De beurzen raken steeds meer in de greep van macro-economische ontwikkelingen zoals de kapitaaluitstroom uit China en de daling van de olieprijs. Een focus op risicofactoren en beleggingsdoelen kan beleggers helpen om goed door deze lastige periode te komen.
Beursgenoteerde bedrijven moesten de afgelopen weken met wel heel goede cijfers komen om zich op een slechte beursdag te onttrekken aan het negatieve sentiment. De richting van de koersen wordt in toenemende mate bepaald door macro-economische factoren, zoals de schommelingen van de olieprijs, de economische groei in China en de ontwikkeling van de Amerikaanse werkloosheid. Aan dat rijtje kan sinds vorige week ook een mogelijke ‘Brexit’ worden toegevoegd. De dominante rol die de macro-economische factoren spelen op financiële markten, maakt het verstandig om de portefeuille tegen het licht te houden en de aanpak eventueel bij te stellen.
Stap 1
Zorg dat risico’s beloond worden
Wie een beleggingshorizon heeft van ten minste vijf jaar en op zoek is naar een wat hoger rendement, ontkomt er niet aan om met zijn investeringen een zekere mate van risico te nemen. In het huidige klimaat is het zaak om heel bewust te kiezen voor risico’s waar in potentie een mooie beloning tegenover staat. Een mooi voorbeeld zijn de kansen die nu ontstaan op de markt voor high-yieldobligaties. De koersen staan daar zwaar onder druk als gevolg van de vrees voor een golf aan faillissementen onder Amerikaanse schalie-olieproducenten. Door de scherpe prijsdalingen zijn ook Europese high-yieldobligaties onderuit gegaan. Op dit continent wordt er echter nauwelijks schalie-olie gewonnen en Europese bedrijven met een relatief lage kredietwaardigheid bieden op de huidige koersniveaus dan ook een aantrekkelijker verhouding tussen risico en rendement dan hun Amerikaanse evenknieën.
Nauwelijks bearmarkten zonder recessie
BASF heeft de omzet in het vierde kwartaal met 23% zien dalen tot €13,9 mrd. Het bedrijfsresultaat daalde met 34%, naar €1,9 mrd, en de nettowinst kwam 76% lager uit op €339 mln. De zwakke resultaten werden voornamelijk veroorzaakt door de val van de prijzen voor olie en aardgas, die ertoe leidden dat de omzet in de divisies Oil & Gas en Chemicals met respectievelijk 82 en 22% daalde tot €731 mln en €32 mrd. In een reactie op de lage energieprijzen en de afzwakkende economische groei in China verlaagt BASF het investeringsbudget van ,2 mrd naar ,5 mrd in 2016. De onderliggende winst ligt in het nieuwe jaar naar verwachting iets lager dan in 2015. Door besparingen is er, ondanks de zwakke groeivooruitzichten, ruimte om het dividend met €0,10 te verhogen naar €2,90 (dividendrendement 5%).
Stap 2
Spreid naar risicofactoren
Door de portefeuille te spreiden over verschillende categorieën, zoals aandelen, obligaties en liquiditeiten, daalt het risico dat een tegenvaller in een bepaald segment of een bepaalde markt grote financiële schade aanricht. De laatste maanden lijkt deze theorie echter slechts in beperkte mate op te gaan. De correlatie tussen aandelen, de olieprijs en high-yieldobligaties is enorm toegenomen. Het onderscheid dat lijkt te tellen is dat tussen risicovolle activa, zoals de bovengenoemde drie categorieën, en veilige havens zoals Duitse en Amerikaanse staatsobligaties. Beleggingsstrategen zien in de huidige markt dan ook een risk on/risk off-klimaat. Hierbij wordt de koersrichting van verschillende categorieën bepaald door één specifieke factor. In plaats van vast te houden aan de traditionele spreiding, kunnen beleggers er ook voor kiezen om meer te sturen op de factoren die de marktrichting bepalen. Dit wordt ook wel factor- of smart-beta-beleggen genoemd. Een goed voorbeeld is de zogeheten low volatility-strategie, waarbij een fonds of een ETF positie kiest in aandelen of obligaties waarvan de koersen minder sterk schommelen dan het marktgemiddelde. Deze aanpak onderscheidt zich met name in woelige perioden op de beurs.
Stap 3
Houd de volatiliteit in de gaten
Toenemende volatiliteit kan een voorbode zijn van een flinke koersdaling. ‘Voor mijn kinderen zijn mijn woede-uitbarstingen altijd een verrassing, maar als ze goed zouden opletten zien ze dat ik begin te trillen voordat ik tegen ze tekeer ga’, grapte John McLaughlin, hoofd portefeuilleoplossingen bij Schroders, anderhalf jaar geleden over de rol van volatiliteit als waarschuwingssignaal. Hij wees er daarbij op dat in de aanloop naar de scherpe koersdalingen in 2001 en 2008 de volatiliteit scherp toenam. Verschillende professionele vermogensbeheerders hebben modellen ontwikkeld waarbij de blootstelling aan aandelen en andere risicovolle activa wordt afgebouwd op het moment dat de VIX – een maatstaf voor de volatiliteit van de S&P500-index – boven de 20 of een ander vooraf vastgesteld niveau uitkomt. Hoewel het ook regelmatig voorkomt dat een scherpe toename van de volatiliteit niet wordt gevolgd door een scherpe koersdaling, kan het inbouwen van wat extra bescherming via bijvoorbeeld derivaten veel ellende voorkomen op momenten waarop de koersen wel hard onderuit gaan.
[su_accordion]
[su_spoiler title=”Devaluatie yuan”]
De verzwakking van de Chinese economie trekt steeds meer de aandacht. Het grote gevaar is kapitaalvlucht, die steeds grotere vormen aanneemt. In februari namen de valutareserves met bijna $100 mrd af en sommige economen denken dat de yuan met minstens 10% moet dalen ten opzichte van de dollar. Als de Chinese overheid ervoor kiest om dat via een grote devaluatie te doen, ontstaat er grote deflatoire druk op de wereldeconomie.[/su_spoiler]
[su_accordion]
[su_spoiler title=”Verdere olieprijsdaling”]
De correlatie tussen de olieprijs en de aandelenmarkten staat op veruit het hoogste niveau sinds de jaren ’70. In theorie zou een lage olieprijs gunstig moeten zijn voor de economie, aangezien consumenten en bedrijven door lagere brandstofkosten meer geld overhouden voor andere uitgaven. Beleggers hebben echter meer oog voor de negatieve effecten, zoals lagere inkomsten, die leiden tot politieke onzekerheid in olieproducerende landen.[/su_spoiler]
[su_accordion]
[su_spoiler title=”Amerikaanse recessie”]
Het gevaar van een Amerikaanse recessie ligt voor een deel in het verlengde van de risico’s die ontstaan door de scherpe daling van de olieprijs. Veel kleine en middelgrote bedrijven die actief zijn met het winnen van schalie-olie in de Verenigde Staten, komen door de lage olieprijs in grote problemen. Op de markt voor high-yieldobligaties wordt al ingeprijsd dat een derde tot de helft van deze ondernemingen in betalingsproblemen komt.[/su_spoiler]
[su_accordion]
[su_spoiler title=”Vluchtelingencrisis”]
Er zitten verschillende kanten aan de grote stroom vluchtelingen naar Europa. De hogere overheidsuitgaven voor de opvang dragen mogelijk bij aan een toenemende economische groei op korte termijn, maar op politiek vlak komt er een steeds grotere terugslag, waarbij extreem-rechtse partijen aan populariteit winnen. De politieke onzekerheid vormt een bedreiging voor het zwakke herstel van de Europese economieën.[/su_spoiler]
[su_accordion]
[su_spoiler title=”Brexit”]
Op 23 juni stemmen de Britten over een eventueel vertrek uit de Europese Unie. Hoewel een breuk tussen het Verenigd Koninkrijk en Europa vooral grote gevolgen zou hebben voor het land zelf, zou ook de impact op de vooruitzichten voor de rest van Europa aanzienlijk zijn. Economen houden er rekening mee dat de groei in de eurozone mogelijk 0,5% lager komt te liggen als het Verenigd Koninkrijk zich terugtrekt.[/su_spoiler]
Stap 4
Verlies de doelen niet uit het oog
Beleggers die alle risico’s willen uitsluiten, kunnen het beste al hun aandelen en obligaties inruilen voor een spaarrekening of een geldmarktfonds. De keerzijde is dat het verwachte rendement bij de huidige (spaar)rente zeer laag ligt. Een belegger moet het risiconiveau van de portefeuille bepalen aan de hand van de financiële doelen in plaats van het onderbuikgevoel. Een grote weging in veilige staatsobligaties en liquiditeiten geeft nu een veilig gevoel, maar daar staat het gevaar tegenover dat de vermogensopbouw uiteindelijk onvoldoende is voor bijvoorbeeld de studie van de kinderen of de gewenste aanvulling op het pensioen. Met name voor beleggers met een langere horizon is het dan ook zaak om het risico van de portefeuille niet te ver terug te schroeven. Uiteindelijk herstellen beurskoersen zich weer van een crash. Indices die berekend worden via het herbeleggen van dividenden, zoals de S&P500 en de DAX, staan respectievelijk circa 25 en 15% hoger dan voor de kredietcrisis en de recente beursmalaise.
Bearmarkten in het kort
De beurs is een slechte voorspeller
Sinds WOII zijn er 13 bearmarkten geweest. Na 7 daarvan kwam de Amerikaanse economie in een recessie terecht.
De economie heeft het gedaan
Uit onderzoek van J.P.Morgan AM blijkt dat verzwakking van de economie een grote rol speelde bij 8 van de 10 slechtste beursperiodes in de afgelopen 100 jaar.
Overige macro- factoren
Andere macro-factoren die vaak een rol speelden bij een beursdaling waren extreme waarderingen (vijf maal), een rally van grondstofprijzen (vier keer) en snelle renteverhogingen door de Fed (eveneens vier keer).
Koersschade
Gemiddeld duurde een bearmarkt 25 maanden en daalde de koers met 45%.
