Updates

Aandelen Nederland

Basic-Fit

Advies
houden
Aandelen Nederland

Heijmans

Advies
kopen
Aandelen Nederland

Kendrion

Advies
kopen
Aandelen Nederland

CTP

Advies
kopen
Aandelen Internationaal

Bayer

Advies
verkopen
Aandelen Nederland

Universal Music Group

Advies
houden
Aandelen Nederland

Aegon

Advies
houden
Aandelen Nederland

NN Group

Advies
kopen
Aandelen Nederland

ASR

Advies
kopen
Aandelen Internationaal

AB Inbev

Advies
houden
Aandelen Nederland

SBM Offshore

Advies
kopen
Aandelen Nederland

AMG

Advies
kopen
Aandelen Internationaal

HSBC

Advies
kopen
Aandelen Nederland

Coca-Cola EurPartners

Advies
houden
Aandelen Nederland

Van Lanschot Kempen

Advies
kopen
Aandelen Nederland

Arcadis

Advies
kopen
Aandelen Nederland

Fagron

Advies
houden
Aandelen Nederland

BAM

Advies
kopen
Aandelen Nederland

Alfen

Advies
kopen

Updates

Aandelen Nederland

Basic-Fit

Advies
houden
Aandelen Nederland

Heijmans

Advies
kopen
Aandelen Nederland

Kendrion

Advies
kopen
Aandelen Nederland

CTP

Advies
kopen
Aandelen Internationaal

Bayer

Advies
verkopen
Aandelen Nederland

Universal Music Group

Advies
houden
Aandelen Nederland

Aegon

Advies
houden
Aandelen Nederland

NN Group

Advies
kopen
Aandelen Nederland

ASR

Advies
kopen
Aandelen Internationaal

AB Inbev

Advies
houden
Aandelen Nederland

SBM Offshore

Advies
kopen
Aandelen Nederland

AMG

Advies
kopen
Aandelen Internationaal

HSBC

Advies
kopen
Aandelen Nederland

Coca-Cola EurPartners

Advies
houden
Aandelen Nederland

Van Lanschot Kempen

Advies
kopen
Aandelen Nederland

Arcadis

Advies
kopen
Aandelen Nederland

Fagron

Advies
houden
Aandelen Nederland

BAM

Advies
kopen
Aandelen Nederland

Alfen

Advies
kopen
Opinie Harry Geels, 29 jun 2012 11:47

Leg banken aan banden in Europese bankenunie

0 0 Leestijd ongeveer

Een van de belangrijkste agendapunten van de eurotop die nu plaatsvindt, is die van de bankenunie. Of we hem nu willen of niet, hij komt er. Alle bailouts en het opkopen van staatsleningen door de banken laten geen keus. Maar hoe zetten we deze unie op?

Hoe is het mogelijk dat we in Europa €100 miljard ter beschikking hebben gesteld om de Spaanse bankensector te redden, zonder dat ons goed duidelijk is gemaakt waarom dit geld nodig is, of het überhaupt genoeg is, of de kans groot is dat het terugbetaald wordt en onder welke condities dit precies gebeurt? Geen duidelijke langetermijnvisie Het grote probleem over Europa is dat politici onvoldoende duidelijk maken waarom bepaalde stappen nodig zijn. Maar belangrijker nog dat het nemen van bepaalde stappen consequenties heeft in termen van vervolgstappen. Als we tot A besluiten betekent dat in de toekomst B (en C en D) komt. Als die consequenties niet worden uitgelegd, krijgen mensen het gevoel dat hen iets overkomt, dat ze getruukt worden. En dat kan als ongewenste bijwerking een afkeer tegen Europa opleveren. Het eenvoudigste voorbeeld is de keuze voor de euro destijds. De geschiedenis heeft geleerd dat het voor het slagen van een muntunie belangrijk is dat landen economisch naar elkaar toegroeien, dat achterstandregio’s ontwikkeld en ondersteund worden (transferunie) en dat banken zich op een vergelijkbare manier ontwikkelen en dat staten zich aan vergelijkbare begrotingsregels houden. Bij de beginstap hoort een langetermijnvisie. Wie gaat wandelen heeft, als het goed is, een bepaald traject uitgestippeld, met begin- en eindpunt. Even van het pad afwijken is niet altijd zo erg, als het einddoel maar gehaald wordt. We zijn in Europa gaan wandelen (onder andere door de euro in te voeren), maar veel politici durven niet te vertellen wat uiteindelijk het einddoel is. Noem het lafheid (uit electorale overwegingen niet het achterste van de tong durven laten zien) of gebrek aan visie, beide zijn verkeerd. De bankenunie is onvermijdelijk na de stappen die de laatste jaren gezet zijn, te beginnen met de euro, de bailouts van de banken, de langzaam toenemende economische verwevenheid van de eurolanden, het opkopen van staatsleningen van de eurolanden door de banken, en niet in de laatste plaats de enorme steun die Spanje heeft gekregen om de banken overeind te houden (uiteindelijk zullen een begrotingsunie met gezamenlijke uitgifte van eurobonds en een politieke unie – de Verenigde Staten van Europa - ook onvermijdelijke stappen zijn, maar dat parkeren we nu even). De contouren van een bankenunie De bankenunie, hoe moet die er dan uitzien? In eerdere columns heb ik betoogd dat de (core) bankactiviteiten los moeten worden gekoppeld van investment banking (waaronder ik gemakshalve ook asset management schaar). Als je banken redt, maar de investment banks verspelen tegelijkertijd miljarden in gevaarlijke deals en beleggingen (kijk recent naar JP Morgan waar $9 miljard is kwijtgespeeld), dan zijn we bezig met het dragen van water naar de zee. Verder geldt dat banken die blijkbaar te belangrijk zijn (dat ze per se gered moeten worden als ze in problemen komen) de facto staatsbanken zijn. Want als het fout gaat, moeten ze toch met belastinggeld worden geholpen of genationaliseerd. Bij de facto staatsbanken past een bepaalde cultuur die eerder ambtelijk dan megalomaan is. Medewerkers vallen dan onder een ambtelijk beloningsregime, in Nederland bijvoorbeeld de Balkenende-norm (de investment banks mogen wat mij betreft doen wat ze willen, laat die maar onder de tucht van de markt vallen). Bij banken die een nutsfunctie uitvoeren past geen exorbitant beloningsbeleid. Het zijn, zoals gezegd, immers de facto staatsbanken. Mensen die per se miljoenen willen verdienen en ‘het mannetje willen spelen’ horen daar niet. Steker nog, het zijn de verkeerde mensen bij dit soort bedrijven. Hetzelfde betoog kun je houden voor andere semi-overheidsinstellingen, zoals woningcorporaties. Let wel, ik ben niet tegen veel geld verdienen, maar doe dat dan als (mede)ondernemer, uitvinder, topsporter of artiest, waar een direct (persoonlijk) verband bestaat tussen risico en prestaties enerzijds en opbrengsten anderzijds. Strenger gezamenlijk toezicht Daarnaast is er in een bankenunie streng toezicht nodig. En dat toezicht moet voor ieder land even streng zijn, anders krijgen we geen ‘level playing field’. Het ligt voor de hand dat de ECB dit toezicht gaat uitvoeren. De lokale centrale banken die waarschijnlijk een groot gedeelte van die toezichthoudende taken moeten uitvoeren, worden dan dependances van de ECB. Overigens, toezicht moet wel streng zijn, maar ook weer niet te streng (anders dood je ieder initiatief). Ook moet toezicht anticyclisch in plaats van procyclisch zijn. Verder hebben we nog het depositogarantiestelsel dat binnen een bankenunie gezamenlijk moet zijn. Veel mensen uit de noordelijke staten zijn bang dat zij moeten opdraaien voor problemen bij zwakke banken uit het zuiden. Ook hierover enkele overpeinzingen. Laten we niet vergeten dat ook de banken hier en in Engeland de nodige problemen hebben gehad en gered zijn met ons belastinggeld. SNS Reaal is mede door een vastgoedportefeuille op ‘Spaanse wijze’ in de problemen gekomen. Lager beschermd spaarbedrag Daarnaast ben ik van mening dat een ‘garantie’ van €100.000 per persoon een te hoog bedrag is. Als het echt misgaat – een aantal grote banken zou bijvoorbeeld omvallen – kunnen de andere banken die vergoeding toch niet opbrengen. Laat mensen maar eens serieus nadenken over andere alternatieven dan passief geld wegzetten bij een bank. Mensen met veel geld kunnen best geld uitlenen aan bijvoorbeeld ondernemers die nu in de kou staan omdat banken geen zaken meer met ze willen doen. Of aan familieleden die om dezelfde reden nu geen huis kunnen kopen. Ik noem maar een dwarsstraat. Het kan de economie weer stimuleren. Verder zouden ook de niet-eurolanden die onderdeel maken van de EU, moeten meedoen aan de bankenunie. Het huidige probleem is de onbalans in Europa. Sterkere landen als Nederland, Duitsland en Finland zijn in de minderheid (in aantal, in inwoners en in hun aandeel in de totale Europese politiek) tegenover de zwakke landen. Als het VK, Zweden en Denemarken ook meedoen wordt de balans tussen noord en zuid hersteld. ECB als ‘lender in last resort’ Tot slot nog de vraag wat te doen met banken – de nutsbanken wel te verstaan - die in zo’n bankenunie toch onverhoeds een keer in de problemen zouden komen. Het lijkt voor de hand te liggen dat de ECB dan zijn taak vervult als ‘lender in last resort’. We moeten daarvoor niet de noodfondsen – dus direct belastinggeld – gebruiken, waar momenteel de zuidelijke Eurolanden op aan sturen. Ik ben, zoals eerder betoogd, überhaupt tegen een permanent noodfonds als het ESM. Het ESM een bankstatus geven, waar ook over gesproken wordt, is helemaal te gek voor woorden. Kortom, er verdwijnt €100 miljard naar de Spaanse banken, zonder dat mij duidelijk is onder welke voorwaarden. Een dergelijke steun aan banken, die ook nog investment banks zijn en waar topmannen nog miljoenen verdienen, lijkt me een kwalijke zaak. Laat de politiek nu eens een duidelijke visie uitdragen over hoe ze denken over de precieze invulling van en visie op een noodzakelijke bankenunie, voordat ze achter uw en mijn rug geld naar de banken brengen.   Harry Geels is directeur Research en partner bij Inmaxxa Vermogensbeheer in Naarden. Daarnaast is hij hoofdredacteur van Traders Club Magazine (TCM). De informatie in deze opinie is niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. De standpunten en vooruitzichten van Geels geven zijn persoonlijke mening weer.                

Hoe is het mogelijk dat we in Europa €100 miljard ter beschikking hebben gesteld om de Spaanse bankensector te redden, zonder dat ons goed duidelijk is gemaakt waarom dit geld nodig is, of het überhaupt genoeg is, of de kans groot is dat het terugbetaald wordt en onder welke condities dit precies gebeurt?

Geen duidelijke langetermijnvisie

Het grote probleem over Europa is dat politici onvoldoende duidelijk maken waarom bepaalde stappen nodig zijn. Maar belangrijker nog dat het nemen van bepaalde stappen consequenties heeft in termen van vervolgstappen. Als we tot A besluiten betekent dat in de toekomst B (en C en D) komt. Als die consequenties niet worden uitgelegd, krijgen mensen het gevoel dat hen iets overkomt, dat ze getruukt worden. En dat kan als ongewenste bijwerking een afkeer tegen Europa opleveren.

Het eenvoudigste voorbeeld is de keuze voor de euro destijds. De geschiedenis heeft geleerd dat het voor het slagen van een muntunie belangrijk is dat landen economisch naar elkaar toegroeien, dat achterstandregio’s ontwikkeld en ondersteund worden (transferunie) en dat banken zich op een vergelijkbare manier ontwikkelen en dat staten zich aan vergelijkbare begrotingsregels houden.

Bij de beginstap hoort een langetermijnvisie. Wie gaat wandelen heeft, als het goed is, een bepaald traject uitgestippeld, met begin- en eindpunt. Even van het pad afwijken is niet altijd zo erg, als het einddoel maar gehaald wordt. We zijn in Europa gaan wandelen (onder andere door de euro in te voeren), maar veel politici durven niet te vertellen wat uiteindelijk het einddoel is. Noem het lafheid (uit electorale overwegingen niet het achterste van de tong durven laten zien) of gebrek aan visie, beide zijn verkeerd.

De bankenunie is onvermijdelijk na de stappen die de laatste jaren gezet zijn, te beginnen met de euro, de bailouts van de banken, de langzaam toenemende economische verwevenheid van de eurolanden, het opkopen van staatsleningen van de eurolanden door de banken, en niet in de laatste plaats de enorme steun die Spanje heeft gekregen om de banken overeind te houden (uiteindelijk zullen een begrotingsunie met gezamenlijke uitgifte van eurobonds en een politieke unie – de Verenigde Staten van Europa – ook onvermijdelijke stappen zijn, maar dat parkeren we nu even).

De contouren van een bankenunie

De bankenunie, hoe moet die er dan uitzien? In eerdere columns heb ik betoogd dat de (core) bankactiviteiten los moeten worden gekoppeld van investment banking (waaronder ik gemakshalve ook asset management schaar). Als je banken redt, maar de investment banks verspelen tegelijkertijd miljarden in gevaarlijke deals en beleggingen (kijk recent naar JP Morgan waar $9 miljard is kwijtgespeeld), dan zijn we bezig met het dragen van water naar de zee.

Verder geldt dat banken die blijkbaar te belangrijk zijn (dat ze per se gered moeten worden als ze in problemen komen) de facto staatsbanken zijn. Want als het fout gaat, moeten ze toch met belastinggeld worden geholpen of genationaliseerd. Bij de facto staatsbanken past een bepaalde cultuur die eerder ambtelijk dan megalomaan is. Medewerkers vallen dan onder een ambtelijk beloningsregime, in Nederland bijvoorbeeld de Balkenende-norm (de investment banks mogen wat mij betreft doen wat ze willen, laat die maar onder de tucht van de markt vallen).

Bij banken die een nutsfunctie uitvoeren past geen exorbitant beloningsbeleid. Het zijn, zoals gezegd, immers de facto staatsbanken. Mensen die per se miljoenen willen verdienen en ‘het mannetje willen spelen’ horen daar niet. Steker nog, het zijn de verkeerde mensen bij dit soort bedrijven. Hetzelfde betoog kun je houden voor andere semi-overheidsinstellingen, zoals woningcorporaties. Let wel, ik ben niet tegen veel geld verdienen, maar doe dat dan als (mede)ondernemer, uitvinder, topsporter of artiest, waar een direct (persoonlijk) verband bestaat tussen risico en prestaties enerzijds en opbrengsten anderzijds.

Strenger gezamenlijk toezicht

Daarnaast is er in een bankenunie streng toezicht nodig. En dat toezicht moet voor ieder land even streng zijn, anders krijgen we geen ‘level playing field’. Het ligt voor de hand dat de ECB dit toezicht gaat uitvoeren. De lokale centrale banken die waarschijnlijk een groot gedeelte van die toezichthoudende taken moeten uitvoeren, worden dan dependances van de ECB. Overigens, toezicht moet wel streng zijn, maar ook weer niet te streng (anders dood je ieder initiatief). Ook moet toezicht anticyclisch in plaats van procyclisch zijn.

Verder hebben we nog het depositogarantiestelsel dat binnen een bankenunie gezamenlijk moet zijn. Veel mensen uit de noordelijke staten zijn bang dat zij moeten opdraaien voor problemen bij zwakke banken uit het zuiden. Ook hierover enkele overpeinzingen. Laten we niet vergeten dat ook de banken hier en in Engeland de nodige problemen hebben gehad en gered zijn met ons belastinggeld. SNS Reaal is mede door een vastgoedportefeuille op ‘Spaanse wijze’ in de problemen gekomen.

Lager beschermd spaarbedrag

Daarnaast ben ik van mening dat een ‘garantie’ van €100.000 per persoon een te hoog bedrag is. Als het echt misgaat – een aantal grote banken zou bijvoorbeeld omvallen – kunnen de andere banken die vergoeding toch niet opbrengen. Laat mensen maar eens serieus nadenken over andere alternatieven dan passief geld wegzetten bij een bank. Mensen met veel geld kunnen best geld uitlenen aan bijvoorbeeld ondernemers die nu in de kou staan omdat banken geen zaken meer met ze willen doen. Of aan familieleden die om dezelfde reden nu geen huis kunnen kopen. Ik noem maar een dwarsstraat. Het kan de economie weer stimuleren.

Verder zouden ook de niet-eurolanden die onderdeel maken van de EU, moeten meedoen aan de bankenunie. Het huidige probleem is de onbalans in Europa. Sterkere landen als Nederland, Duitsland en Finland zijn in de minderheid (in aantal, in inwoners en in hun aandeel in de totale Europese politiek) tegenover de zwakke landen. Als het VK, Zweden en Denemarken ook meedoen wordt de balans tussen noord en zuid hersteld.

ECB als ‘lender in last resort’

Tot slot nog de vraag wat te doen met banken – de nutsbanken wel te verstaan – die in zo’n bankenunie toch onverhoeds een keer in de problemen zouden komen. Het lijkt voor de hand te liggen dat de ECB dan zijn taak vervult als ‘lender in last resort’. We moeten daarvoor niet de noodfondsen – dus direct belastinggeld – gebruiken, waar momenteel de zuidelijke Eurolanden op aan sturen. Ik ben, zoals eerder betoogd, überhaupt tegen een permanent noodfonds als het ESM. Het ESM een bankstatus geven, waar ook over gesproken wordt, is helemaal te gek voor woorden.

Kortom, er verdwijnt €100 miljard naar de Spaanse banken, zonder dat mij duidelijk is onder welke voorwaarden. Een dergelijke steun aan banken, die ook nog investment banks zijn en waar topmannen nog miljoenen verdienen, lijkt me een kwalijke zaak. Laat de politiek nu eens een duidelijke visie uitdragen over hoe ze denken over de precieze invulling van en visie op een noodzakelijke bankenunie, voordat ze achter uw en mijn rug geld naar de banken brengen.

 

Harry Geels is directeur Research en partner bij Inmaxxa Vermogensbeheer in Naarden. Daarnaast is hij hoofdredacteur van Traders Club Magazine (TCM). De informatie in deze opinie is niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. De standpunten en vooruitzichten van Geels geven zijn persoonlijke mening weer.