Recessievrees | Komt er een crash?

Augustus is een bijzondere maand in de financiële wereld. Het is ofwel volledig rustig, of er vindt een gebeurtenis plaats die zo ingrijpend is dat het de geschiedenisboeken ingaat.

In augustus 1998 leidde de financiële crisis in Rusland tot een grote roebel-devaluatie met wereldwijde economische gevolgen. Het hedgefonds LTCM leed enorme verliezen, wat een noodredding door de Federal Reserve vereiste. Lehman Brothers weigerde vervolgens deel te nemen aan de reddingsoperatie, terwijl de concurrerende zakenbanken Goldman Sachs, Merrill Lynch en Morgan Stanley, onder druk van de Fed, instemden met kapitaalinbreng om een grote financiële crisis te voorkomen.

Ook in augustus werden in 2007 de eerste tekenen van de kredietcrisis zichtbaar. Banken werden terughoudender met het uitlenen aan elkaar, vanwege zorgen over blootstelling aan subprime-hypotheken. Op 9 augustus 2007 maakte de Franse bank BNP Paribas bekend dat ze de waarde van drie van haar beleggingsfondsen had bevroren vanwege een ‘verdamping van liquiditeit’ in de Amerikaanse subprime-markt.

Dit was een schok voor de financiële markten en werd gezien als een signaal dat de problemen zich aan het uitbreiden waren. Lehman werd uiteindelijk een jaar later (begin september 2008) gestraft voor haar gedrag in 1998: de Fed liet de zakenbank failliet gaan, en de wereld ging de mondiale financiële crisis in.

Er valt ook een punt te maken dat de beurscrash van oktober 1987 al in augustus begon. In augustus 1987 begonnen enkele economische indicatoren zorgen te baren. De inflatiecijfers stegen en er waren toenemende zorgen over de handelsbalans van de Verenigde Staten. De Amerikaanse centrale bank, de Federal Reserve, verhoogde in reactie op de inflatiezorgen de rente, wat beleggers nerveus maakte.

De dollar begon te dalen en de rente begon sterk te stijgen. In oktober trokken beleggers het niet meer: ze zorgden met ruim -20% in één dag voor de grootste koersdaling ooit.  Last but not least begonnen ook in 1929 de problemen in augustus, toen de Fed de rente verhoogde en economische signalen wezen op stagnatie.

Geschiedenis is al geschreven

Ook augustus 2024 zal de geschiedenisboeken ingaan. De VIX-index, die sinds 1990 de verwachte beweeglijkheid van de S&P500 voor de komende dertig dagen meet, is afgelopen maandag gestegen naar 66 punten. Er zijn maar twee andere gebeurtenissen in de afgelopen 34 jaar geweest die beleggers nog zenuwachtiger maakten en zorgden voor nog volatielere koersen: de mondiale financiële crisis van 2008 en de covid-crash van 2020.

Tijdens beide crises steeg de VIX tot net boven de 80 punten. De RSI-14 van de VIX, die het momentum van de VIX index meet, staat nu op de hoogste stand sinds het begin van de index. Dit wil zeggen dat angst onder beleggers nog nooit zo snel is toegenomen als nu.

Beleggers waren maandag zo angstig dat ze massaal posities innamen in Fed-futures; daar is uit af te leiden dat ze de kans op een noodrenteverlaging op zeer korte termijn op 60% inschatten. Een van de redenen waarom de situatie nu zo heftig is, is dat beleggers vóór deze piek in de VIX zeer positief naar de toekomst keken. Dit optimisme komt onder meer naar voren uit het Amerikaanse winstrendement op aandelen, dat eind juli op 3,8% stond.

Dit betekent dat als de belegger $100 in de S&P500 stopt, hij rekent op een jaarwinst van $3,80. Ter vergelijking: de risicovrije rente was toen 5%. De markt heeft met andere woorden hoge verwachtingen van de winstontwikkeling van S&P500-bedrijven ingeprijsd. En hoe groter de verwachting, hoe groter de teleurstelling wanneer die verwachting niet uitkomt.

Amerikaanse economie koelt snel af

De belangrijkste reden voor de huidige angst onder beleggers is vrees voor een recessie in de VS en die is weer ontstaan door tegenvallende economische cijfers. Al sinds 3 mei is de Amerikaanse variant van de Citigroup Surprise Index negatief.

Deze index meet het verschil tussen de verwachte en werkelijke economische cijfers. Een stand van nul betekent geen verschil, terwijl een negatieve stand aangeeft dat de cijfers teleurstellen en een positieve stand betekent dat de economische cijfers beter zijn dan de gemiddelde analistenverwachting. De Amerikaanse Citigroup Surprise Index bevindt zich nu in een neerwaartse trend, wat wil zeggen dat de economische cijfers in de VS steeds zwaarder tegenvallen.

Een voorbeeld van verslechterende economische cijfers is de Amerikaanse arbeidsmarkt. Het jaar begon met een werkloosheidspercentage van 3,7%, maar bij het banenrapport van vorige week vrijdag was dit gestegen naar 4,3%. Het aantal werkloosheidsuitkeringen is ook heel 2024 al aan het oplopen, van ongeveer 200.000 in januari naar ongeveer 250.000 per week nu.

De slechtere economische cijfers in combinatie met een verslechterende Amerikaanse arbeidsmarkt hebben Fed-voorzitter Powell ertoe gebracht om bijna letterlijk aan te kondigen dat in september de eerste renteverlaging komt. Hij zei ook dat er veel ruimte is om de rente te verlagen indien nodig.

Belangrijkste recessie signaal

Een belangrijk signaal om te bepalen wanneer een recessie begint, is de yieldcurve. Sinds het loslaten van de Gouden Standaard in de jaren zeventig heeft deze curve elke Amerikaanse recessie voorspeld door van negatief naar positief te gaan. Deze omslag, gemeten aan het verschil tussen de tweejaarsrente en de tienjaarsrente, heeft nooit plaatsgevonden zonder dat er daarna een recessie in de VS volgde. De yield curve is nog steeds negatief, maar het staat buiten kijf dat we heel dicht bij het omslagpunt zitten. Afgelopen maandag was de curve tijdens de paniek al een half uur positief (slechts één basispunt), om snel weer terug te zakken naar 10 basispunten negatief.

Lees ook Recessieangst | Niets doen is een prima oplossing

De grootste koersdalingen vonden maandag plaats in Japan. Afgelopen maandag daalde de Japanse Nikkei zelfs met 12,4%, de grootste daling sinds de beurscrash van 1987. Dat Japan het epicentrum van de huidige daling is, komt vooral door het beleid van de Japanse centrale bank. Die verhoogde op 31 juli voor de tweede keer de rente, dit keer met 15 basispunten tot 0,25%. Dit staat haaks op het beleid van de Amerikaanse centrale bank, die de rente de komende maanden waarschijnlijk meerdere keren zal verlagen. Beleggers reageerden als door een wesp gestoken toen de voorzitter van de Japanse centrale bank zei dat hij inflatierisico’s ziet ontstaan.

Komt er een beurscrash?

Grote problemen in augustus betekenen niet per se dat er in het najaar een grote crash komt. Een goed voorbeeld van stress in augustus waarna uiteindelijk niets gebeurde, was in 2015, toen een extreem volatiele augustusmaand uiteindelijk met een sisser afliep. China verraste destijds met een onverwachte devaluatie van de Chinese munt. De AEX daalde in twee weken met 20%, maar de problemen verdwenen uiteindelijk in september volledig. Het jaar 2015 eindigde zelfs met een totaalrendement van 7,3% voor de AEX. Wel zal de komende periode sowieso onzeker worden, door de spanningen in het Midden-Oosten en de Amerikaanse presidentsverkiezingen.

Ons advies is om te kijken naar wat er afgelopen week met uw beleggingsportefeuille is gebeurd. Dit geeft een goed beeld van wat er kan gebeuren bij een Amerikaanse recessie. Als er werkelijk een recessie aankomt, dan hebben we nog maar het topje van de ijsberg gezien. Wanneer u afgelopen week vaak gedacht heeft aan de koersdalingen of als u stress heeft ervaren, dan is dit hét moment om uw portefeuille aan te passen. Eén van de manieren is de belegging die in dit nummer als Tip van de week wordt opgevoerd, maar de komende tijd zullen wij meer ideeën delen om beleggingsportefeuille meer recessiebestendig te maken.

Hierna vertellen de beheerders van drie van onze voorbeeldportefeuilles hoe zij omgaan met de koersdalingen.