De beurs is er niet voor u
Voor wie dan wel? Voor bedrijven, dat leren de IPO’s van Ferrari en Intertrust. Word je als belegger niet beetgenomen door financiële tussenpersonen of klemgezet door grote aandeelhouders, dan haalt de politiek wel een duit uit je zak.
Vorige week (donderdag 15 oktober) verliep de IPO (afkorting van Initial Public Offering, de Engelse term voor beursgang) van Intertrust in alle stilte, de grote belangstelling uit institutionele hoek ten spijt. Vooraf werd gesteld dat de aandelen tussen de 14,50 en de 19 euro zouden gaan kosten, maar de introductiekoers werd vastgesteld op 15,50 euro. Een vingerwijzing dat professionele beleggers bedenkingen hebben bij het verdienmodel van de Nederlandse fiscalist. In de G20-landen bemoeit de politiek zich steeds meer met het reilen en zeilen van financiële instellingen die multinationals en superrijken faciliteren met een zo gunstig mogelijk belastingtarief.
Deze week (woensdag 20 oktober) was de beurt aan Ferrari. De Italiaanse autofabrikant Fiat, het moederbedrijf van het legendarische automerk, verkoos een beursgang aan de New York Stock Exchange boven een primaire notering in Milaan of Amsterdam. Aardig detail is dat de activiteiten van Ferrari om fiscale redenen ondergebracht zijn in een Nederlandse holding.
De intekenprijs lag tussen de 48 en 52 Amerikaanse dollar en uiteindelijk trok Ferrari voor 52 dollar naar de beurs. Hoewel het aandeel prompt op 60 dollar debuteerde, sloot het zijn eerste beursdag af op 56,05 dollar, een winst van 7,79 procent. Dat is duidelijk beter dan Intertrust, dat aan het einde van de eerste handelsdag vijf eurocent onder zijn introductiekoers noteerde. Een week na dato noteren de aandelen wel boven de 16 euro.
Torenhoge schulden
Als je naar de verkopende partijen kijkt, dan zie je dat bij beide beursnieuwelingen de zittende aandeelhouders het opgehaalde geld niet in de verzelfstandigde onderneming laten. De balans van Intertrust bestaat voornamelijk uit immateriële activa. Tegenover de niet-tastbare bezittingen (klantenbestand en merknaam) staan torenhoge schulden en een marginaal eigen vermogen. Met de opbrengst van de nieuw uit te geven aandelen wil Intertrust vooral haar schulden aflossen en de Amerikaanse grootaandeelhouder Blackstone zijn meerderheidsbelang van 74 procent tot minder dan de helft afbouwen. Maar waarom doen de Amerikanen hun aandelen eigenlijk van de hand? Als de onderneming in kwestie daadwerkelijk een goudmijn is, waarom zou je dan je winst met anderen willen delen? Door schulden af te lossen, verlaag je de rentegevoeligheid van de onderneming, toch?
De beursgang van Ferrari levert het legendarische automerk geen rooie cent op. De Italiaanse autogroep Fiat waartoe naast flamboyante merken als Alfa Romeo, Lancia en Maserati ook de Amerikaanse automerken Chrysler, Dodge, Jeep, RAM en SRT behoren, wil 90 procent van de opbrengsten gebruiken om schulden af te lossen en om merknamen als Alfa Romeo, Jeep en Maserati nieuw leven in te blazen. Voortaan staat Ferrari op eigen benen en moet het iconische sportmerk het vooral hebben van de aantrekkingskracht van de merknaam. Omdat Pierro Ferrari, de zoon van naamgever Enzo, tien procent van de aandelen in handen heeft en bij de beursgang slechts negen procent van de aandelen worden verkocht, blijft Fiat met een belang van 81 procent grootaandeelhouder. Pikant detail in dat verband is dat de aandelen van Ferrari naar de beurs werden gebracht aan 30 keer de winst. Op racebanen en in het verkeer mogen exclusieve sportwagens dan wel voor genot zorgen, aan torenhoge waarderingen beleven beleggers zelden plezier.
One voice, one vote
Wil dat dan zeggen dat particuliere beleggers overgeleverd zijn aan de willekeur van publieke ondernemingen? Neen, maar in de regel zijn beursgenoteerde bedrijven niet geïnteresseerd in de kleine man. Los van de administratieve kosten, anders zouden zij bij aandeelhoudersvergaderingen in plaats van de kapitalistische pro rata wel zoals in de politiek het democratische principe van one voice, one vote hanteren. Ook bij overnames zie je vaak dat particuliere beleggers gedwongen worden om in te gaan op de biedprijs van de overnemende partij. Het verder aanhouden van je stukken betekent veelal dat je ze later moelijker kunt verkopen, vaak nog tegen een lagere koers.
Betekent dit dat de overheid de kleine belegger totaal aan zijn lot overlaat? Neen, er zijn regels. De wetgever laat de beurs als organisatie toe omdat het een marktplaats is voor risico. De beurs is een plaats waar vraag en aanbod van risicokapitaal samenkomen. Als je als particulier in dat geheel geld verdient, dan is dat in de ogen van de overheid mooi meegenomen. Bij de organisatie van de beurs zocht zij echter niet naar een middel om mensen toe te laten om een cent bij te verdienen, wel naar een manier waardoor bedrijven goedkoop risicokapitaal kunnen ophalen. Een gezonde economie teert niet op krijgen of herverdelen, maar is gebaseerd op geven, bouwen én durvende ondernemers. @ Ivan Snurer
Ivan Snurer
Ivan Snurer (1965) studeerde in Brussel autotechnieken aan de Hogeschool voor Wetenschap en Kunst. Bij Volvo Cars was hij als productingenieur en later als kwaliteitsingenieur nauw betrokken bij de ontwikkeling en de assemblage van de Volvo 400-reeks in Born. Via een omweg in de Europese nucleaire industrie kwam hij medio jaren negentig terecht in de financiële wereld, nadat hij aan Nyenrode Business Universiteit zijn MBA-titel had behaald en zich aan de Erasmus Universiteit Rotterdam had verdiept in quantitative finance. Snurer publiceert sinds eind jaren negentig met enige regelmaat in de Belgische en Nederlandse financiële pers en schrijft sinds 2002 voor Beleggers Belangen. Hij is directeur van Quantalytica, een onafhankelijk adviesbureau dat onderzoek verricht naar de efficiëntie van beleggingsstrategieën en selectiemethodieken.