Bedrijven maken meestal de gang naar de beurs als de stemming op de markt positief is en aandelen rijkelijk zijn gewaardeerd. Daarom is het extra belangrijk om beursdebutanten op basis van het prospectus goed door te lichten. Wat zijn de voornaamste aandachtspunten?
Er komen de laatste tijd weer veel nieuwe bedrijven naar het Beursplein. Voor speculanten is het vrijwel altijd interessant om in te schrijven op een IPO (Initial Public Offering), want nieuwkomers doen het op de eerste dag van de notering gemiddeld genomen bijzonder goed. Maar op de wat langere termijn presteren ze juist teleurstellend, blijkt uit onderzoek. Beleggers zijn vaak te optimistisch over de groeivooruitzichten van de debutant en hebben daardoor de neiging om teveel te betalen. Dat gaat ten koste van het rendement op de lange termijn. Het is hoe dan ook noodzakelijk om het kaf van het koren te scheiden en de nieuwelingen goed op waarde te schatten. Het prospectus bevat essentiële informatie, die we in vier stappen met u doornemen.
Prospectus
Een prospectus is een juridisch document dat verplicht is bij beursgangen en bevat voor beleggers belangrijke informatie om een oordeel te vellen over de debutant. Het is opgebouwd uit een aantal vaste onderdelen, waaronder een samenvatting, risicofactoren, een beschrijving van de activiteiten, financiële gegevens en informatie over de corporate governance. Het prospectus wordt door de onderneming en haar adviseurs geschreven, maar moet aan de wettelijke eisen voldoen en goedgekeurd zijn door de toezichthouder. In Nederland is dat de AFM. Hoewel het dus geen marketingbrochure is en ook de begeleidende banken en accountants de inhoud controleren, kan er wel degelijk sprake zijn van ontbrekende of misleidende informatie.
Stap 1
Cashen en wegwezen?
De eerste stap is om te kijken naar de reden van de beursgang. Een IPO kan bestaan uit een herplaatsing van bestaande aandelen, de uitgifte van nieuwe aandelen of een combinatie van beide. De IPO wordt door de huidige eigenaren gebruikt om te ‘cashen’ indien het − hoofdzakelijk – gaat om de herplaatsing van aandelen. Pas vooral op wanneer oprichters of bestuursleden er grotendeels uitstappen, temeer daar de kans dan groot is dat ze zich binnen afzienbare termijn volledig losmaken van het bedrijf. Wanneer insiders blijven zitten, is er dikwijls sprake van een zogeheten lock-up periode voor hun belang. In dat geval kan het verstandig zijn om tot die tijd even aan de zijlijn te blijven. Dumpen de insiders na afloop van de lock-up alsnog hun aandelen, dan is dat uiteraard een bijzonder negatief signaal. Bij de uitgifte van nieuwe aandelen moet het bedrijf de opbrengst idealiter gebruiken om te investeren of om expansieplannen te financieren. Vaak wordt de opbrengst echter aangewend om bestaande schulden af te lossen. Dat is voor nieuwe investeerders alleen interessant als de schuldgraad daardoor naar een laag niveau wordt teruggebracht, zodat de balans weer ruimte biedt voor groei-initiatieven of overnames.
Informatieachterstand
Een van de voornaamste risico’s van een IPO betreft de informatieachterstand bij beleggers. Veelal moeten ze hun oordeel alleen baseren op de informatie in het prospectus. De financiële gegevens die daarin staan gaan vaak maar een paar jaar terug. De begeleidende banken stellen wel researchrapporten op, maar die zijn niet objectief. Meer onafhankelijke analisten gaan de beursdebutanten pas na verloop van tijd volgen. Het is daarom verstandig om ook zoveel mogelijk informatie over het bedrijf, de markt en de concurrenten te verzamelen op internet.
Stap 2
Let op de risico’s
Een belangrijk onderdeel van het prospectus is de beschrijving van de risico’s waarmee het bedrijf te maken heeft. De beursdebutant en betrokken partijen gaan hier doorgaans uitvoerig te werk, om zich zo goed mogelijk in te dekken tegen eventuele schadeclaims. Beleggers kunnen hier dan ook veel uithalen. Kijk daarbij goed naar de specifieke bedrijfsrisico’s, naast de algemene risico’s zoals valuta- en renteschommelingen, volatiele grondstofprijzen en een verslechtering van het economische klimaat. Is de onderneming bijvoorbeeld afhankelijk van enkele grote klanten, leveranciers of van een product? Lopen er rechtszaken of onderzoeken en hoe is het met de pensioenverplichtingen gesteld? De risicoparagraaf vertelt ook veel over het businessmodel en de marktomstandigheden. Zijn de activiteiten cyclisch of juist defensief? Is het een verzadigde markt of een groeimarkt? Wordt er gesproken van ‘zeer concurrerende marktomstandigheden’, dan is het bedrijf hoogstwaarschijnlijk actief op een vechtmarkt met lage toetredingsbarrières en dito winstmarges. Verder verdienen de balansrisico’s vanzelfsprekend veel aandacht. Een lage schuldgraad en goede solvabiliteit zijn noodzakelijk om minder goede tijden door te komen.
Gratis lunch
Er is veel onderzoek verricht naar de rendementen van IPO’s, onder andere door Ritter (1991). Daaruit komt naar voren dat de koersen op de eerste handelsdag meestal omhoog schieten maar dat de aandelen in de jaren daarna achterblijven bij vergelijkbare, al langer genoteerde spelers.
Stap 3
Kijk naar de groeivooruitzichten
Om de beleggingscase te beoordelen, zullen beleggers een goede inschatting moeten maken van de toekomstige winstontwikkeling. Een door het bedrijf afgegeven groeidoelstelling kan daarbij een handvat zijn, maar mogelijk is het management te optimistisch. Daarom is het verstandig om interne prognoses af te zetten tegen de groeipercentages die sectorgenoten laten zien en ook te vergelijken met de verwachte marktgroei door brancheorganisaties of onafhankelijke researchbureaus. Kijk uiteraard ook hoe het bedrijf in de afgelopen jaren heeft gepresteerd en zet daarbij de autonome omzetgroei, ontwikkeling van de operationele cash flow en winstmarges af tegen concurrenten. Het kan zijn dat de winst in het jaar voor de IPO nog even mooi wordt opgepoetst. Focus daarom op de operationele cashflow. De marktaandelen, schaalgrootte, hoogte van de winstmarges en het rendement op het eigen vermogen vertellen veel over de concurrentiepositie en de algehele kwaliteit van het bedrijf en geven daarmee een indicatie voor de houdbaarheid van de verdiencapaciteit. Hoe beter de resultaten zijn gespreid over regio’s, producten, klanten, hoe stabieler de winst. Vergeet ook de sectie niet waar meer informatie wordt gegeven over de corporate governance en de achtergrond van het management. Ervaring telt en ook de commissarissen moeten geen lichtgewichten zijn.
World online
Eind jaren ’90 werd het Damrak overspoeld door beursgangen van voornamelijk jonge IT-bedrijven. Kort daarna spatte de internetzeepbel uiteen en stortten de koersen van de meeste beursnieuwelingen in elkaar. Vooral het drama rond World Online heeft diepe wonden achtergelaten bij de Nederlandse particulier. Het aandeel ging onder een enorme mediahype begin 2000 naar de beurs voor €43 en eind dat jaar werd het voor €10 overgenomen door Tiscali. De Hoge Raad concludeerde in 2009 dat World Online en de begeleidende banken aansprakelijk zijn voor misleiding van beleggers. Zo had oprichter Nina Brink gelogen over haar aandelenbezit.
Stap 4
Betaal niet te veel
Een groot nadeel van IPO’s is dat ze meestal plaatsvinden op het moment dat het beursklimaat uitstekend is, waardoor het risico bestaat dat beleggers een te hoge prijs betalen. Werp daarom een kritische blik op de waardering en hou ook de neerwaartse risico’s in het oog alvorens in te stappen. Beoordeel de koers-winstverhouding en de nettoschuld/ebitda-verhouding op basis van de kwaliteit van de winst en de groeivooruitzichten en vergelijk deze ratio’s met beursgenoteerde concurrenten. Vanwege de hogere risico’s van een IPO is een korting gerechtvaardigd. Is het groeipotentieel onzeker, dan moet de waardering daar ook naar zijn. Betaal vooral niet teveel, ook al zijn de vooruitzichten nog zo mooi. De toekomst is onzeker en optimistische verwachtingen voor met name jonge bedrijven komen vaak niet uit. Een gebrekkige free-float en stevige beschermingsconstructies tegen vijandige overnames kunnen ook de waardering drukken.
[su_accordion]
[su_spoiler title=”Overtoewijzing”]
Bij de meeste beursgangen is sprake van een overtoewijzingsoptie. Bij een sterke vraag kunnen de begeleidende banken dan kort na de beursgang extra aandelen plaatsen.[/su_spoiler]
[su_accordion]
[su_spoiler title=”Bookbuilding”]
In het prospectus staat de prijsrange waarvoor het bedrijf naar de beurs wordt gebracht. De daadwerkelijke prijs wordt vastgesteld op basis van het bookbuilding proces, waarbij professionele beleggers aangeven hoeveel aandelen ze willen kopen tegen welke prijs.[/su_spoiler]
[su_accordion]
[su_spoiler title=”Grootste IPO”]
De beursgang van de Chinese internetgigant Alibaba in 2014 leverde $25 mrd op en was daarmee de grootste IPO op Wall Street ooit.[/su_spoiler]
[su_spoiler title=”Hoogtijdagen”]
In 1998 maakte een recordaantal van 22 bedrijven hun beursdebuut op het Beursplein.[/su_spoiler]
Lees verder in het Dossier Educatie
Wilt u nog sneller uw kennisniveau verbeteren? Schrijf u in voor de Beleggers Belangen Academy. Binnen de Academy delen de specialisten van Beleggers Belangen hun bewezen kennis over beleggen, omdat het nemen van de juiste beleggingsbeslissingen belangrijker is dan ooit.
