Energie-inflatie is minder tijdelijk dan hij lijkt

Het kan snel gaan: binnen enkele weken hebben financiële markten de focus verlegd van de coronapandemie naar oplaaiende geopolitieke spanningen. De inval van Rusland in het oosten van de Oekraïne en de wijze waarop het land de ‘volksrepublieken’ in Donetsk en Loehansk heeft erkend, zette flinke koersbewegingen in gang. De S&P500 viel dinsdag bijvoorbeeld met 1% terug. Daarmee kwam de index meer dan 10% onder het niveau van begin dit jaar, zodat de eerste beurscorrectie sinds de coronacrash van bijna twee jaar geleden een feit is.

Aan de andere kant is de goudprijs sinds begin februari juist met 5% gestegen. Die stijging valt echter in het niet bij de rally van energiegrondstoffen. De prijs van een vat Brent-olie liep in deze periode bijvoorbeeld met ruim 10% op tot bijna $100. Daarmee kost een vat bijna 50% meer dan begin december en ruim vier keer zoveel als in april 2020.

Ingrediënt voor inflatie

De felle stijging van de energieprijzen is een belangrijk ingrediënt van de oplaaiende inflatie. Net als de geopolitieke spanningen, eist die ontwikkeling steeds meer aandacht op in de financiële wereld, en vooral ook in de huishoudboekjes van gezinnen. In Nederland kwam de inflatie in januari uit op 6,4%. Dat hoge niveau is voor bijna de helft het gevolg van hogere uitgaven aan elektriciteit, gas en stadverwarming. Nederlanders waren vorige maand bijna 90% meer kwijt aan energie dan een jaar eerder.

Het ligt voor de hand om die verschuiving af te doen als een eenmalig effect. Als de olie- en aardgasprijzen niet verder doorstijgen, loopt het prijseffect geleidelijk uit de inflatiecijfers. In de prognoses van de ECB daalt de inflatie in de eurozone van 3,2% dit jaar naar 1,8% in 2023. Maar begin dit jaar waarschuwde ECB-bestuurder Isabel Schnabel voor een ontwikkeling die roet in het eten kan gooien: de energietransitie.

Energietransitie met onverwachte gevolgen

In Europa is de energietransitie het directe gevolg van het beleid van de Europese Commissie. Die zet erop in om de netto-uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen op het continent in 2050 tot nul te reduceren. De invoering van een CO2-belasting kan ertoe leiden dat energieprijzen in de toekomst verder doorstijgen. Naar verwachting is dit effect beperkt, aangezien de prijs voor de uitstoot van een ton CO2 op de Europese emissiemarkt de afgelopen twaalf maanden ruimschoots is verdubbeld, tot $90. Aan de overkant van de oceaan moet in dit opzicht nog een slag gemaakt worden. President Joe Biden heeft eind vorig jaar regels ondertekend voor een netto neutrale uitstootdoelstelling voor 2050. In het komende decennium moet de uitstoot al met 65% worden verlaagd.

Aan de hand van het economisch model van de universiteit van Oxford heeft het internationale fondsenhuis Schroders in kaart gebracht wat de impact is van de energietransitie op de Amerikaanse inflatie. In een scenario waarin op korte termijn al heffingen worden ingevoerd om de klimaatdoelstellingen te halen, kan de inflatie tijdelijk 3 procentpunt hoger liggen dan als er geen maatregelen worden genomen. In dat laatste geval komt van uitstel echter geen afstel. In dit scenario dwingen de gevolgen van klimaatverandering de Amerikaanse overheid tot een beleidsomslag. In dat geval is de inflatie-impact na 2030 tijdelijk zelfs meer dan 3 procentpunt.

Voorproefje voor beleggers

De afgelopen maanden hebben beleggers een voorproefje gekregen van wat er gebeurt als de inflatieverwachtingen opwaarts bijgesteld moeten worden. De afgelopen kwartaalcijfers maakten duidelijk dat bedrijven als Linde en DSM hogere kosten beter kunnen doorberekenen aan klanten dan veel andere ondernemingen. Dit soort ondernemingen zijn goed gepositioneerd voor een 2022 waarin de inflatie verrassend hoog kan blijven.