Ali Bankia en de 33 rovers

Splitsing komt de transparantie in de financiële sector ten goede en belangrijker nog, het gaat belangenverstrengeling tegen waardoor de kans op dievenstreken zoals geleverd door onder andere het Spaanse Bankia kleiner wordt. In onder andere mijn column van 20 oktober 2011 hield ik al een pleidooi om de banken op te splitsen. Ik ben daarom blij dat de commissie Liikanen met dit advies is gekomen. Opsplitsing van de banken is om meerdere redenen een goed idee: het bevordert de transparantie en het gaat de fenomenen als ‘too big to fail’ en belangenverstrengeling tegen. Maar dat is nog niet alles. De cultuur van de ‘gewone’ nutsfunctie van een bank, namelijk het lenen en uitlenen van geld verenigt zich moeilijk met investment banking. Het gewone bankbedrijf is eigenlijk saai waarbij risicobeheersing voorop staat, investment banking is dynamisch en gericht op spannende zaken als fusies en overnames, beursintroducties, handel op eigen boek en het faciliteren van securisaties. Investment banking staat gelijk aan hoog risico Er zijn in het recente verleden genoeg voorbeelden aan te wijzen hoe ‘gevaarlijk spel’ bij de investment banks tot problemen heeft geleid bij het gewone bankbedrijf. We weten allemaal dat het hoge spel dat investment banks speelden met bijvoorbeeld CDO’s, gestructureerde producten met Amerikaanse hypotheken, de directe aanleiding voor de kredietcrisis is geweest. We weten ook dat overmoedige trading op de investment banking-afdelingen tot grote problemen heeft geleid bij onder andere JP Morgan Chase, Société Générale en UBS. Het kan en mag niet zo zijn dat het gewone bankbedrijf van de betreffende financiële conglomeraten daardoor in de problemen komen of erger nog, dat de belastingbetaler na roekeloos gedrag moet bijspringen omdat de conglomeraten ‘too big to fail’ zouden zijn. Belangenverstrengeling Als vermogensbeheer, bankactiviteiten en investment banking onder één dak zitten ontstaat belangenverstrengeling. Hoeveel door investment banks gemaakte CDO’s zijn er niet bij de vermogensbeheercliënten van het conglomeraat verkocht en verhandeld op bankrekeningen van hetzelfde conglomeraat? De meest in het oog springende voorbeeld van perverse belangenverstrengeling hebben we recent bij het Spaanse Bankia gezien. Hier werden honderdduizenden cliënten door een consortium van diverse investment banks overgehaald om preferente aandelen te kopen toen hun bank, toen nog beursgenoteerd, dringend geld nodig had. Niet veel later werden dramatische verliescijfers gepresenteerd, werd de bank genationaliseerd en zagen de cliënten hun investeringen in rook op gaan. In de Huffington Post staat het verbazingwekkende relaas van het schandaal van de bank, alias Ali Bankia en de 33 rovers, die nota bene met ons belastinggeld gered moet worden. Cliënten van de bank hadden het gevoel dat ze tickets van de Titanic hadden gekocht. Na het bekendmaken van het grote verlies nam de topman ontslag en kreeg – verbazen doet ons dit niet meer – nog een mooie vergoeding mee. Inmiddels loopt er tegen 33 (ex-)verantwoordelijken van de bank een rechtszaak. Ook in Nederland hebben op grote schaal dit soort uitwassen van belangenverstrengeling plaatsgevonden. Waarschijnlijk niet op de schaal van Bankia, hoewel voormalige aandeelhouders van Fortis hier waarschijnlijk anders over zullen denken. Als je echter uitrekent hoeveel eigen schuldpapier, bijvoorbeeld de bekende perpetuele leningen of ledencertificaten, onder cliënten van Nederlandse banken zijn verkocht, kunnen we eigen belang niet uitsluiten. Geen ‘too big to fail’ meer Als we de banken weer opsplitsen gaan we niet alleen belangenverstrengeling tegen, we creëren meteen een omgeving waarin financiële bedrijven weer kleiner worden: aparte gewone (spaar- en hypotheek)banken, vermogensbeheerders en investment banks. Het wordt overzichtelijk en transparanter. Vaak wordt door de financiële conglomeraten de drogreden gebruikt dat er kruisbestuiving bestaat tussen de activiteiten en dat ze moeilijk te ontrafelen zouden zijn. De praktijk logenstraft deze stellingname. Er zijn genoeg succesvolle voorbeelden van zelfstandige gewone banken, investment banks en vermogensbeheerders. Sterker nog, specialisatie doet meestal goed. Belegger kan zelf beter spreiden Wetenschappelijke studies wijzen bovendien uit dat een belegger die belegt in gespecialiseerde financiële aanbieders uiteindelijk wat betreft rendement en risico beter af is dan een belegger in onoverzichtelijke conglomeraten. Daarin wordt blijkbaar toch veel geld verspilt in niets toevoegende overhead, politieke spelletjes tussen de diverse onderdelen en steeds hoger wordende salarissen en bonussen naarmate we stappen hoger komen in het conglomeraat. Kortom, de politiek, zowel in Nederland als in Brussel, moet maar heel snel het advies van de commissie Liikanen opvolgen. Ik ben echter bang dat de politiek nog steeds te veel in de tang zit van de huidige banklobby en dat het nog geen gelopen race is.      

Splitsing komt de transparantie in de financiële sector ten goede en belangrijker nog, het gaat belangenverstrengeling tegen waardoor de kans op dievenstreken zoals geleverd door onder andere het Spaanse Bankia kleiner wordt.

In onder andere mijn column van 20 oktober 2011 hield ik al een pleidooi om de banken op te splitsen. Ik ben daarom blij dat de commissie Liikanen met dit advies is gekomen. Opsplitsing van de banken is om meerdere redenen een goed idee: het bevordert de transparantie en het gaat de fenomenen als ‘too big to fail’ en belangenverstrengeling tegen.

Maar dat is nog niet alles. De cultuur van de ‘gewone’ nutsfunctie van een bank, namelijk het lenen en uitlenen van geld verenigt zich moeilijk met investment banking. Het gewone bankbedrijf is eigenlijk saai waarbij risicobeheersing voorop staat, investment banking is dynamisch en gericht op spannende zaken als fusies en overnames, beursintroducties, handel op eigen boek en het faciliteren van securisaties.

Investment banking staat gelijk aan hoog risico

Er zijn in het recente verleden genoeg voorbeelden aan te wijzen hoe ‘gevaarlijk spel’ bij de investment banks tot problemen heeft geleid bij het gewone bankbedrijf. We weten allemaal dat het hoge spel dat investment banks speelden met bijvoorbeeld CDO’s, gestructureerde producten met Amerikaanse hypotheken, de directe aanleiding voor de kredietcrisis is geweest.

We weten ook dat overmoedige trading op de investment banking-afdelingen tot grote problemen heeft geleid bij onder andere JP Morgan Chase, Société Générale en UBS. Het kan en mag niet zo zijn dat het gewone bankbedrijf van de betreffende financiële conglomeraten daardoor in de problemen komen of erger nog, dat de belastingbetaler na roekeloos gedrag moet bijspringen omdat de conglomeraten ‘too big to fail’ zouden zijn.

Belangenverstrengeling

Als vermogensbeheer, bankactiviteiten en investment banking onder één dak zitten ontstaat belangenverstrengeling. Hoeveel door investment banks gemaakte CDO’s zijn er niet bij de vermogensbeheercliënten van het conglomeraat verkocht en verhandeld op bankrekeningen van hetzelfde conglomeraat?

De meest in het oog springende voorbeeld van perverse belangenverstrengeling hebben we recent bij het Spaanse Bankia gezien. Hier werden honderdduizenden cliënten door een consortium van diverse investment banks overgehaald om preferente aandelen te kopen toen hun bank, toen nog beursgenoteerd, dringend geld nodig had. Niet veel later werden dramatische verliescijfers gepresenteerd, werd de bank genationaliseerd en zagen de cliënten hun investeringen in rook op gaan.

In de Huffington Post staat het verbazingwekkende relaas van het schandaal van de bank, alias Ali Bankia en de 33 rovers, die nota bene met ons belastinggeld gered moet worden. Cliënten van de bank hadden het gevoel dat ze tickets van de Titanic hadden gekocht. Na het bekendmaken van het grote verlies nam de topman ontslag en kreeg – verbazen doet ons dit niet meer – nog een mooie vergoeding mee. Inmiddels loopt er tegen 33 (ex-)verantwoordelijken van de bank een rechtszaak.

Ook in Nederland hebben op grote schaal dit soort uitwassen van belangenverstrengeling plaatsgevonden. Waarschijnlijk niet op de schaal van Bankia, hoewel voormalige aandeelhouders van Fortis hier waarschijnlijk anders over zullen denken. Als je echter uitrekent hoeveel eigen schuldpapier, bijvoorbeeld de bekende perpetuele leningen of ledencertificaten, onder cliënten van Nederlandse banken zijn verkocht, kunnen we eigen belang niet uitsluiten.

Geen ‘too big to fail’ meer

Als we de banken weer opsplitsen gaan we niet alleen belangenverstrengeling tegen, we creëren meteen een omgeving waarin financiële bedrijven weer kleiner worden: aparte gewone (spaar- en hypotheek)banken, vermogensbeheerders en investment banks. Het wordt overzichtelijk en transparanter.

Vaak wordt door de financiële conglomeraten de drogreden gebruikt dat er kruisbestuiving bestaat tussen de activiteiten en dat ze moeilijk te ontrafelen zouden zijn. De praktijk logenstraft deze stellingname. Er zijn genoeg succesvolle voorbeelden van zelfstandige gewone banken, investment banks en vermogensbeheerders. Sterker nog, specialisatie doet meestal goed.

Belegger kan zelf beter spreiden

Wetenschappelijke studies wijzen bovendien uit dat een belegger die belegt in gespecialiseerde financiële aanbieders uiteindelijk wat betreft rendement en risico beter af is dan een belegger in onoverzichtelijke conglomeraten. Daarin wordt blijkbaar toch veel geld verspilt in niets toevoegende overhead, politieke spelletjes tussen de diverse onderdelen en steeds hoger wordende salarissen en bonussen naarmate we stappen hoger komen in het conglomeraat.

Kortom, de politiek, zowel in Nederland als in Brussel, moet maar heel snel het advies van de commissie Liikanen opvolgen. Ik ben echter bang dat de politiek nog steeds te veel in de tang zit van de huidige banklobby en dat het nog geen gelopen race is.