividend, nog wel bijna 4% in de plus.

Europese banksector

Dat geldt echter niet voor de Europese banksector. Ook die verloor afgelopen vrijdag terrein door de dreiging van invoerheffingen op Mexicaanse producten. De banken hielden het verlies met 1,4% echter beperkter dan de autosector. Maar in tegenstelling tot de autosector staat de Europese banksector over heel 2019 nu wel degelijk in de min, en wel met bijna 0,7%.

Lage rente

De banksector is een wat indirecter slachtoffer van de agressieve Amerikaanse handelspolitiek dan de halfgeleider- of autosector. Het handelsconflict duwt onrustige beleggers richting veilige havens zoals staatsobligaties. Die impuls wordt nog versterkt door de vrees dat het door de VS gestarte handelsconflict de mondiale economische groei onder druk zet. Het gevolg van deze ontwikkelingen is een forse daling van het effectief rendement op langer lopende staatsobligaties, de langere rente.

Obligatiestrategen van Société Générale spraken alweer van ‘Japanificatie’ van de obligatiemarkt, waarin de lange rente almaar daalt. Het effectief rendement op Duitse tienjaarleningen is onder dat van de Japanse tienjaarsleningen gedoken. Maar ook in de VS, het Verenigd Koninkrijk en Australië daalt de lange rente fors. Japan is met zijn lage groei, gevecht tegen deflatie en zijn lage rente een angstbeeld voor westerse centrale bankiers en beleggers.

Japan-scenario

Recent publiceerde Deutsche Bank een reeks rapporten over de verschillen en overeenkomsten tussen het Japan van twintig jaar geleden en Europa. Met name voor de banksector zijn die overeenkomsten zorgwekkend, aldus Deutsche Bank. Europese bankaandelen volgen de deerniswekkende koersontwikkeling van Japanse bankaandelen met een vertraging van zeventien jaar. De koers-boekwaardeverhouding van de Europese banksector is al veel sneller afgedaald naar het Japanse niveau van ongeveer 0,5. Amerikaanse banken noteren tegen een koers-boekwaardeverhouding van 1, merkt Deutsche Bank op. De rentemarge daalde in Japan van 1,5% in 2000 tot 0,9% nu.

Al jarenlang voert de Bank of Japan een extreem stimulerend monetair beleid – via een lage rente en kwantitatieve verruiming – dat echter niet tot hogere inflatie heeft geleid maar wel de gezondheid van het Japanse bankwezen heeft aangetast. De Japanse economie heeft onvoldoende tractie gekregen van het monetair beleid om op snelheid te komen. Renteverhogingen lijken daarmee uitgesloten. Daardoor zijn Japanse banken waarschijnlijk permanent verzwakt.

Sisyfusarbeid

Ook Europese banken, die nog een rentemarge van 1,65% hebben, lijden net als hun Japanse branchegenoten onder de lage rente. In een goed functionerend banksysteem, zoals in de VS, behalen banken een rendement op hun totale activa van 1%. Europese en Japanse banken komen niet verder dan 0,5%, zo berekende Deutsche Bank. Dat is niet alleen onaangenaam voor beleggers in Europese bankaandelen, maar ook voor de Europese economie. Net als in Japan zijn 75% van de bedrijven en 90% van de huishoudens aangewezen op de financiering van het bankwezen, aldus de bank. Zonder hogere rente wordt stijging van de winstgevendheid en verdere versterking van de kapitaalpositie ware sisyfusarbeid voor de Europese banksector.