Het buiten de balans houden van verplichtingen via een speciaal daarvoor opgezet vehikel speelde een grote rol in meerdere crises. Deze ‘special purpose entities’
De ongelukjes op de Amerikaanse kredietmarkt stapelen zich op en dat leidde tot een veel geciteerde uitspraak van J.P. Morgan Chase-topman Jamie Dimon. Die stelde tijdens de presentatie van de derde kwartaalcijfers van de bank dat de schuldproblemen van First Brands en Tricolor geen incidenten waren, ‘want als je één kakkerlak ziet zijn er meestal meer’.
De invloedrijke banktopman hoefde slechts een dag op zijn gelijk te wachten. Toen maakten de regionale Amerikaanse banken Western Alliance Bank en Zions Banks kredietverliezen bekend op enkele leningen waar mogelijk fraude in het spel is. Ook bij First Brands, de leverancier van auto-onderdelen die uitstel van betaling heeft aangevraagd, worden door de Amerikaanse faillissementstoezichthouder malversaties vermoed. Volgens kredietbeoordelaar Fitch zijn de problemen van First Brands vooral terug te voeren op de miljarden dollars aan financiering die buiten de balans zijn gehouden. The Financial Times meldde eind september al dat enkele aan First Brands gelieerde entiteiten uitstel van betaling hadden aangevraagd. Volgens de zakenkrant betrof het een zestal zogeheten SPE’s, ‘special purpose entities’.
Het gebruik van deze vehikels, waarmee verplichtingen buiten de balans gehouden kunnen worden, speelde ook al een dubieuze rol in het faillissement van Enron en de gigantische problemen van de banksector in de grote financiële crisis van 2008. Het instrument blijkt terug van – nooit helemaal – weg geweest. Niet alleen kleinere, mogelijk ietwat obscure, bedrijven maken er gebruik van.
Meta
Eind vorige week berichtte Bloomberg namelijk dat Blue Owl Capital, een verstrekker van private financiering met een beheerd vermogen van $284 mrd, een pakket van zo’n $30 mrd had samengesteld voor de financiering van het gigantische Hyperion-datacenter van Meta in de staat Louisiana. Blue Owl heeft een SPE opgericht die 80% van een joint venture met Meta – dat de resterende 20% heeft – bezit. Deze SPE heeft voor $27 mrd aan vreemd vermogen aangetrokken waarmee Hyperion ontworpen en gebouwd kan worden. Dit is het grootste private – dus niet op de obligatiemarkt geplaatste – schuldpakket ooit.
Kredietbeoordelaar Standard & Poor’s (S&P) gaf een ‘A+’ rating aan de lening van deze SPE, een stapje onder de rating van Meta zelf. Dat komt, stelt S&P, omdat in tegenstelling tot de gebruikelijke projectfinanciering de SPE-obligaties geen operationele activa als onderpand hebben. Het voordeel van deze constructie voor Meta is dat het bedrijf de financiering voor dit enorme project buiten de balans kan houden. Die balans kan een dergelijk project overigens prima aan.
Tegenover een totale schuldpositie van $47,6 mrd (inclusief $18,7 mrd aan leaseverplichtingen) staan liquide middelen ter waarde van $47,1 mrd. Meta genereert bovendien ieder kwartaal een vrije kasstroom – operationele kasstroom verminderd met investeringsuitgaven – van miljarden dollars (zie grafiek). Maar Hyperion is slechts een van de grote datacenters die Meta wil bouwen, investeringen die volgens een sociale-mediabericht van topman Zuckerberg ‘honderden miljarden dollars’ vragen. Het is prettig voor Meta wanneer deze bedragen via SPE-constructies niet allemaal op de balans verschijnen. Zo raken Meta’s verplichtingen wat meer uit het zicht, maar ze verdwijnen niet.
