Obligatiemarkt op zijn kop gezet

Wie belegt wil een positief rendement behalen. Een open deur zou je zeggen. Toch staat er wereldwijd een enorm bedrag aan obligaties uit waarvan het effectief rendement negatief is. Dat betekent dat beleggers die deze obligaties kopen – en tot het einde van de looptijd aanhouden – verzekerd zijn van een negatief rendement. Volgens Bank of America Merrill Lynch (BofAML) stond er begin deze maand voor een bedrag van $9,5 bln aan obligaties met een negatief effectief rendement uit. Het is niet voor het eerst dat zo’n enorm bedrag aan leningen een negatief effectief rendement heeft. Ook in 2016 liep dat volume opeens sterk op en piekte op zo’n $10,5 bln, berekende BofAML. In de jaren daarna normaliseerde de markt iets en daalde de negatief renderende obligatieleningen tot ‘slechts’ $6 bln. Daar kwam in het derde kwartaal van 2018 een abrupt einde aan. Sindsdien is het volume van leningen met een negatief effectief rendement met 50% gestegen. Volgens J.P. Morgan Asset Management heeft dat alles te maken met verslechterende perspectieven voor de economische groei, lagere inflatieverwachtingen en de reactie van centrale banken op deze ontwikkelingen. Zowel de ECB als de Federal Reserve stuurt eerder aan op versoepeling dan verkrapping van het monetair beleid.

Negatief rendement

Uitstel van, of een verminderde kans op, renteverhogingen van centrale banken heeft gezorgd voor een daling van het effectief rendement op staatsleningen. Zo bieden vijfjarige Duitse staatsleningen een effectief rendement van -0,42%. Ook tienjarige Duitse staatsleningen bieden een negatief rendement, zij het miniem. Daardoor is volgens BofAML en Société Générale (SG) de interesse van beleggers verlegd naar bedrijfsobligaties. Maar ook in dit segment heeft het fenomeen van negatief effectief rendement zijn intrede gedaan. Volgens BofAML hebben solide bedrijfsobligaties ter waarde van €260 mrd inmiddels ook een negatief rendement. Dat is zo’n 15% van de totale markt van de in euro’s uitgegeven solide bedrijfsobligaties. In oktober 2017 stond er voor liefst €430 mrd aan bedrijfsobligaties met een negatief rendement uit. Maar de opmars van negatief renderende bedrijfsobligaties gaat snel. De Energiesector heeft al een nieuw record gevestigd, aldus BofAML. In deze sector staat liefst €30 mrd aan leningen met een negatief effectief rendement uit. De sectoren Gezondheidszorg en Consumentengoederen zitten tegen records aan. Een flink deel van de bedrijfsleningen met een negatief rendement heeft nog een relatief korte (resterende) looptijd. De 2,125% lening van Air Liquide is daar een goed voorbeeld van. Deze lening is oktober 2012 uitgegeven. Sindsdien is het effectief rendement enorm gedaald. Op dit moment  bedraagt het effectief rendement op deze obligatie -0,18%. Dat betekent dat beleggers die deze obligatie kopen en deze tot het einde van de looptijd – oktober 2022 – aanhouden een jaarlijks gemiddeld verlies van 0,18% lijden.

Gevaarlijke jacht

Ook enkele leningen van onder meer Unilever, Novartis en Roche noteren tegen een negatief effectief rendement. Zowel BofAML als SG verwacht dat beleggers in hun jacht naar een positief effectief rendement zich op meer risicovolle segmenten van de obligatiemarkt zullen richten. Denk aan achtergestelde bankleningen, achtergestelde niet-financiële leningen en de meer risicovolle high yieldobligaties. En dat allemaal dankzij de daling van de lange rente. Volgens SG kunnen de risicovolle segmenten van de bedrijfsobligaties de komende maanden profiteren van de extreem lage rente op de markt voor staatsobligaties. Maar die rente is zo laag omdat er twijfel is over de gezondheid van de wereldeconomie, aldus SG. En als de wereldeconomie serieus verzwakt dan worden juist dit soort segmenten hard geraakt. Het opwaarts potentieel van dit type bedrijfsobligaties wordt steeds beperkter en het neerwaarts risico steeds groter. De jacht op rendement is niet zonder gevaar.