Het vraagtekencontinent

Tijdens de road show informeerden we potentiële klanten over de groeiperspectieven in de diverse regio’s. Eén regio hadden we met een groot vraagteken ingekleurd: Afrika. Een bonte verzameling van prachtige landen, culturen en mensen, helaas vaak onderworpen aan slecht leiderschap en welig tierende corruptie.

Grootste potentieel

Bijna dertig jaar later is dit ‘vraagtekencontinent’, zoals we het hadden gedoopt, nog steeds het werelddeel met het grootste potentieel. Het blijft echter een enorme uitdaging om die enorme schatten aan grondstoffen, slimme mensen en vaak nog ongerepte natuur om te zetten in succesvolle en duurzame bedrijven. Maar er zijn steeds meer gunstige tekenen van succesvol Afrikaans ondernemerschap en ook leiderschap. Toch zijn dit nog slechts de uitzonderingen die de regel bevestigen van intransparant bestuur en van regeringsleiders die ongaarne afstand doen van de macht.

Onlangs moest ik terugdenken aan die roadshows, en in het bijzonder aan dat vraagteken. Voor, tijdens en na de presidentsverkiezingen van vorige week in Oeganda werd ik helaas bevestigd in mijn stelling dat veel van Afrika’s jonge democratieën nog altijd heel kwetsbaar zijn. Eens te meer werd de oppositie het leven zuur gemaakt in aanloop naar de verkiezingen. Eens te meer werden buitenlandse waarnemers geweerd rond de verkiezingen en bij het tellen van de stemmen.

De zittende president Museveni, die 35 jaar geleden de macht greep nadat hij zijn brute voorgangers met succes had bevochten, werd gewoon weer tot winnaar uitgeroepen. Een ander Afrikaans land, Zimbabwe, heeft moeten wachten tot de dood van president Mugabe, anderhalf jaar geleden, om na decennialange repressie een nieuwe generatie leiders een kans te geven.

Nog altijd

Het monopolie op autoritair leiderschap is zeker niet voorbehouden aan opkomende landen in het algemeen of Afrikaanse landen in het bijzonder, zo heeft de Amerikaanse president Trump de afgelopen vier jaar wel duidelijk gemaakt. Het grote verschil is het systeem van checks & balances, dat de Verenigde Staten wel kennen en in Afrika nog in heel veel landen ontbreekt. Een paar decennia na onze eerste presentatie moeten we concluderen dat het prachtige Afrika in elk geval vanuit beleggingsoptiek ook het komende decennium nog met een groot vraagteken blijft ingekleurd.

Wim-Hein Pals is hoofd team Opkomende Markten bij Robeco.