Nederland verarmt, koopkrachtverbetering vereist

In Nederland zijn de reële lonen (gecorrigeerd voor inflatie) vanaf het derde kwartaal 2010 tot en met het eerste kwartaal 2013 harder gedaald dan die van bijna alle EU-landen, inclusief Italië en Spanje. Zoals CBS-woordvoerder Peter Hein in De Volkskrant beweerde, komen die cijfers van de Britse Labour Party grofweg overeen met wat het Statistiekbureau berekend heeft. Maar het is eigenlijk nog erger, want ook in een lange periode daarvoor (vanaf 1982) heeft Nederland het op het gebied van de koopkracht relatief slecht gedaan. Het verhaal begint bij het Akkoord van Wassenaar uit 1982.

Media vertellen halve verhaal
In de media is de spectaculaire daling van de reële lonen (-5,8%) natuurlijk uitgebreid aan de orde gekomen. Dat er in de EU maar twee landen slechter presteerden qua koopkrachtontwikkeling – Griekenland en Portugal – mag gerust een (politieke) blamage van de eerste orde worden genoemd. Wat helaas minder goed in de media uit de verf kwam, is een goede analyse van de oorzaken.

Een bovenmatige inflatie over de genoemde periode wordt als een van de oorzaken genoemd. Andere landen profiteerden meer van een daling van de energieprijzen en in Nederland werd de btw verhoogd. Er wordt echter voorbij gegaan aan het gegeven dat onze koopkracht al veel langer gematigd is gebleven dan wel onder druk staat. Al in 1982 werd in het Akkoord van Wassenaar besloten dat als Nederland sterker uit de crisis (die van de jaren zeventig) wilde komen de lonen moesten worden gematigd.

Te goedkope omwisseling gulden
Het beleid van loonmatiging was uiteindelijk succesvol, in de zin dat vooral eind jaren negentig de Nederlandse economie floreerde en het beter deed dan de meeste andere. Sterker nog, de Nederlandse economie raakte zelfs oververhit en de arbeidsmarkt werd overspannen. De Nederlandse gulden, die gekoppeld was aan de Duitse mark, raakte in toenemende mate ondergewaardeerd. Eind jaren negentig ontstond hét ultieme moment om de gemiddelde Nederlander te laten profiteren van jarenlange loonmatiging.

Dit had onder andere gekund middels een revaluatie van de gulden. Een sterkere gulden zou namelijk onze koopkracht verbeteren, doordat producten uit en vakanties in het buitenland goedkoper worden. Maar nee, zoals in dit rapport is te lezen, wisselde het toenmalige kabinet onder leiding van Wim Kok en Gerrit Zalm – nota bene vanwege politieke en niet economische motieven - de gulden te goedkoop in voor de euro. Hiermee zaaiden zij de kiem voor de grootste roofbouw op onze koopkracht en ons vermogen.

Een conclusie uit bovengenoemd rapport: ‘Er kan dus nu ten eerste geconcludeerd worden dat het in 1998 niét revalueren van de gulden de Nederlandse inkomens in de relevante periode vanaf 1999 t/m 2006 circa 7,5% aan koopkracht heeft gekost ten opzichte van Oostenrijk (als referentieland voor Nederland) en circa 7,8% ten opzichte van de eurozone!’

Loonmatiging vooral goed voor de winsten
De koopkrachtontwikkeling blijft in Nederland dus al jaren achter, zeker niet alleen vanaf 2010. Vooral het bedrijfsleven – in casu de topmanagementlagen en aandeelhouders - heeft geprofiteerd. Zo lezen we in het rapport: ‘En door de vanaf 2004 doorgevoerde loonmatiging in Nederland, is het economische herstel overigens volledig ten goede gekomen aan de winsten van de bedrijven …..en - zoals we hiervoor dus hebben gezien - dus geheel niét aan de brutokoopkracht van de burgers’.

Voor de goede orde: de jarenlange koopkrachtdemping is een tijdje verbloemd geweest door de sterk gestegen huizenmarkt over de periode 1995-2007. Huizenbezitters hebben over die periode hun bestedingspatronen – feitelijk middels extra schulden op de overwaarde - aanvankelijk op peil kunnen houden of zelfs kunnen verbeteren. De sterk gestegen huizenprijzen gaven een (overigens misplaatst) gevoel van rijkdom.

Vertrouwen weg
Eveneens voor de goede orde: het beleid van loonmatiging had in de jaren negentig aanvankelijk, zoals gezegd, positieve gevolgen voor de werkgelegenheid. Maar de jarenlange demping en later zelfs uitholling van de koopkracht van de gemiddelde Nederlander heeft er uiteindelijk toe geleid dat het vertrouwen in de Nederlandse economie sterk is teruggelopen. En dat Nederland nu in een zwaardere recessie terecht is gekomen dan de meeste eurolanden.

Niet voor niets pleit het IMF er al een tijdje voor om de economie in landen als Nederland en Duitsland op te peppen door de koopkracht te verbeteren. En dat kan ook, de winsten in het bedrijfsleven staan namelijk op naoorlogse hoogtepunten, zoals ook betoogd in deze column. 

Het beleid van het huidige kabinet-Rutte – wat feitelijk tot nu toe neerkwam op verdere uitholling van de koopkracht middels lastenverzwaringen – is funest en ronduit oneerlijk in het hier geschetste historische perspectief. Het wordt tijd voor koopkrachtverbetering.

Harry Geels is econoom en directeur Research en partner bij Inmaxxa Vermogensbeheer in Naarden (www.inmaxxa.nl). Daarnaast is hij hoofdredacteur van Traders Club Magazine (TCM) (www.tradersclub.nl) en partner van de ML Finance Academy (www.mlfa.eu). De informatie in deze opinie is niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. De standpunten en vooruitzichten van Geels geven zijn persoonlijke mening weer.

 

In Nederland zijn de reële lonen (gecorrigeerd voor inflatie) vanaf het derde kwartaal 2010 tot en met het eerste kwartaal 2013 harder gedaald dan die van bijna alle EU-landen, inclusief Italië en Spanje. Zoals CBS-woordvoerder Peter Hein in De Volkskrant beweerde, komen die cijfers van de Britse Labour Party grofweg overeen met wat het Statistiekbureau berekend heeft. Maar het is eigenlijk nog erger, want ook in een lange periode daarvoor (vanaf 1982) heeft Nederland het op het gebied van de koopkracht relatief slecht gedaan. Het verhaal begint bij het Akkoord van Wassenaar uit 1982.

Media vertellen halve verhaal
In de media is de spectaculaire daling van de reële lonen (-5,8%) natuurlijk uitgebreid aan de orde gekomen. Dat er in de EU maar twee landen slechter presteerden qua koopkrachtontwikkeling – Griekenland en Portugal – mag gerust een (politieke) blamage van de eerste orde worden genoemd. Wat helaas minder goed in de media uit de verf kwam, is een goede analyse van de oorzaken.

Een bovenmatige inflatie over de genoemde periode wordt als een van de oorzaken genoemd. Andere landen profiteerden meer van een daling van de energieprijzen en in Nederland werd de btw verhoogd. Er wordt echter voorbij gegaan aan het gegeven dat onze koopkracht al veel langer gematigd is gebleven dan wel onder druk staat. Al in 1982 werd in het Akkoord van Wassenaar besloten dat als Nederland sterker uit de crisis (die van de jaren zeventig) wilde komen de lonen moesten worden gematigd.

Te goedkope omwisseling gulden
Het beleid van loonmatiging was uiteindelijk succesvol, in de zin dat vooral eind jaren negentig de Nederlandse economie floreerde en het beter deed dan de meeste andere. Sterker nog, de Nederlandse economie raakte zelfs oververhit en de arbeidsmarkt werd overspannen. De Nederlandse gulden, die gekoppeld was aan de Duitse mark, raakte in toenemende mate ondergewaardeerd. Eind jaren negentig ontstond hét ultieme moment om de gemiddelde Nederlander te laten profiteren van jarenlange loonmatiging.

Dit had onder andere gekund middels een revaluatie van de gulden. Een sterkere gulden zou namelijk onze koopkracht verbeteren, doordat producten uit en vakanties in het buitenland goedkoper worden. Maar nee, zoals in dit rapport is te lezen, wisselde het toenmalige kabinet onder leiding van Wim Kok en Gerrit Zalm – nota bene vanwege politieke en niet economische motieven – de gulden te goedkoop in voor de euro. Hiermee zaaiden zij de kiem voor de grootste roofbouw op onze koopkracht en ons vermogen.

Een conclusie uit bovengenoemd rapport: ‘Er kan dus nu ten eerste geconcludeerd worden dat het in 1998 niét revalueren van de gulden de Nederlandse inkomens in de relevante periode vanaf 1999 t/m 2006 circa 7,5% aan koopkracht heeft gekost ten opzichte van Oostenrijk (als referentieland voor Nederland) en circa 7,8% ten opzichte van de eurozone!’

Loonmatiging vooral goed voor de winsten
De koopkrachtontwikkeling blijft in Nederland dus al jaren achter, zeker niet alleen vanaf 2010. Vooral het bedrijfsleven – in casu de topmanagementlagen en aandeelhouders – heeft geprofiteerd. Zo lezen we in het rapport: ‘En door de vanaf 2004 doorgevoerde loonmatiging in Nederland, is het economische herstel overigens volledig ten goede gekomen aan de winsten van de bedrijven …..en – zoals we hiervoor dus hebben gezien – dus geheel niét aan de brutokoopkracht van de burgers’.

Voor de goede orde: de jarenlange koopkrachtdemping is een tijdje verbloemd geweest door de sterk gestegen huizenmarkt over de periode 1995-2007. Huizenbezitters hebben over die periode hun bestedingspatronen – feitelijk middels extra schulden op de overwaarde – aanvankelijk op peil kunnen houden of zelfs kunnen verbeteren. De sterk gestegen huizenprijzen gaven een (overigens misplaatst) gevoel van rijkdom.

Vertrouwen weg
Eveneens voor de goede orde: het beleid van loonmatiging had in de jaren negentig aanvankelijk, zoals gezegd, positieve gevolgen voor de werkgelegenheid. Maar de jarenlange demping en later zelfs uitholling van de koopkracht van de gemiddelde Nederlander heeft er uiteindelijk toe geleid dat het vertrouwen in de Nederlandse economie sterk is teruggelopen. En dat Nederland nu in een zwaardere recessie terecht is gekomen dan de meeste eurolanden.

Niet voor niets pleit het IMF er al een tijdje voor om de economie in landen als Nederland en Duitsland op te peppen door de koopkracht te verbeteren. En dat kan ook, de winsten in het bedrijfsleven staan namelijk op naoorlogse hoogtepunten, zoals ook betoogd in deze column. 

Het beleid van het huidige kabinet-Rutte – wat feitelijk tot nu toe neerkwam op verdere uitholling van de koopkracht middels lastenverzwaringen – is funest en ronduit oneerlijk in het hier geschetste historische perspectief. Het wordt tijd voor koopkrachtverbetering.

Harry Geels is econoom en directeur Research en partner bij Inmaxxa Vermogensbeheer in Naarden (www.inmaxxa.nl). Daarnaast is hij hoofdredacteur van Traders Club Magazine (TCM) (www.tradersclub.nl) en partner van de ML Finance Academy (www.mlfa.eu). De informatie in deze opinie is niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. De standpunten en vooruitzichten van Geels geven zijn persoonlijke mening weer.