Nabeurs: Gratis beleggen met kosteloze fondsen

In de beleggingswereld woedt al jarenlang een strijd om de laagste kosten. Afgelopen week heeft het Amerikaanse fondsenhuis Fidelity die slag gewonnen. De onderneming maakte woensdag bekend dat het twee dagen later twee nieuwe indexfondsen zou introduceren met beheerkosten van 0%. Het Fidelity Zero Total Market Index Fund investeert in Amerikaanse aandelen, terwijl het Fidelity Zero International Index Fund wereldwijd belegt. De drempel om in te stappen ligt heel laag, aangezien de vermogensbeheerder geen minimumgrens hanteert. Het fondsenhuis voert bovendien een forse prijsverlaging door voor andere passieve beleggingsinstrumenten. Amerikaanse particuliere en professionele beleggers zijn de grote winnaars bij deze zet van Fidelity. Op Wall Street werd al snel duidelijk wie de grote verliezers zijn. De beurskoersen van veel branchegenoten zoals BlackRock en Legg Mason gingen met 4% of meer onderuit.

Meesterzet of wanhoop?

Is de introductie van kosteloze fondsen een meesterzet of een wanhoopsdaad? Met het oog op de koersreactie bij de beursgenoteerde concurrentie, is de kostenverlaging eerder een bewijs van kracht dan van zwakte. Maar hoe gaat Fidelity geld verdienen aan het gratis weggeven van fondsbeheer? In dit opzicht zit er (uiteraard) een addertje onder het gras. De onderneming heeft namelijk de mogelijkheid om de aandelen uit de fondsen uit te lenen. Daar staat een vergoeding tegenover, die Fidelity in eigen zak steekt. Securities lending, zoals dit in vaktermen heet, is al enige tijd in opkomst. In Nederland wordt het bijvoorbeeld toegepast door DeGiro, dat het voordeel doorgeeft via zeer lage handelstarieven. Ook Binck biedt klanten sinds enige tijd de mogelijkheid om aandelen uit te lenen, waarbij de broker een deel van de vergoeding doorgeeft.

Shortsqueeze

Wereldwijd is $21 bln aan aandelen en andere activa beschikbaar om te worden uitgeleend. Dat is dubbel zoveel als in 2009. De instelling die aandelen uitleent, krijgt een onderpand om het risico af te dekken dat de tegenpartij niet in staat is om de stukken terug te geven. Dat onderpand kan bestaan uit aandelen, obligaties of liquiditeiten. De waarde van het onderpand is altijd groter dan de waarde van de uitgeleende stukken. Helemaal waterdicht is deze constructie uiteraard niet. In sommige gevallen wordt de beurskoers door een shortsqueeze plotseling enorm opgedreven. In 2008 schoot de koers van Volkswagen bijvoorbeeld binnen twee dagen omhoog van circa €200 naar €1000. Moederbedrijf Porsche had via een handige constructie haar belang vergroot van 43 naar 74%. Hierdoor waren er nauwelijks aandelen te vinden door hedgefondsen, die hals over kop geleende stukken probeerden terug te kopen.

Beleggers verleiden

Naast het innen van de onzichtbare kosten van securities lending, doet Fidelity er alles aan om de kostenstructuur zo laag mogelijk te houden. Met een beheerd vermogen van circa $2500 mrd heeft het fondsenhuis de schaalgrootte mee. Bovendien volgen de fondsen een zelf ontworpen index, zodat er geen vergoeding afgedragen hoeft te worden aan een indexleverancier zoals MSCI. Ten slotte probeert Fidelity beleggers in de kosteloze fondsen te verleiden tot het afnemen van andere diensten waaraan nog wel een prijskaartje hangt. Overigens is de introductie van gratis beleggen minder spectaculair nieuws dan het op eerste gezicht lijkt. Veel andere aanbieders van passieve fondsen hanteerden al beheerkosten van 0,2% of nog minder. Het verschil tussen niets en bijna niets is welbeschouwd vrij klein.

Verwachte rendementen

Met het oog op de lage rente en de fikse waardering van aandelen, moeten beleggers zich voorbereiden op een periode waarin het aandelenrendement mogelijk dichterbij de 4% ligt dan bij de 8% waarmee ze afgelopen decennia zijn verwend. Vanuit dit perspectief is het geen wonder dat de financiële industrie er alles aan doet om de kosten omlaag te drukken. Een procentpunt aan kosten drukt een rendement van 4% met een kwart, terwijl dat bij 8% slechts een achtste is. Mogelijk markeert het bereiken van een kostenniveau van 0% zelfs niet eens het einde van de kostenstrijd.

Liever op andere zaken letten

Afhankelijk van hoe creatief fondshuizen omspringen met securities lending, krijg je straks misschien zelfs een heel klein beetje geld toe als je gaat beleggen. Op de huidige kostenniveaus wordt het voor beleggers zaak om zich niet blind te staren op mogelijkheden om nog eens 0,1 of 0,2% te besparen. Die energie kan beter gestopt worden in een analyse van andere zaken die veel impact kunnen hebben op het nettoresultaat. Voorbeelden daarvan zijn de samenstelling van de index, het verschil tussen bied- en laatprijs en de wijze waarop een fondsbeheerder omspringt met dividendbelasting en risicomanagement.