Beleggen in aandelen spreekt bij veel mensen tot de verbeelding. Toch weten maar weinig particuliere beleggers echt successen te boeken met individuele aandelen. Uit onderzoek naar de prestaties van beleggers bij doe-het-zelf-brokers (o.a. Pennings, 2009) blijkt dat de ruime meerderheid geld verliest. Veel beleggers handelen te veel of hebben moeite met timing. Eigenlijk moet een belegger drie keer goed zitten: het juiste aandeel selecteren en dit op het juiste moment kopen én verkopen. Dit is vaak te veel gevraagd, waardoor de meesten niet in staat zijn het langetermijnrendement op aandelen, dat ligt op zo’n 7% per jaar, te oogsten. Onderstaand stappenplan vergroot de kans om dat gemiddelde te halen.
STAP 1
Formuleer een visie
De belegger doet er verstandig aan een aantal belangrijke vragen van te voren voor zichzelf te hebben beantwoord. Ten eerste de vraag of koersen te voorspellen zijn. En zo ja, of de belegger zelf in staat is goed te voorspellen. Volgens de theorieboeken zijn de markten redelijk efficiënt. Dat wil zeggen dat het lastig is met de bestaande informatie beslissingen te nemen die leiden tot grote koerswinsten. Er bestaan wel beleggers die redelijk consistent ‘outperformance’ weten te boeken, dankzij superieure kennis en/of timingsmethoden. Maar de meeste beleggers behoren niet tot die groep en voor hen is het daarom verstandig in een breed gespreid aandelenmandje te stappen. Dat kan een indexproduct zijn of, als men gelooft in de capaciteiten van een bepaalde actieve fondsbeheerder, een actief beleggingsfonds (zie stap 4). Ook moet de vraag worden beantwoord of er wereldwijd of juist met regionale of bedrijfsspecifieke accenten moet worden belegd. En of opkomende landen en/of smallcaps moeten worden gemeden; die kennen over het algemeen hogere rendementen, maar ook grotere risico’s.
STAP 2
Kies een lange horizon
Beleggen in aandelen vereist een lange adem. Wie in het jaar 2000 in aandelen was gestapt had met een goed gespreid product als de MSCI World 2% rendement per jaar gemaakt, met dank aan vooral de goede prestaties van aandelen in de laatste jaren. Wie echter de afgelopen vijf jaar als referentie neemt, ziet dat aandelen 9,5% per jaar hebben opgeleverd, de afgelopen drie jaar zelf 12,5%. Over de perioden 1929-1942 en 1962-1982 beleefden beleggers per saldo weinig plezier aan aandelen, althans als we indices als richtlijn nemen en geredeneerd vanuit beleggers die zijn ingestapt in 1929 en 1962. De eerder genoemde 7% is een langjarig gemiddelde. Wil de belegger kans maken dit percentage te halen, dan moet hij een lange beleggingshorizon kiezen, het liefst meer dan vijftien jaar, en gespreid instappen. Door iedere maand, kwartaal, of halfjaar wat te beleggen wordt een eenmalig ongunstig instapmoment vermeden.
STAP 3
Accepteer beweeglijkheid
Financiële markten gaan vaak harder omhoog of omlaag dan we rationeel voor mogelijk houden. Er vinden hevige debatten plaats tussen beleggers of dit komt door trendmatige bewegingen (zichzelf versterkende effecten) en/of door emoties. Nobelprijswinnaar Robert Shiller heeft aangetoond dat in de praktijk koersen zo’n twintig keer heftiger reageren dan de theoretische koersen die kunnen worden afgeleid uit rationele waarderingsmodellen. Beweeglijkheid wordt in de financiële markten uitgedrukt in een percentage, dat een indicatie geeft van de op- en neergaande bewegingen die op jaarbasis zijn te verwachten. Voor de MSCI World ligt dit percentage rond de 14,5%. Bij de AEX ligt de beweeglijkheid hoger – zo’n 22,5% – want deze index is minder goed gespreid (2000 aandelen uit de MSCI World versus 25 uit de AEX). Er zijn jaren dat een index meer kan stijgen en dalen dan voornoemde percentages. De AEX daalde in 2008 bijvoorbeeld 55%. Aandelenbeleggers moeten deze schommelingen kunnen verdragen. Dat kan eigenlijk alleen als men belegt met geld dat voor lange tijd niet nodig is.
STAP 4
Selecteer het juiste product
Tot slot de keuze voor het product. Globaal zijn er twee soorten: actieve beleggingsfondsen, waarbij de beheerder probeert betere resultaten (hoger rendement, lager risico of een combinatie hiervan) te behalen dan de index, of indexproducten die tegen lage kosten nauwkeurig een index volgen. Als die indexproducten beursgenoteerd zijn spreekt men ook wel van Exchange Traded Funds (ETF’s) of trackers. Kiest men voor een actieve fondsbeheerder dan zijn twee zaken van belang. Ten eerste moet de belegger accepteren dat de prestaties van de beheerder soms lange tijd van de relevante index kunnen afwijken. Ten tweede moet hij de kennis hebben om de actieve beheerder goed te beoordelen. Een goed selectie- en monitoringsproces is dan noodzakelijk. Bestaat zo’n proces niet (en/of is er geen tolerantie voor tijdelijke underperformance), dan liggen indexproducten voor de hand.
