De gereedschapskist van Mario Draghi

Een inflatie van 0,7% schrikte de Europese Centrale Bank al enkele keren af en was afgelopen november waarschijnlijk de belangrijkste reden de rente tot een historisch dieptepunt van 25 basispunten te verlagen. Sindsdien bleef de inflatie min of meer stabiel tot de afgelopen maand. In maart bleek de geldontwaarding nog slechts 0,5% te zijn geweest. Steeds meer beleidsmakers in Europa beginnen het Spaans benauwd te krijgen. In Spanje is namelijk al sprake van deflatie.

Eurocrisis 2

Raakt een economie eenmaal in een deflatoir spiraal dan is er geen houden aan. Japan is daar het grote voorbeeld van. Mensen stellen aankopen uit, waardoor de geldontwaarding nog erger wordt en de economie door een kopersstaking verder en verder wegglijdt. Ook voor centrale bankiers is deflatie een horrorscenario omdat er geen kruid tegen gewassen is.

Keith Wade en Azad Zangana van vermogensbeheerder Schroders zien deflatie of een langdurige periode van zeer lage inflatie als een zeer groot risico voor het eurogebied. Het kan de economie schaden en voor veel landen de staatsschulden in reële termen ondraaglijk maken. De eurocrisis deel 2 is dan snel geschreven, met dien verstande dat het daar nog lastiger uit ontsnappen is.

Verder verruimen

De situatie in Japan heeft geleerd dat centrale banken koste wat het kost moeten voorkomen dat deflatie de overhand gaat nemen. De ECB zal dan ook verder moeten verruimen, zo bepleiten de economen van Schroders. Het is wel even de vraag wat Draghi en de zijnen kunnen doen. De rente staat op 0,25% en is dus al bijna op zijn dieptepunt. Ze zouden daar 0,10% of zelfs 0% van kunnen maken.

Draghi heeft echter ook meerdere malen gewezen op de beperkte kredietverlening in Europa, één van de belangrijkste oorzaken van de deflatie. Banken moeten meer uitlenen en bedrijven zouden meer moeten investeren. Zolang dat vertrouwen ontbreekt zal die laatste rentestap niet al te effectief zijn, zo lijkt.

Gereedschapskist

1. Om de banken een schop onder de kont te geven zou de ECB kunnen overwegen de depositorente negatief te maken. Banken moeten dat geld toeleggen als zij 'overtollige' liquiditeiten bij de centrale bank stallen. Dat zou ook net zo goed averechts kunnen werken als diezelfde banken de negatieve depositiorente als opslag verwerken in hun leentarieven.
2. De ECB zou nog een keer over de brug kunnen komen met een langetermijnherfinancieringsoperatie aan banken (LTRO), maar of de financiële wereld daar nu op zit te wachten, zo met de naderende oprichting van een bankenunie en de door te voeren stresstesten door de ECB, is de vraag.
3. Dan natuurlijk de geldpers. Er is veel over te doen, maar de kans dat Draghi net zo te werk zal gaan als 'helicopter Ben' Bernanke, de voormalige voorzitter van de Fed, lijkt uiterst klein. De ECB zou zich dan sowieso moeten beperken tot de secundaire markt. Het direct monetair financieren van staatsschulden valt buiten het mandaat van de ECB.

Wel bestaat er het OMT-programma, 'OutrightMonetay Transactions’, dat de ECB in staat stelt staatsschulden op te kopen met een looptijd van 1-3 jaar waarbij het de betrokken landen dan een hervormingspakket op zal leggen. Deze aankopen zal de ECB via tegengestelde transacties in de markt steriliseren. Het Europese Hof kijkt nog naar de rechtmatigheid van het OMT-programma en kan nog het nodige roet in het eten gooien.

Geen gelopen race derhalve voor de ECB als er deflatie optreedt. Juist dat zal Draghi en zijn mede-beleidsmakers zoveel angst aanjagen. Welk middel ook gekozen zal worden, de ECB kan bijna niet anders dan verder verruimen om de vraag aan te wakkeren en de euro te verzwakken. Dat laatste zorgt voor de import van inflatie uit het buitenland.

Een inflatie van 0,7% schrikte de Europese Centrale Bank al enkele keren af en was afgelopen november waarschijnlijk de belangrijkste reden de rente tot een historisch dieptepunt van 25 basispunten te verlagen. Sindsdien bleef de inflatie min of meer stabiel tot de afgelopen maand. In maart bleek de geldontwaarding nog slechts 0,5% te zijn geweest. Steeds meer beleidsmakers in Europa beginnen het Spaans benauwd te krijgen. In Spanje is namelijk al sprake van deflatie.

Eurocrisis 2

Raakt een economie eenmaal in een deflatoir spiraal dan is er geen houden aan. Japan is daar het grote voorbeeld van. Mensen stellen aankopen uit, waardoor de geldontwaarding nog erger wordt en de economie door een kopersstaking verder en verder wegglijdt. Ook voor centrale bankiers is deflatie een horrorscenario omdat er geen kruid tegen gewassen is.

Keith Wade en Azad Zangana van vermogensbeheerder Schroders zien deflatie of een langdurige periode van zeer lage inflatie als een zeer groot risico voor het eurogebied. Het kan de economie schaden en voor veel landen de staatsschulden in reële termen ondraaglijk maken. De eurocrisis deel 2 is dan snel geschreven, met dien verstande dat het daar nog lastiger uit ontsnappen is.

Verder verruimen

De situatie in Japan heeft geleerd dat centrale banken koste wat het kost moeten voorkomen dat deflatie de overhand gaat nemen. De ECB zal dan ook verder moeten verruimen, zo bepleiten de economen van Schroders. Het is wel even de vraag wat Draghi en de zijnen kunnen doen. De rente staat op 0,25% en is dus al bijna op zijn dieptepunt. Ze zouden daar 0,10% of zelfs 0% van kunnen maken.

Draghi heeft echter ook meerdere malen gewezen op de beperkte kredietverlening in Europa, één van de belangrijkste oorzaken van de deflatie. Banken moeten meer uitlenen en bedrijven zouden meer moeten investeren. Zolang dat vertrouwen ontbreekt zal die laatste rentestap niet al te effectief zijn, zo lijkt.

Gereedschapskist

1. Om de banken een schop onder de kont te geven zou de ECB kunnen overwegen de depositorente negatief te maken. Banken moeten dat geld toeleggen als zij 'overtollige' liquiditeiten bij de centrale bank stallen. Dat zou ook net zo goed averechts kunnen werken als diezelfde banken de negatieve depositiorente als opslag verwerken in hun leentarieven.
2. De ECB zou nog een keer over de brug kunnen komen met een langetermijnherfinancieringsoperatie aan banken (LTRO), maar of de financiële wereld daar nu op zit te wachten, zo met de naderende oprichting van een bankenunie en de door te voeren stresstesten door de ECB, is de vraag.
3. Dan natuurlijk de geldpers. Er is veel over te doen, maar de kans dat Draghi net zo te werk zal gaan als 'helicopter Ben' Bernanke, de voormalige voorzitter van de Fed, lijkt uiterst klein. De ECB zou zich dan sowieso moeten beperken tot de secundaire markt. Het direct monetair financieren van staatsschulden valt buiten het mandaat van de ECB.

Wel bestaat er het OMT-programma, 'OutrightMonetay Transactions’, dat de ECB in staat stelt staatsschulden op te kopen met een looptijd van 1-3 jaar waarbij het de betrokken landen dan een hervormingspakket op zal leggen. Deze aankopen zal de ECB via tegengestelde transacties in de markt steriliseren. Het Europese Hof kijkt nog naar de rechtmatigheid van het OMT-programma en kan nog het nodige roet in het eten gooien.

Geen gelopen race derhalve voor de ECB als er deflatie optreedt. Juist dat zal Draghi en zijn mede-beleidsmakers zoveel angst aanjagen. Welk middel ook gekozen zal worden, de ECB kan bijna niet anders dan verder verruimen om de vraag aan te wakkeren en de euro te verzwakken. Dat laatste zorgt voor de import van inflatie uit het buitenland.