Over de omgekeerde rentecurve in de VS | Het kan nog extremer
Langlopende obligatieleningen geven normaal gesproken een hoger effectief rendement (of marktrente) dan kortlopende leningen. Dit komt doordat er grotere onzekerheden kleven aan een lening die langer loopt. Bijvoorbeeld vanwege mogelijke veranderingen op het vlak van inflatie, economische groei of kredietwaardigheid van de uitgevende instelling.
Renteverhogingen
De korte obligatierente beweegt vooral mee met de officiële beleidsrentes van centrale banken en de mate waarin marktpartijen verwachten dat centrale bankiers deze zullen aanpassen. Door de aanhoudend hoge inflatie, versterkt door een krappe arbeidsmarkt en stijgende lonen, lijkt de Amerikaanse centrale bank (Fed) voorlopig nog niet klaar met het scherp optrekken van de beleidsrentes. Dit resulteert in oplopende korte marktrentes tot begin volgend jaar.
De keerzijde van dit Fed-beleid is dat de verstrakking van de financiële condities leidt tot minder vraag naar producten en diensten, wat de (toekomstige) economische groei en daarmee de inflatie remt. En dat heeft een drukkend effect op de lange rente. Deze afnemende vraag is ook de bedoeling, maar het liefst zonder de economie in een (zware) recessie te storten.
Lees ook: waarom de inverse rentecurve zo’n goede recessievoorspeller is
Dit is echter lastig te timen voor centrale banken, omdat het enige tijd duurt voordat het effect van de renteverhogingen zichtbaar wordt in de economische data. Een zogenoemde zachte landing van de economie is dan ook vaak moeilijk te bewerkstelligen.
Omgekeerde rentecurve en recessievrees
Sinds ruim anderhalve maand is van een normale rentecurve in de VS geen sprake meer. De tweejaarsrente (3,3%) ligt momenteel namelijk circa 0,4%-punt boven de tienjaarsrente (2,9%). Het afnemende positieve renteverschil tussen de twee- en de tienjaarsrente is al gaande sinds de Fed de monetaire teugels aanhaalt. Maar na een sterker dan verwachte inflatiestijging over de maand juni sprong de tweejaarsrente zo sterk omhoog, dat deze boven de tienjaarsrente uitsteeg.
Vaak wordt een omgekeerde (inverse) rentecurve als een voorbode gezien voor een recessie over ongeveer een jaar. Zeker als deze inverse curve langere tijd aanhoudt. We moeten terug naar het jaar 2000 om een vergelijkbare omkering van de rentecurve te zien. Dit begon in februari 2000 en het National Bureau of Economic Research noteerde de start van de recessie in april 2001.
Omgekeerde rentecurve en de energiecrisis van ’79
De sterkste inversie van de Amerikaanse rentecurve zagen we in de vroege jaren ’80. In deze periode lag de tweejaarsrente kortstondig zelfs ruim 2%-punt hoger dan de tienjaarsrente (zie grafiek). De Fed, destijds onder leiding van Paul Volcker, verhoogde de beleidsrente zeer sterk (van 11% in 1979 naar 20% in 1981) om de inflatie onder controle te brengen, wat resulteerde in een flinke recessie.
De inflatie was extreem hoog, met een piek van bijna 15%, gedreven door de energiecrisis van 1979. Daarmee vertoont het enige belangrijke gelijkenissen met de huidige ontwikkelingen.
Inflatie, loongroei en de rentecurve
De komende tijd zijn de ogen van beleidsmakers en beleggers gericht op de ontwikkeling van de Amerikaanse consumentenprijzen. Bij aanhoudend hoge inflatie en loongroei zal de Fed het rentewapen voorlopig nog stevig inzetten, met een aanzienlijk risico op een recessie in de nabije toekomst. Uit de omgekeerde curve blijkt dat marktpartijen hier nu al rekening mee houden.
Vallen de inflatiecijfers de komende maanden mee en verwachten marktpartijen dat de Fed het tempo en de omvang van renteverhogingen kan gaan afbouwen, dan zou de curve juist weer wat kunnen normaliseren. Als de Fed echter nog steviger ingrijpt dan nu al wordt voorzien, dan is een verdere omkering van de rentecurve en flinke recessie niet uitgesloten. Zeker niet gezien de gelijkenissen met 1980.
Ellen Engelhart is obligatieanalist bij Van Lanschot Kempen