Beurs en Economie | Bank of Japan vaart geheel eigen koers

Hoewel Japan na de VS en China de grootste economie ter wereld is, krijgt het land relatief weinig aandacht in de westerse pers. Ook de besluiten van de Japanse centrale bank vallen vaak – begrijpelijkerwijs – wat weg tegen die van de Federal Reserve en de Europese Centrale Bank. Maar de meest recente monetaire beleidsaankondiging en de daaropvolgende verklaring van Haruhiko Kuroda, gouverneur van de Bank of Japan, was voor het Japanse parlement wel degelijk interessant én relevant. De Japanse centrale bank houdt namelijk stevig vast aan het beleid van ‘yield curve control’ waarbij het zowel de korte als de lange rente op een laag niveau wil houden.

De korte rente staat op -0,1% en de tienjaarsrente moet ‘rond de 0%’ blijven. Om de lange rente op dit lage niveau te houden is de Bank of Japan bereid om zo veel Japanse staatsobligaties op te kopen als nodig is. Na deze aankondiging en de verklaring van Kuroda versnelde de yen de daling ten opzichte van de Amerikaanse dollar en bereikte deze het laagste punt in zeven jaar tijd. In een wereld waarin westerse centrale bankiers het verruimende beleid afbouwen is dat een opmerkelijke stap.

Hardnekkig laag

Dat komt omdat in tegenstelling tot de VS en de eurozone de kerninflatie – de inflatie exclusief de volatiele voedings- en energieprijzen – in Japan daalt en zelfs negatief is. De ‘gewone’ inflatie loopt wel degelijk iets op, maar is met 0,9% in vergelijking tot de VS en de eurozone nog erg laag. In Japan doet zich de merkwaardige situatie voor dat de producentenprijzen wel stijgen, maar dat deze vooralsnog maar mondjesmaat in de consumentenprijzen worden doorberekend. De Bank of Japan publiceerde afgelopen maand een onderzoek naar dit fenomeen met een opmerkelijke conclusie.

Volgens de centrale bank zijn de inflatieverwachtingen van Japanse consumenten na jarenlange lage inflatie of zelfs deflatie hardnekkig laag, veel lager dan in bijvoorbeeld de VS. Prijsstijgingen leiden in Japan daarom direct tot lagere bestedingen en afnemende economische groei. Bedrijven, concludeert de Bank of Japan, zijn zich hiervan bewust en zijn daarom zeer voorzichtig met het verhogen van de prijzen. Dat is ook de reden dat hoewel de Bank of Japan een wat hogere inflatie verwacht er toch een stimulerend monetair beleid wordt gevoerd.

Carry trade

De impact van dat beleid blijft echter niet beperkt tot Japan. Volgens beleggingsstrateeg Albert Edwards van Société Générale heeft het ook een drukkend effect op de lange rente in de VS en de eurozone. In een zoektocht naar een hoger rendement zullen Japanse beleggers staatsobligaties uit deze regio’s willen kopen en dat drijft de prijs omhoog en dus het effectief rendement omlaag. Daarnaast blaast het beleid de ‘carry trade’ nieuw leven in.

Een carry trade is een strategie waarbij beleggers geld lenen in een munt met een lage rente – zoals de yen – om dit kapitaal in hoger renderende beleggingen uit te zetten. Die hoger renderende beleggingen kunnen variëren van veilige Amerikaanse staatsobligaties tot veel risicovollere beleggingen. Onderzoek van het IMF heeft bijvoorbeeld een verband aangetoond tussen de yen carry trade en de crisis op het ‘subprime’ deel van de Amerikaanse huizenmarkt in 2008.

Ook belangrijk is de daling van de yen ten opzichte van de Chinese renminbi. Edwards sluit niet uit dat deze ontwikkeling China tot een ‘concurrerende’ devaluatie van renminbi aanzet, net als in augustus 2015. Die stap zorgde destijds voor veel onrust op de internationale financiële markten. De ontwikkelingen in Japan krijgen niet altijd de aandacht die zij verdienen; het afwijkende Japanse monetaire beleid en het koersverloop van de yen is wel degelijk iets om in de gaten te houden.