De financiële theorie schrijft voor dat beleggers rationeel handelen. Maar niets menselijks is hen vreemd. Zij laten zich snel leiden door emoties en kuddegedrag. Vaak is de kijk op risico cultureel gekleurd.
Beleggers handelen niet altijd rationeel, nochtans veronderstelt de traditionele financiële theorie dat beleggers te allen tijde een afweging maken tussen risico en rendement. Over het algemeen geldt: hoe hoger het verwachte rendement, hoe groter de kans dat uw belegging minder waard wordt. Een stelregel die niet alleen voor aandelen geldt, hij is ook van toepassing op spaargelden.
Dat beleggers niet altijd even rationeel handelen, weten we al lang. Het vakgebied Behavioral Finance (gedragseconomie) onderzoekt menselijk gedrag op de financiële markten. De meeste mensen laten zich snel leiden door emoties en kuddegedrag. Het begrijpen van beleggingsbeslissingen vereist kennis van hoe mensen informatie verwerken, wat het terrein is van de psychologie.
Psychologie
De meeste beleggers halen hun informatie van analisten. De Amerikaanse gedragswetenschapper Dale Griffin en de Israëlisch-Amerikaanse psycholoog Amos Tversky onderzochten hoe beleggers op advieswijzigingen van analisten reageren. Ze ontdekten dat particuliere beleggers actie ondernemen op de sterkte van het signaal, zonder ook maar oog te hebben voor de ervaring van de analist.
Die fout heeft grote gevolgen voor beleggers. De subtiele opiniewijzigingen van ervaren analisten zorgen na een jaar vaak voor winst, terwijl de spectaculaire advieswijzigingen van onervaren analisten veelal in verlies resulteren. Dit is niet uitsluitend het gevolg van de mindere kwaliteit van onervaren analisten. Opvallende advieswijzigingen worden sneller opgemerkt en de initiële koersreactie is vaak overdreven, wat resulteert in een teleurstellend rendement.
Bekijk ook Beter Beleggen | Alfa, bèta, smartbèta en slimme alfa’s
Culturele verschillen
Uit onderzoek van de Duits-Zwitserse gedragseconoom Thorsten Hens blijkt dat het gedrag van beleggers wereldwijd verschillend is. Hij ontdekte dat Engelstalige beleggers doorgaans grotere verliezen tolereren, terwijl Duitssprekende beleggers het geduldigst zijn. Maar de traditionele financiële theorie gaat ervan uit dat Amerikanen en Duitsers dezelfde houding hebben ten aanzien van risico en dat ze even geduldig zijn.
In zijn algemeenheid zijn vrouwen meer risicoavers dan mannen, hebben hoogopgeleiden een hogere risicotolerantie dan laagopgeleiden en zijn er culturele verschillen in de mate waarin beleggers bereid zijn om risico te nemen.
Veel vrouwen vertrouwen op hun man als het gaat om financiën. Deels tonen zij minder interesse in beleggen vanwege hun gebrek aan financiële zelfstandigheid, maar wat ook een rol speelt is dat getrouwde mannen doorgaans meer toekomstgericht denken en eerder voor het nageslacht gaan beleggen.
Culturele kijk op risico
Hoe beïnvloedt de culturele achtergrond de aandelenportefeuilles van de verschillende beleggers? In landen zoals Roemenië, Litouwen en Rusland, waar beleggers risicoavers en ongeduldig zijn, is de risicopremie van aandelen hoog. Dit betekent dat beleggers in Oost-Europa minder bereid zijn om voor aandelen te betalen dan bijvoorbeeld in Duitsland of Scandinavië, waar ze geduldiger zijn en een hogere risicotolerantie hebben.
De risicopremie van aandelen is het laagste in Angelsaksische landen zoals het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, en het hoogste in opkomende economieën in Latijns-Amerika en Oost-Europa. In individualistische landen streven beleggers naar snelle winsten, terwijl in regio’s met een collectivistische cultuur beleggers liever nog wat wachten met het verzilveren van hun winst.
Culturele verschillen zijn hardnekkig en zullen blijven bestaan, ondanks de mondialisering van de wereldeconomie. In landen waar de risicopremie hoog is, houden beleggers hun aandelen langer vast. Dat komt ook tot uiting in het rendement van waarde-strategieën. In contreien waar beleggers ongeduldiger en minder risicomijdend zijn, zoals in Angelsaksische landen, zijn beleggers sneller bereid om aandelen te kopen en presteren groeiwaarden beter.
