De stijging van de lange rente was het dominante thema op de financiële markten in de afgelopen weken. Alle vermogenscategorieën van de Pensioenportefeuille kregen er mee te maken.
In vijf weken tijd is er flink wat veranderd in de Pensioenportefeuille en helaas niet in positieve zin. Het rendement over heel 2023 is teruggevallen van 4,2 naar 1,8%. De aanhoudende rentestijging is daar de belangrijkste oorzaak van. De laatste update van de Pensioenportefeuille, begin september, viel bijna precies samen met een kleine dip in de stijging van de lange rente dit jaar. In de afgelopen vijf weken steeg de Amerikaanse tienjaarsrente echter met liefst 62 basispunten tot 4,80%. Ook de Duitse tienjaarsrente liep stevig op, met 33 basispunten tot 2,88%. De snelle en scherpe rentestijging raakte alle vermogenscategorieën van de portefeuille. Zo verloor onze goudpositie – de iShares Physical Gold ETC – 5,4% in vijf weken tijd. Omdat de dollar ruim 1,8% won ten opzichte van de euro werd de schade aan de goudpositie iets gedempt. De goud-ETC staat over heel 2023 in euro’s gemeten nog wel 1,8% in de plus.
De rentestijging richtte de grootste schade echter aan in het aandelensegment van de portefeuille. Het aandelenrendement is sinds begin september gedaald van 6,2 tot slechts 2,8% over heel 2023. Zoals verwacht mag worden krijgen groei-aandelen – met hun veelal hogere waardering – flinke klappen in een dergelijk renteklimaat. Die klappen kwamen in de Pensioenportefeuille tot uitdrukking via een halvering van het rendement van het Comgest Growth Europe Fund. Begin september stond dit fonds over 2023 nog 15,6% in de plus, maar daar is nu nog slechts 8,1% van over. Dat lag niet aan de grootste positie van het fonds – farmaceut Novo Nordisk, met een weging van 7,3% – waarvan de koers de afgelopen vijf weken per saldo nauwelijks veranderde. Andere top 5-posities zoals ASML, LVMH en EssilorLuxottica, die samen goed zijn voor een weging van 16,6%, verloren daarentegen 6,5-8,5%.
Het zijn echter niet alleen hoger gewaardeerde groeiaandelen die een lastige vijf weken achter de rug hebben. Ook onze dividendaandelen hadden het zwaar. Het verlies van de SPDR S&P U.S. Dividend Aristocrats ETF over heel 2023 verdrievoudigde namelijk bijna tot -7,5%. In deze 121 aandelen tellende ETF was de afgelopen vijf weken een aantal stevige verliezers terug te vinden. Onder meer 3M, Target, Realty Income, Eversource Energy en Coca-Cola – die tot de vijftien zwaarst wegende aandelen uit deze ETF behoren – daalden 10-17%.
Obligatieleed
Naast goud en aandelen kreeg ook het obligatiedeel van de portefeuille de afgelopen vijf weken een tikje, waardoor het rendement over heel 2023 terugliep van 2,7 tot 0,6%. Zowel obligaties uit opkomende landen als solide dollar-bedrijfsleningen leden onder de snelle stijging van de Amerikaanse tienjaarsrente. Daardoor zijn dit jaar nu twee van de vier obligatieposities van de Pensioenportefeuille in de rode cijfers terechtgekomen.
Zo stond de iShares J.P. Morgan $ EM Bond ETF, die in dollarleningen uitgegeven door opkomende landen belegt, vijf weken geleden 2,6% in de plus maar dat is omgeslagen in een min van 0,3%. Ook solide en in dollars uitgegeven bedrijfsobligaties kwamen de afgelopen tijd onder druk. Na een koersdaling van 4,4% (in dollars) staat de iShares $ Corp Bond ETF nu over heel 2023 1,8% in de min. Die koersdaling is niet het gevolg van plotseling oplaaiende zorgen van beleggers over de kredietwaardigheid van de uitgevende instellingen. De risico-opslag, waarmee beleggers deze zorgen tot uitdrukking brengen, is de afgelopen vijf weken met slechts vier basispunten opgelopen tot ruim 139 basispunten (1,39 procentpunt). De risico-opslag ligt bovendien nog onder het niveau van eind 2022. De iShares $ Corp Bond ETF lijdt vooral onder de stijging van de lange Amerikaanse rente (zie grafiek). Een gevolg van de lange gemiddelde resterende looptijd van bijna dertien jaar van de 2670 bedrijfsobligaties die de ETF in portefeuille heeft.
De iShares J.P. Morgan EM Local Govt Bond ETF, die belegt in leningen van opkomende landen die in lokale valuta’s zijn uitgegeven in lokale valuta’s, is eveneens slachtoffer van de gestegen lange Amerikaanse rente. Wel staat deze ETF over heel 2023 in euro’s gemeten nog 1,8% in de plus. Komend jaar ondergaat de iShares J.P. Morgan EM Local Govt Bond ETF mogelijk een interessante verandering. Indexaanbieder J.P. Morgan heeft eind september besloten om India toe te laten tot de J.P. Morgan GBI-EM Index. In deze index zijn staatsleningen van opkomende landen, uitgegeven in lokale valuta’s, opgenomen. Vanaf juni 2024 moet ook een aantal Indiase staatsleningen geleidelijk aan deze index worden toegevoegd, met een maximale weging van 10%. Deze indexwijziging zou ook moeten doorwerken in de J.P. Morgan GBI-EM Global Diversified 10% Cap 1% Floor. Deze index is afgeleid van de brede GBI-EM index en is de onderliggende index van de iShares-ETF die deel uitmaakt van de Pensioenportefeuille.
