Indexbeleggen stap voor stap uitgelegd

Op de laatste dag van het jaar viert indexbeleggen in zekere zin zijn vijftigste verjaardag. Op 31 december 1975 lanceerde John Bogle namelijk First Index Investment Trust. Het indexfonds werd aanvankelijk door veel professionele investeerders weggehoond. Want waarom zou je genoegen nemen met een gemiddeld marktrendement? Inmiddels weet bijna elke belegger het antwoord: omdat je dankzij lagere kosten onderaan de streep beter uit bent dan het overgrote deel van de markt. De lage kosten waarmee indexbeleggen zich onderscheidt, zijn een heel belangrijke reden waarom er tegenwoordig $1500 mrd is belegd in First Index Investment Trust-opvolger Vanguard 500 Index ETF (VOO). Dat is meer dan de totale omvang van de Nederlandse economie.

Het volgen van een bepaalde index wordt ook wel passief beleggen genoemd. In de Verenigde Staten is deze beleggingsvorm volgens fondsonderzoeker Morningstar inmiddels groter dan actief beleggen. In 16 van de 20 categorieën die Morningstar tegen het licht hield, lag het rendement van passieve oplossingen over het afgelopen decennium hoger dan het gemiddelde van actief beheerde fondsen. Behalve lage kosten speelt ook gemak een belangrijke rol bij de groeiende populariteit van indexbeleggen. Via de aankoop van een Exchange Traded Fund (ETF) of indexfonds krijg je toegang tot alle aandelen in een beursindex. Bovendien zorgt de ETF- of fondsaanbieder ervoor dat de waardeontwikkeling goed in lijn loopt met de index. Hoe pak je indexbeleggen slim aan?

Stap 1: Kies een geschikte index

De AEX is vaak de eerste index die Nederlandse beleggers leren kennen. De ETF’s die iShares en VanEck aanbieden op de AEX hebben een gezamenlijk vermogen van ruim €1 mrd. Verstandig beleggen vraagt echter om een brede spreiding en in dat opzicht schiet deze index wat tekort. Het geografisch zwaartepunt ligt sterk op Noordwest-Europa en sommige sectoren hebben helemaal geen plaats in de AEX.

Het beste uitgangspunt is dan ook om te bedenken welk probleem een ETF moet oplossen. Wil je wereldwijd beleggen? Dan kan de MSCI World Index met circa 1500 large- en midcaps uit ontwikkelde landen een goede oplossing zijn. Wie liever niet wil dat een paar megabedrijven sterk meewegen in de portefeuille, kan voor een ‘equal weighted’-variant kiezen. Hierbij krijgen alle aandelen een even groot gewicht. De portefeuille wordt een- of tweemaal per jaar in evenwicht gebracht.

Er zijn ook ETF’s die speciale thema-indices volgen op het vlak van bijvoorbeeld AI, goudmijnen of zonne-energie. Bovendien zijn er ook indices die aanpassingen maken op een bekende index, door bijvoorbeeld bedrijven met een hoge CO2-uitstoot uit te sluiten.

Stap 2: Vind de juiste replicatiemethode

ETF-aanbieders gebruiken verschillende methoden om een index te repliceren. Bij fysieke replicatie worden de onderliggende aandelen daadwerkelijk aangekocht. Deze methode is transparant en sluit het beste aan bij de samenstelling van de index. Binnen fysieke replicatie bestaan twee varianten. Bij volledige replicatie worden alle aandelen gekocht, terwijl bij sampling alleen de belangrijkste aandelen worden aangehouden.

Daarnaast is er synthetische replicatie, waarbij een swapconstructie wordt gebruikt om het indexrendement te leveren zonder dat de ETF de onderliggende aandelen bezit. Deze methode kan efficiënt zijn in markten die moeilijk toegankelijk zijn, maar brengt ook extra tegenpartijrisico met zich mee. Welke methode het beste past, hangt af van de markt, de kosten en de voorkeur van de belegger. Bij zeer liquide en brede indices, verdient fysieke replicatie meestal de voorkeur. Bij moeilijk verhandelbare markten kan synthetische replicatie juist een efficiënte oplossing zijn.

Stap 3: Kijk naar de kosten en pas op voor dividendlekkage

De ETF-markt is behoorlijk competitief en de zogeheten total expense ratio (TER) van ETF’s op dezelfde index ligt vaak dicht bij elkaar. Toch is het verstandig om de kosten goed in beeld te krijgen, want een verschil van 0,2% per jaar heeft op de lange termijn toch flink impact op het totaalrendement. Dat geldt ook voor de mate van dividendlekkage. De hoogte van dividendbelasting verschilt per land. Door belastingverdragen en fondsstructuren kan een deel van dat dividend verloren gaan – dit wordt dividendlekkage genoemd.

Vooral Amerikaanse dividendbelasting kan nadelig uitpakken voor Europese ETF-beleggers, afhankelijk van waar het fonds juridisch gevestigd is. ETF’s die in Ierland zijn gedomicilieerd, profiteren vaak van gunstige belastingverdragen met de Verenigde Staten, waardoor minder dividendbelasting wordt ingehouden. In Luxemburg gevestigde ETF’s kunnen iets minder voordelig uitpakken.

Stap 4: Kijk of er een actief beleggend fonds als alternatief is

Ondanks de populariteit van indexbeleggen zijn er markten en thema’s waarin actief beheer juist waarde kan toevoegen. Bij inefficiënte markten – denk aan opkomende landen of smallcaps – kan een ervaren beheerder meerwaarde bieden, omdat informatie asymmetrisch verspreid is en veranderende marktomstandigheden minder snel worden ingeprijsd. Indexbeleggers doen er daarom goed aan om actief en passief niet als tegenpolen te zien, maar als complementaire bouwstenen binnen één portefeuille.