De afgelopen weken zijn weer een heleboel nieuwe maatregelen van centrale banken aangekondigd (zie de column in de rubriek Assetallocatie). Aan de hand van het ECB-beleid bekijken we de mogelijkheden van centrale banken. Het officiële doel van de Europese Centrale Bank is om de inflatie in Europa dichtbij, maar onder de 2% te houden. Wij denken dat men in Frankfurt achter gesloten deuren vooral van mening is dat er teveel schulden in Europa zijn en dat die draagbaar moeten blijven. Een lage rente helpt daarbij. De spaarrente nadert inmiddels de nul. Heeft u uw geld vijf jaar niet nodig, dan biedt de ABN Amro een depositorente van 0,45% per jaar. Het is een kwestie van tijd voordat het huidige beleid ertoe leidt dat de spaarrente onder de nul gaat.
Als de spaarrentes echt negatief gaan, zullen de betaalrekeningen snel volgen
Het proces dat wij in de afgelopen jaren van de ECB hebben gezien is als volgt: de rente wordt naar beneden gebracht. Dit betekent dat zwakke bedrijven kunnen overleven omdat ze minder geld kwijt zijn met het financieren van hun schulden. Deze bedrijven gaan dus niet failliet, zij blijven goederen produceren en diensten leveren. Vervolgens ontstaat overcapaciteit. Bedrijven verlagen hun prijzen om hun producten en diensten toch nog verkocht te krijgen. Lage prijzen wakkeren bij de ECB de angst voor deflatie aan, en nieuwe maatregelen worden genomen. De rente zakt verder en het hele proces herhaalt zich opnieuw. Als de spaarrentes echt negatief gaan, zullen de betaalrekeningen snel volgen. Het doembeeld van negatieve rente valt gedeeltelijk te ontwijken door geld thuis te bewaren. In dit licht is het opvallend dat de ECB sinds vorige maand twee dingen aan het onderzoeken is. Ten eerste de afschaffing van het 500-eurobiljet en ten tweede een maximum bedrag voor contante betalingen. De officiële reden is het tegengaan van terrorismefinanciering, maar het maakt het ook meteen lastiger om grote hoeveelheden cash thuis aan te houden.
Twee zaken die belangrijk zijn: met deze schets extrapoleren we de huidige trend. Dat is gevaarlijk, want trends kunnen draaien. Bovendien lijkt dit een extreem beeld, maar tien jaar geleden was het ook ondenkbaar dat Zwitserland zich in 2016 voor vijftig jaar zou kunnen gaan herfinancieren tegen een rente van 0,25% per jaar. Het is net als met die kikkers in de pan. Stop je ze in heet water, dan springen ze eruit. In water dat je langzaam verwarmt kan je ze koken.
Lees ook: De ECB zorgt dat het systeem niet geneest
Dansen zolang de muziek speelt
