Eindelijk eurodiscussie, maar nu doorpakken

Op het hoofdkantoor van ABN Amro, de bank waar wij - alle Nederlanders - eigenaar van zijn, vond dinsdag (18 november) een debat plaats over de houdbaarheid van de euro. De locatie is opmerkelijk, omdat de opeenvolgende Nederlandse regeringen altijd categorisch hebben ontkend dat de euro in gevaar is. Over alternatieven voor de euro mocht nooit worden gediscussieerd, zoals betoogd in deze bijdrage van 19 maart 2013.

Twee tegengestelde visies

Het debat ging tussen Han de Jong, hoofdeconoom van ABN Amro, en Bruno de Haas, schrijver van het boek ‘Laat de leeuw niet in zijn hempie staan’. De Jong, sprekend op persoonlijke titel, gelooft in de euro en De Haas stelt dat de munt uiteindelijk niet houdbaar is. Het betoog van De Jong komt er grofweg op neer dat wat de Amerikanen hebben gekund met de dollar, Europeanen ook moet lukken met de euro. De Haas is defaitistischer en ziet te veel onoverkomelijke verschillen tussen diverse Europese (sub)culturen als reden voor de uiteindelijke val van de euro.

Een ander interessant verschilpunt gaat over de ‘wealth transfers’ van noord naar zuid. Volgens De Haas moet er nu gemiddeld zo’n 2,5% van het bbp van de rijkere landen naar de periferie om de euro overeind te kunnen houden. Hij gelooft dat de rijkere landen uiteindelijk niet bereid zijn die wealth transfers op te brengen. De Jong is idealistischer en denkt dat wij hier wel toe bereid zijn. De Jong: ‘meer dan 40% van het bpp in Nederland is feitelijk wealth transfer van rijke naar armere provincies en van rijke naar arme mensen in ons land, dan is 2,5% - als dit cijfer klopt - voor onze Griekse, Italiaanse en Spaanse vrienden ook wel op te brengen.’

Over democratie maar niet gesproken

Het voert te ver om nu uitgebreid inhoudelijk op het eurodebat in te gaan, daarom drie korte algemene reacties. Ten eerste is het opvallend dat discussies over de euro, zo ook deze, bijna altijd technocratisch van aard zijn. Er wordt vaak aan voorbij gegaan dat de hele opzet (en eventuele uitbouw) van de eurozone tot stand komt via schending van regels en democratische beginselen (Meer hierover in deze column op telegraaf.nl van 17 januari 2014).

Verder, bij het denken over de eventuele verdere vervolmaking van de eurozone met een politieke-, banken- en fiscale unie (inclusief eurobonds), zoals De Jong dat voorstaat, wordt geen moment stilgestaan bij de vraag of de gemiddelde Europeaan dat eigenlijk wel wil en hoe democratisch de besluitvorming hierover is. De politiek probeert discussies over de transferunie en over waarom wel of niet een bankenunie of eurobonds enzovoort, angstvallig buiten het debat te houden (Foto: Images Money).

Voor- en nadelen niet goed toegelicht

Het tweede punt is dat er maar weinig economen (over politici al helemaal niet gesproken) duidelijk maken wat de financiële voor- en nadelen van de euro zijn. De Haas probeert nog een berekening te maken van de transferkosten (zoals gezegd 2,5% van het bbp), waarbij hij zijn eigen kostenraming overigens nog als terughoudend bestempelt (een tweetal andere economen komt tot veel hogere transferkosten).

Discussies over de euro worden snel ideologisch, zo ook dinsdag. Ben je voor of tegen één Europa? Kunnen we de culturele verschillen wel of niet overwinnen? Er wordt zelden of nooit een financiële onderbouwing voor (of tegen) één gemeenschappelijke munt gegeven. De harde feiten zijn echter dat de eurozone het de laatste zeven jaar economisch slecht doet (in termen van economische groei, werkgelegenheid en koopkrachtontwikkeling), veel slechter dan de andere belangrijke regio’s in de wereld, of naaste Europese landen die de euro niet invoerden (Noorwegen, Zweden, UK en Zwitserland). En we blijken ook steeds verder achterop te raken.

Slechte prestaties eurozone

Het is een discussie waard of onze slechtere prestaties komen door de euro, of door zoals De Jong het noemt ‘slecht management van de euro door de politiek’. Maar als dat laatste zo is, kan de vraag worden gesteld of je dan wel met euro had moeten beginnen. Of ermee doorgaan, als het succes ervan blijkbaar afhangt van management door incapabele, of hopeloos verdeelde politici. Laten we in deze discussie ook niet vergeten dat veruit de meeste muntunies zijn mislukt. Ja, de US-dollar muntunie heeft uiteindelijk overleefd, maar de vorming ervan duurde uiteindelijk 150 jaar, zoals De Jong zelf betoogde.

En als het zo’n lange tijd duurt om een muntunie tot een succes te maken, is de volgende vraag waar we dan nu staan in de eurozone. Wolfgang Münchau onderbouwde recent in de Financial Times dat de euro er nu slechter voor staat dan op het moment dat Draghi de euro (voorlopig) redde. En ook senator Kees de Lange, een van de weinige kritische Nederlandse politici, zette recent de desastreuze euro-ontwikkelingen uiteen, op ftm.nl. Tja, een geslaagde Europese muntunie lijkt dus thans niets meer dan een stipje aan de horizon.

Over oplossingen gaat het zelden

Dan de derde en laatste opmerking: over oplossingen of alternatieven gaat het zelden. Geconfronteerd met de vraag ‘of we weer terug kunnen naar de gulden’, kwam De Haas helaas eigenlijk niet veel verder dan: ‘we konden heen naar de euro, dus waarom dan ook niet terug.’
Dat kan natuurlijk beter.

De VBA en Fondsnieuws hebben een mooie eerste stap gezet om de houdbaarheid van de euro ter discussie te stellen. De volgende stap zou nu een inhoudelijke discussie over de ter tafel liggende toekomstscenario’s en mogelijke alternatieven voor het huidige eurosysteem moeten zijn. Als aanzet daartoe kan de euro-oplossingsmatrix dienst doen:

Drs Harry Geels CIP is CIO en partner bij T&E inmaxxa (www.tein.eu) uit Utrecht. Daarnaast is hij hoofdredacteur van Traders Club Magazine (www.tradersclub.nl) en partner/docent bij de ML Finance Academy (www.mfla.eu). De informatie in deze opinie is niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. De standpunten en vooruitzichten van Geels geven zijn persoonlijke mening weer.

Op het hoofdkantoor van ABN Amro, de bank waar wij – alle Nederlanders – eigenaar van zijn, vond dinsdag (18 november) een debat plaats over de houdbaarheid van de euro. De locatie is opmerkelijk, omdat de opeenvolgende Nederlandse regeringen altijd categorisch hebben ontkend dat de euro in gevaar is. Over alternatieven voor de euro mocht nooit worden gediscussieerd, zoals betoogd in deze bijdrage van 19 maart 2013.

Twee tegengestelde visies

Het debat ging tussen Han de Jong, hoofdeconoom van ABN Amro, en Bruno de Haas, schrijver van het boek ‘Laat de leeuw niet in zijn hempie staan’. De Jong, sprekend op persoonlijke titel, gelooft in de euro en De Haas stelt dat de munt uiteindelijk niet houdbaar is. Het betoog van De Jong komt er grofweg op neer dat wat de Amerikanen hebben gekund met de dollar, Europeanen ook moet lukken met de euro. De Haas is defaitistischer en ziet te veel onoverkomelijke verschillen tussen diverse Europese (sub)culturen als reden voor de uiteindelijke val van de euro.

Een ander interessant verschilpunt gaat over de ‘wealth transfers’ van noord naar zuid. Volgens De Haas moet er nu gemiddeld zo’n 2,5% van het bbp van de rijkere landen naar de periferie om de euro overeind te kunnen houden. Hij gelooft dat de rijkere landen uiteindelijk niet bereid zijn die wealth transfers op te brengen. De Jong is idealistischer en denkt dat wij hier wel toe bereid zijn. De Jong: ‘meer dan 40% van het bpp in Nederland is feitelijk wealth transfer van rijke naar armere provincies en van rijke naar arme mensen in ons land, dan is 2,5% – als dit cijfer klopt – voor onze Griekse, Italiaanse en Spaanse vrienden ook wel op te brengen.’

Over democratie maar niet gesproken

Het voert te ver om nu uitgebreid inhoudelijk op het eurodebat in te gaan, daarom drie korte algemene reacties. Ten eerste is het opvallend dat discussies over de euro, zo ook deze, bijna altijd technocratisch van aard zijn. Er wordt vaak aan voorbij gegaan dat de hele opzet (en eventuele uitbouw) van de eurozone tot stand komt via schending van regels en democratische beginselen (Meer hierover in deze column op telegraaf.nl van 17 januari 2014).

Verder, bij het denken over de eventuele verdere vervolmaking van de eurozone met een politieke-, banken- en fiscale unie (inclusief eurobonds), zoals De Jong dat voorstaat, wordt geen moment stilgestaan bij de vraag of de gemiddelde Europeaan dat eigenlijk wel wil en hoe democratisch de besluitvorming hierover is. De politiek probeert discussies over de transferunie en over waarom wel of niet een bankenunie of eurobonds enzovoort, angstvallig buiten het debat te houden (Foto: Images Money).

Voor- en nadelen niet goed toegelicht

Het tweede punt is dat er maar weinig economen (over politici al helemaal niet gesproken) duidelijk maken wat de financiële voor- en nadelen van de euro zijn. De Haas probeert nog een berekening te maken van de transferkosten (zoals gezegd 2,5% van het bbp), waarbij hij zijn eigen kostenraming overigens nog als terughoudend bestempelt (een tweetal andere economen komt tot veel hogere transferkosten).

Discussies over de euro worden snel ideologisch, zo ook dinsdag. Ben je voor of tegen één Europa? Kunnen we de culturele verschillen wel of niet overwinnen? Er wordt zelden of nooit een financiële onderbouwing voor (of tegen) één gemeenschappelijke munt gegeven. De harde feiten zijn echter dat de eurozone het de laatste zeven jaar economisch slecht doet (in termen van economische groei, werkgelegenheid en koopkrachtontwikkeling), veel slechter dan de andere belangrijke regio’s in de wereld, of naaste Europese landen die de euro niet invoerden (Noorwegen, Zweden, UK en Zwitserland). En we blijken ook steeds verder achterop te raken.

Slechte prestaties eurozone

Het is een discussie waard of onze slechtere prestaties komen door de euro, of door zoals De Jong het noemt ‘slecht management van de euro door de politiek’. Maar als dat laatste zo is, kan de vraag worden gesteld of je dan wel met euro had moeten beginnen. Of ermee doorgaan, als het succes ervan blijkbaar afhangt van management door incapabele, of hopeloos verdeelde politici. Laten we in deze discussie ook niet vergeten dat veruit de meeste muntunies zijn mislukt. Ja, de US-dollar muntunie heeft uiteindelijk overleefd, maar de vorming ervan duurde uiteindelijk 150 jaar, zoals De Jong zelf betoogde.

En als het zo’n lange tijd duurt om een muntunie tot een succes te maken, is de volgende vraag waar we dan nu staan in de eurozone. Wolfgang Münchau onderbouwde recent in de Financial Times dat de euro er nu slechter voor staat dan op het moment dat Draghi de euro (voorlopig) redde. En ook senator Kees de Lange, een van de weinige kritische Nederlandse politici, zette recent de desastreuze euro-ontwikkelingen uiteen, op ftm.nl. Tja, een geslaagde Europese muntunie lijkt dus thans niets meer dan een stipje aan de horizon.

Over oplossingen gaat het zelden

Dan de derde en laatste opmerking: over oplossingen of alternatieven gaat het zelden. Geconfronteerd met de vraag ‘of we weer terug kunnen naar de gulden’, kwam De Haas helaas eigenlijk niet veel verder dan: ‘we konden heen naar de euro, dus waarom dan ook niet terug.’
Dat kan natuurlijk beter.

De VBA en Fondsnieuws hebben een mooie eerste stap gezet om de houdbaarheid van de euro ter discussie te stellen. De volgende stap zou nu een inhoudelijke discussie over de ter tafel liggende toekomstscenario’s en mogelijke alternatieven voor het huidige eurosysteem moeten zijn. Als aanzet daartoe kan de euro-oplossingsmatrix dienst doen:

Drs Harry Geels CIP is CIO en partner bij T&E inmaxxa (www.tein.eu) uit Utrecht. Daarnaast is hij hoofdredacteur van Traders Club Magazine (www.tradersclub.nl) en partner/docent bij de ML Finance Academy (www.mfla.eu). De informatie in deze opinie is niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. De standpunten en vooruitzichten van Geels geven zijn persoonlijke mening weer.